Қазақ ұлттық аграрлық университетінің ұжымы Елбасы Үндеуіндегі маңызды бес бастаманы қолдап, онда айтылған шешуші мәселелерді ерекше ықыласпен қабылдады. Президент анықтап берген ұтымды ұсыныстар барша қазақстандықтардың өмір сүру деңгейін жақсартып, халықтың әл-ауқатын көтеруге бағытталған. Осы орайда, Үндеудегі жоғары білім алудың қолжетімділігі мен сапасын арттырып, студент жастардың жатақханадағы жағдайын жақсарту, шағын несие көлемін көбейтуге қатысты үшінші ұсынысқа ерекше тоқталып өтсек.
Мемлекеттің кемел келешегін қамтамасыз ететін негізгі ресурс – ол адам капиталы. Алайда бұл ресурстың мұнай, газ және басқа да пайдалы қазба байлықтары сияқты қайта қалпына келтірілмейтіні табиғи заңдылық. Дегенмен ең басты ұлттық ресурс саналатын адам капиталын дамыту мақсатында мемлекетіміз барлық жағдайды жасап отыр.
Үндеуде, биылғы оқу жылында студенттерге арналған білім беру гранттарын 20 мың бірлікке көбейту жөнінде нақты тапсырма берілді. Оның 11 мыңы ақпараттық технология, робот-техника және нанотехнологиялар саласындағы инженер мамандарды оқытуға бағытталмақ. Бұған қоса техникалық және ауылшаруашылық мамандықтары бойынша барлық жоғары оқу орындары гранттарының құнын ұлттық жоғары оқу орындарының гранттары деңгейіне дейін көтеру көзделіп отыр. Бұл қадамды Қазақстандағы адам капиталын арттыруға салынатын интеллектуалды инвестиция деп қабылдағанымыз дұрыс. Осындай стратегиялық бастамалар арқылы мемлекет жастарға ерекше қамқорлық көрсетуде.
Қазіргі уақытта ел экономикасын жандандыру үшін бірінші кезекте әлемдік нарықта экспортқа бағытталған, бәсекеге қабілетті, сапалы өнім көлемін молайту, азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету міндеті тұр. Сондықтан республикамыздың агроөнеркәсіп кешенін «ақылды технологиялар» арқылы дамытуды іске асыру кезек күттірмейтін өзекті мәселе болып тұр. Бұл ретте мемлекет, әсіресе, еліміздің жарқын болашағына қызмет ететін жастарға үлкен сенім артуда.
Университет Елбасының ұсыныстарын қолдай отырып, «Агроөнеркәсіп кешеніндегі цифрлы технология» деп аталатын жаңа мамандық ашу бойынша жүйелі жұмыстар жүргізіп келеді. Жаңа білім мен инновациялық технологияларды тартып, Қазақстан жағдайына бейімдеу мақсатында университетте отандық агроөнеркәсіптік кешенге цифрлы жүйе енгізуді қамтамасыз ететін «Ситуациялық орталық» жұмыс істейді. Бұл бағытта барлық мамандықтар бойынша агробизнесті ұйымдастыру, кәсіпкерлікті басқару, биоэкономика, биоинформатика, жобаларды басқару сияқты жаңа пәндер, «Ауылшаруашылық ғылымдары», «Ветеринария» мамандықтары бойынша «Молекулярлы биология негіздері» пәндері енгізілді. Бұл Елбасы анықтаған «Төртінші өнеркәсіптік революция жағдайындағы жаңа экономикада» зор сұранысқа ие болатын кәсіби біліктілігі жоғары, заманауи технологиялармен қаруланған жаңа маманды даярлауға мүмкіндік береді. Ал «ақылды техниканы» меңгеріп, басқара алатын жаңа буындағы озық мамандарды дайындау үшін жоғары оқу орындары бүгінгі заман талаптарына сай өз инфрақұрылымдарын жаңғыртуы қажет.
