Іс-шараны ашқан Ә.Жақсыбеков комиссия жұмысының жаңа кезеңі басталғанын атап өтті. Сондықтан тиісті жұмыстардың қазіргі қарқыны сақталып, келешекте атқарылатын шаралардың нақты нәтижесі болуы тиіс.
«Қазірге дейін «Рухани жаңғыру» бағдарламасы бойынша бірқатар жұмыс атқарылды. Оның барлық бағыттары бойынша нақты нәтижелер бар. Ең бастысы, бағдарлама халықтың қолдауына ие болып отыр. Бүгінгі отырыста осы іске асырылған жұмыстардың қорытындысын шығарып, алдағы жоспарды талқылаймыз», деді Ә.Жақсыбеков.
Бұдан кейін Президент Әкімшілігі Басшысының орынбасары Оңдасын Оразалин «Рухани жаңғыру» бағдарламасының жүзеге асырылуы жөнінде баяндама жасады. Оның айтуынша, бұған дейінгі отырыстарда айтылған ескертулер ескеріліп, жіберілген олқылықтардың орны толтырылған. Соның нәтижесінде «Туған жер» бағдарламасын жүзеге асыру жұмыстары қарқын алып, оған әкімдер белсенді атсалыса бастаған. Баяндамашының деректеріне сүйенсек, былтыр екі мыңнан астам шара ұйымдастырылып, 85 миллиард теңге бөлінген екен. Оның 69 миллиарды демеушілер тарапынан қаржыландырылған.
«Туған жер» бағдарламасын жүзеге асыру аясында 735 мәдени ескерткіш қалпына келтірілді, 86 монография жарияланып, 134 археологиялық және этнографиялық экспедиция ұйымдастырылды. Спорттық кешендерді қолжетімді ету мақсатында 59 жоба жүзеге асты. Әсіресе, олардың басым бөлігі әлеуметтік әлсіз топтарға арналған. Ішкі туризмді дамыту үшін тарихи және мәдени мекендерге 150 тур-бағыттар іске қосылды», деді О.Оразалин.
Президент Әкімшілігі Басшысының орынбасары «Рухани жаңғыру» бағдарламасын желеу етіп, оған сай келмейтін шаралардың өткізіліп жатқанына тоқталды. «Мұны Мемлекет басшысы да атап өткен болатын. Осыған байланысты мұндай олқылық жіберген лауазымды тұлғалардың жауапкершілігін арттыру қажет. Ондай фактілерді анықтау және жол бермеу, сәйкесінше өзгерістер мен түзетулер енгізу туралы мемлекеттік инспекторларға тапсырма бердік», деді О.Оразалин.
Комиссия отырысында баяндама жасаған Мәдениет және спорт министрі Арыстанбек Мұхамедиұлы Қазақстанның қасиетті жерлерін тіркеу жұмыстары жалғаса беретінін мәлімдеді. Оның айтуынша, киелі мекендерді анықтау, жүйелеу жұмыстары тұңғыш рет қолға алынып отыр.
«Елімізде киелі жерлердің көп екендігі баршаңызға белгілі. Қасиетті мекендердің тізіміне мемлекет пен ұлттың тарихында үлкен рөл атқарған, санада ерекше қалған және халық жиі баратын, елдің әлеуметтік-саяси өмірінде маңызды орын алған жерлерді ғана қостық. Сондай-ақ киелі жерлерді табиғи ландшафтына, археологиялық және сәулет ескерткіштеріне, тарихи тұлғаларға және саяси оқиғаларға қатысына байланысты әзірледік», деді ведомство басшысы.
Бұдан бөлек, министр былтыр атқарылған жұмыстарға тоқталды. Оның айтуынша, қасиетті нысандарды іріктеу және тізімге алу бойынша методикалық ұсыныстар әзірленіп, өңірлерге жолданған. Өңірлерде арнайы жұмыс топтары құрылды.
«Еліміздегі киелі жерлерге этно-мәдени экспедициялар ұйымдастырылды. Олардың көпфункционалды-виртуалды картасы жасалды. Осындай тарихи-мәдени мұрамызды ауқымды жүйелеудің нәтижесінде жалпыхалықтық маңызы бар 100 кешеннің және өңірлік маңызы бар 456 нысанның тізімі анықталды. Оларды тізімге енгізу жұмыстары жалғасады», деді Мәдениет және спорт министрі.
Ведомство басшысы қазақ халқының тарихи тұлғаларына қатысты шетелдердегі қасиетті мекендерді зерттеу жұмыстары қолға алынғанын мәлімдеді. А.Мұхамедиұлы Елбасының бағдарламалық мақаласының арқасында еліміздегі киелі жерлерді зерттеу жаңа сапаға көтерілгенін атап өтті.
