26 Қараша, 2011

Конституцияның авторы кім?

2047 рет
көрсетілді
1 мин
оқу үшін
Тәуелсіз Қазақ­стан­­­­ның ал­ғашқы Конс­­­­­­титуциясы 1993 жыл­дың 28 қаңта­рын­да қабыл­данды. Жа­сыра­тыны жоқ, ол құжат қабыл­дан­ған­да, бұл ға­­сырларға, ұзақ мерзімге арнал­ған дегендей пікірлер де бол­ды. Сол кезең­нің өзін­де мерзімді басылым беттерінде жария­ланған мақа­ламда мен бұл Конституция өтпелі уақыт­тың заңы болған­дықтан, оны екі-үш жылдан соң өзгертуге тура келетіндігін айтқанмын. Оған басты себеп – сол уақытта экономика­лық жә­не саяси жағдайлар жиі өзгеріп жатты. Бірқатар күрделіліктерден кейін жаңа Конституцияны қа­был­дау туралы мәселе көте­ріліп, Елбасының 1995 жылғы 22 мамырдағы қаулысымен Қа­зақстан Республикасы жаңа Конс­титуциясының жобасы ту­ралы Президент жанындағы сарапшылық-консультативтік кеңес құрылды. Оның құра­мына барлығы тоғыз адам еніп, олар­дың ал­тауы: Ю.Басин, В.­Ким, А.Котов, Е.­Нұр­­пе­йі­сов, Ғ.­Са­­­пар­ға­лиев және мен бар бір топ ғалымдар, сон­дай-ақ Н.Шәй­кенов, К.­Кол­паков, Б.­Мұхамед­жа­нов секілді ла­уа­зым иелері мен шетелдік үш са­рапшы болды. Біздерді Ата Заңның ав­тор­лары дей­тіндер де бар, ашы­ғын айту қа­жет, біздер автор емес, сарапшы­лар­мыз. Ел­ба­­­­сы­ның жо­ғарыда атал­­­ған қаулы­сында: «Жұмысты 10 мау­сым­­ға дейін аяқтау қа­­жет», деп жа­зылды. Сонда ойлап қара­са­ңыз, бір айдан да аз уақыт қал­ған. Әрине, сон­дық­тан біздерге күн сайын таң­ертеңнен кешке дейін жұмыс істеуге тура келді. Бұл орайда «Конституция­ның авторы кім?» деген орын­ды сауал туындайтындығы сөз­сіз. Ақиқатына келгенде, Конс­ти­туция­ның идеологы – Нұр­сұл­тан Назарбаев. Мемлекет бас­шысы өзінің бір ең­бегінде «20 елдің Конс­ти­ту­циясын оқып шық­қаннан кейін ғана, заң­гер­лерді шақырған­дығын», жаз­ған-ды. Майдан СҮЛЕЙМЕНОВ, академик.