Бүгінгі таңда Қазақ ұлттық аграрлық университеті тағам қауіпсіздігі, топырақтану және агрохимия, жылу энергетикасы, биотехнология сияқты 11 мамандық бойынша және мемлекеттік индустриялық-инновациялық даму бағдарламасы бойынша мамандар дайындауды іске асырып отырған республика көлеміндегі 10 белді жоғары оқу орны санатына енген. Аталған мамандықтар бойынша жасалған модульді бағдарламалардың жұмыс берушілердің сұранысын қанағаттандыра алатын инновациялық бейіндігі бар. Осы бағыттағы жұмыстарды тиімді жүргізу мақсатында университетте жаңа 11 лаборатория ашылды. Оның ішінде «Жасыл экономика» және клеткалы инженерия» зертханасын ерекше атауға болады. Онда ауылшаруашылық жануарларын бағалаудың кешенді түрдегі молекулалық-генетикалық сараптамасы, генетикалық модификацияланған жануарлардың мониторингі, отандық селекция нәтижесінде шығарылған және шетелден әкелінген асыл тұқымды малдардың қауіпсіздігін бағалаудың әдістемелерін жасақтау мен бекіту, асыл тұқымды жануарлармен молекулалық-генетикалық деңгейде жұмыс жасаудың нормативтік құжаттарын түзу сияқты өзекті мәселелер қолға алынуда.
Университетімізде Қазақстанның агроөнеркәсіптік кешенін технологиялық жаңғыртуға ықпалдасу мақсатында Қазақстан – Беларусь агроинженерлік инновациялық орталығы жұмыс істейді. Оның қызметі аграрлық саладағы техника «тілін» меңгерген, сапалы инженерлерді даярлауға бағытталған. Қазірдің өзінде ауылшаруашылық дақылдарын өңдеп, өсіруге арналған тракторлар, комбайндар және ауылшаруашылық машиналарын зерттеу үшін он оқу зертханасын құру жұмыстары аяқталуда. Мұның барлығы университеттің мемлекет қойған талап-міндеттер негізінде тиімді де нәтижелі жұмыс атқарып жатқандығының айқын көрінісі.
Бүгінгі күні еліміздің Ауыл шаруашылығы министрлігінің ұсынысымен республикамыздағы екі ғылыми-зерттеу институтын: Картоп және көкөніс шаруашылығы ҒЗИ мен Жеміс және жүзім шаруашылығы ҒЗИ-ды ҚазҰАУ-ға сенімді басқаруға беру туралы шешім қабылданды. Бұл отандық агроөнеркәсіптік кешенді ауқымды жаңғырту бойынша Елбасы тапсырмасын жүзеге асырудағы ғалымдардың қосар үлесін молайтуға септігін тигізбек.
Үндеуде Мемлекет басшысы мемлекет-жекеменшік әріптестігінің қатысуымен 75 мың орынға арналған студенттік жатақханаларды 2020 жылға дейін салуды жоспарлағанын атап өтті. Бұл ретте Білім және ғылым министрлігі жатақхана құрылысына бағытталған инвестиция бөлігін бірте-бірте қайтаруға кепіл береді. Бұл, әсіресе, 99% ауыл балалары білім алатын біздің университетіміз үшін қуана қабылдайтын жаңа бастама болғаны анық. Бүгінгі таңда университетімізде жатақханаға мұқтаж студенттердің 40%-ы ғана жатын орындармен қамтамасыз етілген. Есептік көрсеткіштер бойынша студенттер және жас ғалымдарды жатақханамен толық қамтамасыз ету үшін қосымша 27 мың шаршы метр қажет.
Университет оқытушыларының көп бөлігін жас ғалымдар құрайды. Олардың көпшілігі баспанамен қамтамасыз етілмеген. Елбасы Үндеуіндегі әрбір отбасына баспана алудың жаңа мүмкіндіктерін беруге қатысты бірінші бастамасы, әсіресе, жас отбасылардың баспаналы болуы үшін жасалып отырған оңтайлы қадам екенін атап өтуіміз керек. Елбасы ұсынған әлеуметтік маңызы бар «7 – 20 – 25» бағдарламасы халықты тұрғын үймен қамтамасыз етудің ең тиімді тетігі деп есептеуіміз керек. Мемлекет басшысы атап өткендей, «Несие өсімінің мөлшерлемесі қазіргідей 14-16% емес, жылына 7%-дан аспайтын болады, ал бастапқы жарна баспана құнының 20%-нан аспауға тиіс».
Қорыта айтқанда, біздің мақсатымыз – ауыл-ауылдардан келген студенттерімізге тиісті білім беріп қана қоймай, оларды ел мен жердің қасиетін бағалайтын ұлт зиялысына айналатын тұлға ретінде қалыптастыру. Сондықтан Ел Президенті Н.Ә.Назарбаевтың жоғарыда аталған бастамалары міндетті түрде тәуелсіз Қазақстанның қазіргі заман талаптарына сай әлеуметтік-экономикалық дамуына жаңа серпін берері сөзсіз.
Тілектес ЕСПОЛОВ,
Қазақ ұлттық аграрлық университетінің ректоры, ҰҒА академигі