«Өзбекстанда Төле би мен Әйтеке бидің, Астраханьда Құрманғазының бейіттері бар. Осындай мекендерді таныстыруды жалғастыру қажет. Қазіргі таңда киелі жерлер туралы кітаптар шығарылып, фильмдер түсіріліп жатыр. Бұл жұмысты жалғастыра береміз», деді министр.
Ведомство басшысы республикалық музей-қорықтарды құру жұмыстары басталғанына да тоқталды. Оның пікірінше, бұл жоба бірегей мәдени ескерткіштерді сақтап қалуға, туристер тартуға мүмкіндік беріп, ғылыми-зерттеу, қорғау, археологиялық, ағартушылық және білім беру бағдарламаларын жүзеге асыруды қамтамасыз етеді.
Министрдің деректеріне сүйенсек, былтыр 25 мәдени және тарихи ескерткіш қалпына келтірілген. Сондай-ақ BBC-дің атсалысуымен «Күлтегін. Жаңа көзқарас» деректі тарихи фильмі, Castle Film кинокомпаниясымен бірлесе «Көшпелілер жері» фильмі түсірілген. Олар Discovery, Viasat History, National Geographic телеарналарында көрсетілмек.
Жиында сөз алған Президент Әкімшілігі Ішкі саясат бөлімінің меңгерушісі Аида Балаева мәдениет саласындағы атқарылған жұмыстарға тоқталды. Оның айтуынша, «Жаһандағы заманауи қазақстандық мәдениет» жобасы аясында шығармашылық жұмыстарды жүйелеу жұмыстарының бірінші кезеңі аяқталған. Сондай-ақ ол «Театр зертханасы» және «Әдеби белдеу» жобаларының іске қосылатынын атап өтті.
«Театр зертханасы еліміздегі жас әртістердің шығармашылық әлеуетін қалыптастыруға, актерлік шеберліктің деңгейін көтеруге септігін тигізеді. Өңірдегі актерлер әлемдік режиссерлердің жетекшілігімен пьесалар мен қойылымдарда ойнауға мүмкіндік алады. Жобаның басты мақсаты – әлем назарын еліміздің театр өнеріне аудару және олардың қызығушылығын арттыру, талантты жас актерлерді халықаралық деңгейде шығару. Ал «Әдеби белдеу» жобасы арқылы заманауи авторлар еліміздің өңірлеріне көзқарасты жаңа деңгейге көтереді. Облыстардың әлеуетін жан-жақты көрсетіп, туған жерді қадірлеуге шақыратын тың шығармалар жазады», деді А.Балаева.
Сонымен қатар еліміздегі музей қорларын цифрландыру жұмыстары белсенді жүргізіліп жатқаны да сөз болды. А.Балаеваның айтуынша, Ә.Қастеев атындағы Мемлекеттік өнер музейінде 13 700 экспонат цифрлы форматқа көшірілген.
Жиында баяндама жасаған Ақпарат және коммуникациялар министрі Дәурен Абаев «Қазақстанның 100 жаңа есімі» жобасының маңызын атап өтті. Ведомство басшысының айтуынша, оны жүзеге асыру үшін министрлік үш негізгі бағытты қамтитын жол картасын әзірлеген. Қазірдің өзінде жаңа есімдердің бастамалары технологиялық инновациядан бастап қайырымдылық жобаларына дейінгі салаларды қамтиды. Сонымен қатар ол «Рухани жаңғыру» бағдарламасының арнайы жобаларын жүргізу жалғаса беретінін де мәлімдеді.
«Мұндай бастамаларды жүзеге асыру үшін жергілікті органдардың қолдауы қажет. Осыған байланысты аталған жол картасы барлық мемлекеттік органдардың келісіміне жіберілді. Қазіргі таңда ол Премьер-Министр Кеңсесінің қарауында жатыр», деді Д.Абаев.
Отырыс барысында бейне байланыс режімінде Алматы және Атырау облыстары басшыларының баяндамалары да тыңдалды. Кеңес қорытындысы бойынша Ұлттық комиссия төрағасы Ә.Жақсыбеков бағдарламаның іске асырылу барысы Мемлекет басшысы тарапынан ерекше бақылауда екеніне, сондай-ақ барлық жоспарланған жобаларды сапалы іске асырудың және олардың «Рухани жаңғыру» бағдарламасының мақсаттары мен міндеттеріне тұжырымдамалық сәйкес болуының қажеттігіне баса көңіл бөлді.
Өңірлер басшыларына бағдарламаның барлық бағыттары бойынша жұмысты жандандыру, соның ішінде «Қазақстанның киелі жерлерінің географиясы», «Туған жер» жобаларының іске асырылуын ерекше бақылауға алу, өлкетануды дамытуға және жергілікті шығармашылық ұжымдарға қолдау көрсетуді қамтамасыз ету жөнінде нақты тапсырмалар берілді.
Абай АСАНКЕЛДІҰЛЫ,
«Егемен Қазақстан»
