Аймақтық архив қорында сақталған мәліметтерге қарағанда, 1941-1942 жылдары аймақ тұрғындары 702 899 сомның дүниесін жинап, 4791 жылқыны майданға аттандырған. 1943 жылы 376 370 сомды ақшалай табыстап, оған қосып 2629 жылқы берген. 1944 жылы 103 768 сом жинап, тағы да 791 ат дайындаған. 1945 жылдың басында 1071 ат берген екен.
Осы дүниелерді майданға жеткізіп, байөлкеліктер атынан табыстау үшін сол кездегі аймақ басшыларының бірі Қашқынбай Мәлікұлы 1942 жылы қысқа салым Мәскеуге қарай беттейді.
Қашекең осы сапары жайлы 1985 жылы Ұлы жеңістің 40 жылдық мерекесі қарсаңында жарық көрген «Өмір өрнектері» дейтін көлемді естелігінде: «...1942 жылдың күзінде мені Ұлан-батырға шақырды. Қызыл Армияға көмек апаратын топтың құрамына енгізіпті. Делегацияны маршал Х. Чойбалсын бастап жүрді. «Революционая Монголия» атты танк колоннасын сыйға тарту үшін 1942 жылы қараша айында жолға шықтық. 1943 жылы 12 қаңтар күні Мәскеу маңындағы Наро-Фоминский дейтін шағын қалашықта Моңғол жұртының қаражатына жасалған 53 танкті полковник М.Т.Леонов басқарған 112-ші Қызылтулы танк бригадасына тапсыру рәсімі өтті. Мен бай-өлкеліктер берген танкті экипаж командирі Резковқа тапсырдым. Ол мені танкке отырғызып, әрі-бері алып жүрді. Байөлкеліктер жинап берген азық-түлік, киім-кешекті солдаттарға үлестіріп бердім. Жиын соңында бригада командирі «біз бұл танкілермен Берлиннің көшесін таптаймыз, деді», дейді.
Мына сіздер көріп отырған фотодағы танк жоғарыдағы байөлкелік қазақтардың майданға жолдаған байғазысы. Танктің ұңғысы орналасқан қозғалмалы жоғары бөлігінде «От арат БАИН-Улгейского» деген жазу тұр. Мұндағы «арат» сөзі қазақша «халық» деген ұғымды білдіреді. Демек жоғарыдағы мәтінді толық қазақшаласақ «Бай-өлке халқы атынан» деген сөз болып шығады.
Интернет қорында жоғарыдағы 112-ші танк бригадасы туралы мәлімет көп екен. Сыйға берілген 53 танктің оншақтысы 5375 шақырым жол жүріп Берлинге дейін барған. Осылардың арасында мына суреттегі байөлкеліктер танкісі де бар.
Бекен ҚАЙРАТҰЛЫ,
«Егемен Қазақстан»
