Қасқыр соққан келін

Әкей көрші ауылға асау үйретуге кетіп, сол күні қойды атамыз жаяды. Түс кезінде анам төбе басына шығып, отарға көз салса, атам құ­рыққа бөрікті іліп, бұлғап тұр екен. Шақырғанын түсініп тұра жүгіріп кете береді. Дауыс жетер жерге таянғанда «мылтық, күрек» деген сөзді естіп, қайтадан үйге қарай зымырайды. Таяп қалғанда үй сыртында «не болдылап» тұрған енесіне «мылтық, күрек» деп дауыстайды. «Қойға қасқыр шапқан шығар» деп топшылаған әжеміз оқшантайды келіннің беліне байлап, мылтық пен күректі қолына ұстатады.

Сөйтіп анамыз ебіл-дебілі шығып атам тұрған жерге де жетеді ғой. Күрек қолына тиісімен атамыз дереу бір інді қазуға кіріседі. Келі­ніне «тез атқа мін қалқам» деп бұйы­рады. Анам атқа мініп алып, қарап тұрыпты. Інді біраз қазған соң атамыз аттың құйрығына шылбыр­ды мықтап байлап, екінші ұшын іннің аузындағы белгісіз аңның си­ра­ғына күрмеп іліп: «Қалқам атты те­­бініп, алға жүр, «тоқта» дегенде тоқ­­тайсың, бірақ бұрылып қарама», дей­ді. 
Атасының айтқанын бұлжытпай орындайтын жас келін артына қайырылып қарамай атты қамшылап жүре береді. Артқы жақтан гүрс еткен мылтықтың үні естіледі. Анам айтады: «Аттың бір ауыр нәрсені сүй­ретіп келе жатқанын сезем, бірақ, атам «қарама» деген соң, қара­ғам жоқ. Бір кезде ғана атамыз: «Ал енді қарай ғой» дегені. Жалт қарасам, азу тісі ақсиған нән көкжал қасқыр сұлап жатыр. Өмірім­де қасқырды жақын жерден тұңғыш көруім. Зәрем ұшып кетті. Аттың қай жағынан секіріп түскенім есімде жоқ, үйге қарай қаштым. Әл­ден уақытта далаға шықсам, атам қас­қырдың терісін сыпырып, жайып қойыпты. Бұрынғыдай қор­қынышты емес...

Несін айтасың, оқыс оқиғадан кейін менің атағым дүркіреді. Атам жарықтық бөрінің жайын сұрағандарға «келінім соққан қасқыр» деп мақтанады екен. «Келін соққан қасқырды көреміз» деп талай кісі жер түбінен келіп-кетіп жатты. Мені жұрт «Қасқыр соққан келін» атай бастады. Содан ыңғайсызданып атама: «Қасқырды сіз аттыңыз емес пе?» десем, «Е, қалқам-ай, сенің жақ­сы атың шыға берсін! Бұл саған тәңір­дің өзі бұйыртқан атақ-олжа шы­рағым! Егер сен мылтық әкеп бер­месең, қорықпай қасымда тұрмасаң мен сол қасқырды атып алар ма едім» деп, күллі жұрттың алдында жалғыз келінінің абыройын асырады екен. 

Ақыры сол қасқырдың терісін аудан басшылары арнайы сұратқанда атам: «бізге атағы да жетеді, алсын» деп сөзге келместен беріп жіберіпті. 

Төлеген ЖӘКІТАЙ, 
журналист