Мемлекеттік қызмет көрсетудің бірыңғай провайдері ретінде құрылған корпорация халыққа қызмет көрсету орталықтары, сондай-ақ жылжымайтын мүлік, зейнетақы төлемдері мен жер қатынастары бойынша қызмет көрсету саласын дамытып қана қоймай, бизнес-процестерді автоматтандырып, қызметтер мен ақпараттық базаларды электронды нұсқаға өткізіп, Қазақстанның цифрлы мемлекетке айналуына барынша жағдай жасауды мақсат тұтады. Бұл орайда халықтың цифрлы сауаттылығын көтеру жұмыстары да қарқынды жүріп жатыр.
Мемлекет аумағындағы жер ресурстарының табиғи және шаруашылық жағдайы туралы деректер базасы – Мемлекеттік жер кадастрын өзекті мәліметтермен қамтамасыз етіп, ақпараттарды жаңарту және толықтыру үшін біздің мамандар мемлекеттік тапсырыс бойынша жер кадастры ғылыми-өндірістік жұмыстарды жүзеге асырады. Атап айтқанда, топырақтың құрамы мен құнарлылығын анықтау, геоботаникалық зерттеулер жүргізу, кадастрлық карталар мен агроөндірістік картограммаларды даярлау, жердің жағдайы мен пайдаланылуын қадағалау үшін мониторинг жүргізу сияқты қызметтерді атқарады.
Аталған зерттеу-тексеру жұмыстарының қорытындысы бойынша электронды карталар жасалып, ол «Цифрлы Қазақстан» бағдарламасы аясында электронды нұсқада ұсынылады. Яғни қарапайым тілмен айтсақ, кез келген азамат «Жер-кадастрлық сызбасы» сервисі арқылы www.aisgzk.kz сайтындағы бірыңғай мемлекеттік жер реестрінде тіркелген жер телімдерімен танысып қана қоймай, олардың кадастрлық нөмірі мен құқықтық түрін, ауданы мен нысанын, сапалық сипаттамасы мен пайдалану мерзімін, орналасқан жерін оңай анықтай алады. Сондай-ақ топырақ және геоботаникалық контурлар туралы ақпаратты да осы сервистен табуға болады.
«Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясының Жер кадастры департаменті атқарып жатқан жұмыстардың нәтижесін әрбір қазақстандық өз игілігіне жарата алады, әсіресе ауыл шаруашылығымен айналысатын азаматтар үшін тиімді. Мәселен, мемлекеттік корпорация қызметкерлері зерттеу барысында 630 мың гектар егістік алқабының тұзданып, сор топыраққа айналғанын анықтады. Сондықтан бұл телімдердің иелеріне жердің тұздануына қарсы күрделі іс-шаралар қолдануға ұсыныс жасалды.
Айталық, егер диқандар жер теліміндегі топырақтың генетикалық құрылымы мен қасиетінен хабардар болса, бұл жерде нақты қандай дақылдың жақсы өсетінін де түсінеді. Ал топырақтың құнарлылық деңгейін, яғни бонитет балын білсе, егістігінің әлеуетін байқап, пайдасын бағамдай алады. Сондай-ақ жердің өсімдік жабынын анықтайтын геоботаникалық зерттеулерге сәйкес шаруалар жайылымға арналған алқаптарының жай-күйімен танысып, қай жерде қанша мал бағуға болатынын ойластырып, өз қожалығындағы жер телімдерін ұтымды пайдалануға мүмкіндік алады. Осыдан-ақ ауылшаруашылық өндірісі, соның ішінде егіншілік және мал шаруашылығымен айналысатын азаматтар үшін жер кадастры ғылыми-өндірістік жұмыстарының маңыздылығын түсінуге болады.
Жалпы, Қазақстанның жер аумағы 272,4 млн гектарды құраса, оның 81,3 пайызы ауылшаруашылық алқаптарына жатады. Соның ішінде егістіктер 25,2 млн гектарды, ал жайылымға арналған жерлер 186,4 млн гектарды алып жатыр. Топырақ сапасы жағынан Қостанай, Ақмола, Солтүстік Қазақстан облыстарының жер аумағы алдыңғы қатарда.
2003 жылдан бері жүргізілген зерттеулерге сәйкес уақыт өткен сайын табиғи және адами факторлардың әсерінен жердің сапа көрсеткіштері де төмендеп бара жатқандығы байқалады. Бұл, әрине өте өкінішті әрі қатерлі жағдай. Сондықтан Жер-ананың жай-күйін анықтап, күтім жасау және орынды пайдалану үшін жер кадастры ғылыми-өндірістік жұмыстардың қарқынын күшейтіп, Қазақстан территориясының бірыңғай кадастрлық картасын қалыптастыру аса маңызды жоба екендігі даусыз.
Агроөнеркәсіп кешенін дамытудың 2017-2021 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасына сәйкес 2017 жылы «Азаматтарға арналған үкімет» еліміздің 4,5 млн гектар жерінің топырақ құрамын зерттеді. Сонымен қатар 3,8 млн гектар табиғи жем-шөптік алқапқа геоботаникалық зерттеулер жүргізіліп, 3 млн гектар жер топырағының бонитет балы анықталды. Ал биыл топырақ құрамын зерттеу жұмыстары – 7 млн гектарға, геоботаникалық зерттеулер – 7,3 млн гектарға, топырақтың бонитет балын анықтау жұмыстары 4 млн гектар жерге жүргізілмек.
Мемлекеттік тапсырыс көлемі жыл сайын ұлғайып келе жатқандықтан топырақ және геоботаникалық зерттеу жұмыстарын уақтылы және сапалы орындау үшін қажетті мамандар саны да өсіп келеді. Мәселен, былтыр осы мақсатта 88 маман жұмысқа қабылданды. Биыл да жер қатынастары саласы бойынша білім алып жатқан студенттер мен магистранттарды жұмысқа тарту іс-шаралары жүргізіліп жатыр. Ал бұл өз кезегінде жоғалып бара жатқан топырақтанушы, геоботаник сияқты тар шеңберлі мамандықтарға деген сұранысты арттыруда. Мұндай оң үрдіске еліміздің жоғары оқу орындары назар аударып, қолайлы шешім қабылдайтынына сенімдімін.
Айта кетейік, «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Ұлт жоспары – бес институттық реформаны жүзеге асыру жөніндегі 100 нақты қадам» бағдарламасы аясында құрылды. Оның құрамына төрт республикалық мемлекеттік кәсіпорын – «Халыққа қызмет көрсету орталығы», «Зейнетақы төлеу жөніндегі мемлекеттік орталық», «Жер кадастры ғылыми-өндірістік орталығы» және «Жылжымайтын мүлік орталығы» кіреді.
Абылайхан ОСПАНОВ,
«Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы» КЕАҚ басқарма төрағасы
