Ал Паркинсон ауруы 65 жастан асқан егде жастағы азаматтардың 1-3% пайызында кездеседі және өте кең таралған, Альцгеймерден кейін екінші орында тұрған нейродегенеративтік ауру болып табылады. Бұл ауруға 80 жастан асқан қарттардың 3-4 пайызы шалдығады. Қазіргі таңда бүкіл әлемде Паркинсон ауруына ұшыраған 5-6 миллионға жуық адам бар. АҚШ-тың өзінде жыл сайын 50-60 мың адамға осы диагноз қойылады.
Қазақстанда Паркинсон дертімен ауыратын азаматтар 25 мыңға жеткен. Жыл сайын бұл көрсеткіш 2500 адамға өсіп отырады.
Паркинсон ауруының басты белгісі – дофамин деп аталатын затты түзетін қара субстанция орналасқан орта мидағы жүйке жасушалары бірте-бірте өледі. Дофамин жетіспеген кезде адамның қимыл-қозғалысында қол-аяқтың дірілдеуі, бұлшық еттің құрысып қалуы, қимылдың баяулауы, денені ұстай алмай құлап қалу секілді осы ауруға тән қиындықтар туындайды.
Бұл дерт бірте-бірте асқынып, басқа ауру сияқты болып көрінетіндіктен, нақты диагноз қоюға ұзақ уақыт кетіп қалуы мүмкін. Ал көптеген адам бұл аурудың алғашқы белгілерін қартаюдан болатын қалыпты нәрсе деп түсінеді.
Паркинсонға шалдыққан науқастарда өмір сүру сапасы кенеттен төмендеп, медициналық, әлеуметтік мәселелер пайда болады, еңбек қабілетінен айырылады. Адам өз бетінше өмір сүру қабілетінен айырылатындықтан, Паркинсон ауруы қоғамдық мәселе болып табылады. Паркинсон ауруының әлеуметтік-экономикалық салдары таяу келешекте онкологиялық және жүрек-қан тамыры ауруларымен қатар алғашқы орынға шығуы мүмкін.
Сонымен жоғарыдағы игі бастама аясында «Қимыл-қозғалыстағы бұзылыстар қоғамы – Еуразия» мен «Скандинавиялық жүріс мектебі – Еуразия» мамандары Паркинсонға шалдыққандар үшін скандинавиялық жүрісті үйретудің тегін дәрістерін өткізді. Бұл сабақтар Паркинсон ауруының ерекшеліктерін ескере отырып дайындалған.
Nordic walking деп аталатын скандинавиялық жүріс соңғы 20 жылда әлемдегі миллиондаған дертті жанға денсаулықтарын түзеуге көмектескен. Мұндай сабақтар кезінде бүкіл денедегі бұлшық еттердің 90 пайызы жан-жақты жаттығады. Кәдімгі жүріспен салыстырғанда калория 45 пайызға көбірек жағылады. Әрі аяқтың буындары мен омыртқаға түсетін салмақ 30 пайызға төмендейді. Қолдың икемі жақсара түседі. Мидың екі жарты шары ерекше белсенділік танытады. Ағзаға түсетін оттегі мөлшері 30 пайызға көбейеді. Қуаныш гормоны – эндорфин синтезі артады.
Қысқасы, екі астананы қамтыған іс-шарада алдымен Паркинсон дертіне шалдыққан 50 науқас скандинавиялық жүрісті үйренуі үшін арнайы сыйланған таяқтарға ие болды. Тәжірибелі жаттықтырушылар мұндай әдістің пайдасы жөнінде кеңінен әңгімелеп, осы жүрістің техникасын көрсетіп берді. Ал дәрігерлер сабақ барысын бақылап отырды.
Пайдалы акция Астана және Алматы қалалары әкімдіктерінің және бас неврологтерінің, сондай-ақ Қазақстан неврологтер лигасының және Ұлттық нейрохирургия орталығының жан-жақты қолдауымен өткізілді.
Бұл бастама елімізде Паркинсон ауруына жұртшылықтың назарын аударту, науқастар мен олардың отбасына медициналық, әлеуметтік қолдау көрсету, қимыл-қозғалыстағы бұзылыстарды емдеуге және алдын алуға арналған дәлелденген әрі тиімді әдіс ретінде скандинавиялық жүрісті кеңінен насихаттауды көздейді.
Елімізде Паркинсон ауруын нейрохирургиялық жолмен емдеуге арналған бағдарламаның жұмыс істеп жатқанына 5 жыл болды. Мемлекеттік қолдау арқасында қимыл-қозғалысты емдеуге арналған заманауи жоғары технологиялық әдістерге еліміздің азаматтары қол жеткізіп отыр. Сонымен бірге қимыл-қозғалыстағы бұзылыстарды сапалы түрде диагностикалау және консервативтік терапияны қолдану мәселесі өзектілігін жоғалтқан жоқ. Бұл мақсатта оқыту іс-шаралары, білім беру курстары, кездесулер мен науқандар өткізіліп отырады. Таяу уақыттан бері «Қимыл-қозғалыстағы бұзылыстар қоғамы – Еуразия» кәсіби қоғамдық бірлестігі ұйымдастырылды. Ұйымның басты міндеттерінің бірі – Паркинсон ауруына және қимыл-қозғалыстағы бұзылыстарға қатысты ақпараттық саясатты жүргізу.
Ал Паркинсон ауруы мықтыларды да айналып өтпеген. Олардың арасында Рим Папасы Иоанн Павел II, Мұхаммед Әли, Майкл Джей Фокс, Мао Цзэдун, Сальвадор Дали, Билл Гейтс сынды заманымыздағы ұлы тұлғалар да бар.
Айнаш ЕСАЛИ,
«Егемен Қазақстан»
АЛМАТЫ
