Аймақтар • 02 Ақпан, 2018

Тұрмыстық қалдықтар қалай өңделуде?

1679 рет
көрсетілді
5 мин
оқу үшін

Даму даңғылына түскен адамзат баласының бүгінгі ең көкейкесті мәселесінің бірі – қатты тұр­мыс­тық қалдықтарды жою, қай­та өңдеу мен кәдеге жарату. Эко­логияның тағдырын тікелей ше­шетін бұл шаруа Қазақстанды да алаңдатып отыр. 

Тұрмыстық қалдықтар қалай өңделуде?

Сонымен қалдықтарды ке­шенді басқару мәселелеріне қатыс­ты Алматы­да R4PARTNERS халықаралық би­з­нес-форумы өтті. «Reduce. Reuse. Recycle. Recover» жиыны бұл жолы «бизнес-форум» ретінде ұйым­дас­ты­рыл­­ғанына мән беру керек. Сон­­­дай-ақ жиынға Италия мен Финляндияның қатты тұр­мыс­­тық қалдықтарды өңдеумен айналы­сатын ірі компаниялары, Ресей мен Гер­ма­ния­ның сарапшылары қатысты. Ең бас­тысы, екі күндік шараның аясында Қазақстан мен Италия ҚТҚ қайта өңдеу сала­сында ын­ты­мақтастық жасау туралы мә­мілеге қол қойды.

Форумда FISE UNIRE (Қал­дықтарды қай­та өң­дей­тін кәсіпорындар қауым­дас­тығы) президенті Андреа Флуттеро Италияда да барлық қиын­дық­тар бол­ға­нын, тұрмыстық қалдықтарды кешен­ді игеруде жағдайы күрделі 20 провинция бар екенін алға тартып, форумның алғаш­қы күнін қалдықтарды қайталама ресурс ретінде қайта кәдеге жарату туралы тұсаукесермен тәмамдады. 

Еуропа қайта құру және даму банкі­нің Қазақстандағы директоры Агрис Прей­манис «жасыл экономикаға» қатысты тоқтаусыз айта беруге болатынын алға тарта келе, Қазақстан энергия қуатымен тиімсіз жұмыс істейтіндігін жасырған жоқ. Инфрақұрылымдарды жетілдіріп, инвесторлармен де қоян-қолтық жұмыс істеудің маңыздылығын атады. 

Ал Азия даму банкінің басшысы Джованни Капанелли бұл форумды тұрақты даму тұр­ғысында және бизнес қау­ым­д­астық үшін үлкен мүм­кін­дік деп біледі. Жалпы, Азия даму банкі аталмыш мәсе­леге қатысты бүкіл Орталық Азия­ны зерттеген. Қатты тұрмыс­тық қал­дық­тарды кешенді бас­қа­руда бұл аймақт­ағы елдердің қай-қайсысында болсын жағ­дай мәз емес. Қоқыстарды иге­ру­дегі инфрақұрылымдар мен қаржылық құры­лымдар әлсіз. Мәселен, елімізде күніне 13 мың тоннадай қалдық жиналады. Оны өңдеуге қатысты жобалардың барлығы бастапқы қалпында. Қазақстан да қоқыс­тарды тек жинаумен ғана шек­те­ліп отыр. Сондықтан уақыт ұза­ған сайын бұл мәселе ушыға түсуі мүмкін. 

Өз кезегінде Қазақстанның эколо­гия­лық ұйымдары басқар­ма­сының бас­шысы Айгүл Соловьева еліміз қал­дық­тарды қайта өңдеуге қатысты көп­теген тұжырымдамалық құжат­тар­ға ие екендігін айтады. Оның мәліметінше, қазірге қал­дық­тардың 5 пайызын ғана өң­деп отырмыз. Дүние жүзінде бұл мәселеде 162 елдің ішінде 39-шы орында көрінеміз. 

Қысқасы, ҚТҚ тиімді қайта өңдеу бойынша зауыттар мен технологиялардың бол­мауы, қоқыстарды бө­лек жинау жә­не сұрыптау жүйесінің дамымауы жә­не оларды полигондарға бірыңғай сал­­мақпен қоймалау эпи­демио­ло­­гиялық қауіпті қал­дықтар мен улы зат­тар­­дың жи­налуына алып келетіні аян. Нә­ти­же­сінде қоршаған орта­ның ахуалы, сапасы тұрақты нашарлауда, ал та­би­ғи ландшафтар қалпына келместей өз­ге­рістерге ұшырауда. 

Ал Қазақстан «жасыл эко­но­микаға» көшу жөніндегі тұ­жы­рымдамасына сәй­кес, 2050 жылға қарай қатты тұрмыс­тық қалдықтарды 50 пайызға дейін өңдеу­ге қол жеткізуі тиіс. Бұл көрсеткішке жету үшін мемлекет, бизнес пен қоғам бірік­пе­се, нәтижесі неғайбыл. 

«ТКШ ҚазОрталығы» АҚ басқарма төр­ағасының орын­басары Дастан Хамзин мем­­лекетіміз қоқыстарды сұрыптау мен қайта өңдеуде екі нұсқаны қарастырып отырғанын атады. 

– Біріншісі – тұрғындар өз беттерінше қалдықтарды сұрып­таумен айналыспайды. Қоқыстарды тек контейнер­лерде жинайды. Екінші жол – әртүрлі секциялары бар қо­қыс жәшіктеріне алдын ала үйі­нен бөліп алып шыққан қо­қыс­тарды бөліп салады. Егер бұл мәселеде ортақ тіл табысып жатсақ, онда ұлттық стандартымызды даярлаймыз, – дейді Дастан Хамзин. 

«Табиғат» экологиялық ода­ғы­ның президенті Мэлс Елеу­сізов «Алматыда қазір қо­қыс сұрыптайтын зауыт са­лы­­нып жатыр. Бұрынғы әкім­дер­дің тұсындағы қоқыс сұ­рып­тайтын зауыттардың бар­лығының жобасы құрдымға кет­ті. Үйіліп-төгіліп, былығып бар­ған қалдықтардың ішінен шы­ны мен пластикті ғана айырып алу мүмкін болды. Әлі де зау­ытқа дейін  қалдықтарды сұрыптау үшін шұғыл арада тұрғын үйлердің аулаларында қоқыс қабылайтын бекеттер ашу керек. Арнайы адам қалдықтарды контейнерлерге өзі сұрыптап, бөліп салып отырса бұл мемлекет үшін қосымша жұмыс көзі, бизнес үшін қып-қызыл пайда. Әрі қалдықтарды қайта өңдеудің аса тиімді көзі, себебі қоқысқа таза шикізат тасталынады. Бұл әрекеттің бәрі таза пайдамен ақталады», деді.

Тараптар қалдықтарды бас­қару жүйе­ле­рін құру және одан әрі дамыту, бір­лес­кен жобалар жөніндегі іс-шара­лар­ды ұйымдастыру, кеңес беру және Қазақстан Республикасы заң­намасына өз­герістер әзірл­еу, жаңа серіктестер мен қар­­жы көздерін қарастыру, қыс­қасы қал­дықтарды кешенді бас­қарудың бір­қатар бағыт­та­рында да ынты­мақ­тасатын болады.

Айнаш ЕСАЛИ,
«Егемен Қазақстан»

АЛМАТЫ