Соңғы қоңырау – мектеп бітіруші түлектердің жанын тербететін аяулы сәт. Алабұртқан сезім, алып-ұшқан арман, үміт пен күдік. Одан өзге? Мектеп вальсі. Иә, мектеп вальсі туралы әр жүрек түкпірінде жазылмаған бір-бір шығарма бар шығар. Бұл – мектеп қабырғасымен, дос-құрбылармен ғана қоштасу емес, іште бұғып жатқан мөлдір, алғашқы алақұйын сезімдермен де қоштасу.

Соңғы қоңырау мерекесі ұмыт бола бастаған сырлы сезімдерді еске түсіреді. Еске түсер тағы бір жайт бар. Қазақ мектептерінде, аралас мектептерде мектеп вальсіне арналған ана тіліміздегі ән неге орындалмайды? Соңғы қоңырау салтанаттарына талай куә болып жүрміз. Бәрі жарасымды болып келе жатқанда орыс тілінде ойналатын әуендер көңілді нілдей бұзады. В.Толкунова, С.Ротару және басқа да Ресей эстрадасының жұлдыздары орындайтын «Последний звонок», «Школьные дни», «Школьный вальс» сияқты әндер қазақ мектептеріндегі білім мерекелерінен қалмай келе жатқалы қашан?!. Мәселен, «Когда уйдем со школьного двора, под звуки нестареющего вальса, учитель нас проводит до угла, и вновь – назад, и вновь ему с утра – встречай, учи и снова расставайся, когда уйдем со школьного двора», деп келетін орыс тіліндегі ән мәтіні әбден сіңісті болды. Ұстаздың да, ата-ананың да, оқушының да жарғақ құлағына жақын, ұлттық сана-сезім селт етпейді.
Әрине музыкада шекара жоқ. Бірақ Қазақстан бойынша аталып өтетін білім мерекесінде рухымызға жақын, ішкі болмысымыздан қайнап шыққан шығарма шырқалса, ұлттық тәрбиенің тағы бір түрі болмай ма?! Мектептің міндеті – біліммен бірге ұлт дәнегін егу ғой. Мың болғыр А.Затаевич жарықтықтың қоржынын толтырған қазақ даласынан соңғы қоңырау үніндей сыңғырлаған ән табылады.
Қазір ғаламторға жүгінген заман. Ауырдың үстімен, жеңілдің астымен жүруге дағдылану еңбек етуді ғана емес, жадымызды да жоғалтып жатыр. «Мектеп вальсі» туралы ән іздегенде мектеп әкімшілігі мен ұжымы ғаламтордың «ғаламатын» пайдаланбақ болатыны жасырын емес. Алайда интернет мектеп туралы вальс пен романстардың түр-түрін ұсынғанымен, бұл шығармалар кейбір ағайындарымыз сынды орыс тілінде шүлдірлей жөнеледі. Ұстаздар мен оқушылар әрі-бері іздеп ғаламтордан қазақ тіліндегі «Мектеп вальсі» табылмаған соң амал жоқ, бөгде тілдегі әндерді қояды. Музыка пәнінен сабақ жүргізетін мұғалімдер халық әндері мен композиторларының мұрасынан бөлек, ел арасындағы ән-жырға да қанық болса, мұндай қысылтаяңнан жол тауып кетуге болады. Ондай деңгей қайда?.. Көпшілік мектептерде Әбілахат Еспаевтың әйгілі «Ұстазым» әні айтылады. Жүрекке жылы тиетін ән. Ал шырқ үйіріле билейтін «Мектеп вальсіне» келгенде тосылып қаламыз. Құдай-ау, осындайда ақын Айжарық Абылқасымовтың себездеп құйған ақ жауындай «Мектеп бітірушілер вальсі» (әнін жазған Қайрат Жанбауов) шығармасы қалайша еске түспейді? Бұл ән Шығыс Қазақстан облысының Үржар ауданының мектептерінде жиі айтылады. Әсіресе тағдырлы ақынның өзі тұратын Қабанбай мен сол ауылға жақын Қарабұлақ және Барлық-Арасан елді мекендеріндегі орта мектептердің жергілікті дәстүрлі мектеп вальсіне айналған.
Әннің алғашқы шумағының өзі адамды тез елітіп ала жөнеледі: «Мектептің қоңырауы, соңғы рет сылдыр етті, қоштасар келді уақыт, жүрегім дір-дір етті». Бұдан әрі қарай қайырмасы да қайырыла соққан толқындай жан-дүниеңізді жалқы сәт жан-жаққа жетелейді: «Тебіренді таныс көңіл, белгісіз жол басталып, сен алғаш вальске бұл – шақырдың сәл жасқанып. Жап-жақын болсақ та енді, сен маған қара тынбай. О, вальс, шаршат мені, есімде қалатындай!» Ал екінші шумағы балалықпен де, мектеппен де қоштасу сырындай төгіледі: «Ұстазым күлімдеген, шынымен қаласың ба, балалық бүгінменен бұлдырап барасың ба? Сағынып тұрғандаймын, сендерді көп күн көрмей, мен әйтеу армандаймын, мектептен кеткім келмей...».
Тербелген әні соңғы қоңырауға сұранып-ақ тұр. Сөзі жаттауға оңай әрі бүгінгі көп күлді-бадаммен салыстыруға келмейтін мазмұнды. Музыкалық әрлеуден өткізіп, тұнық дауысты талантты әншілер орындаса, әннің де, әншінің де бағын ашады.
Жалпы, еліміздегі мыңдаған мектептердегі «Соңғы қоңырау» мерекелік шарасының ұлттық нақыштағы әндерін бір ізге түсіріп бекітуді «тамыз мәслихаты», «Жыл мұғалімі» сияқты педагогтерге арналған келелі басқосуларда ән-күй сабағының ұстаздары мен тәрбие ісі жөніндегі меңгерушілері арқылы жүзеге асыруға болады. Бұл мәселені жергілікті жерде ұйымдастыруды қалалық, аудандық білім және ішкі саясат бөлімдеріне жүктесе, алынбайтын асу болмас. Жыл сайын жүз мыңдаған түлектің жүрегінен орын алса, есті ән де ғұмыр сүреді, ұлттық музыка қазынасы да ұмытылмайды, республика мектептері де риясыз қабылдайды. Бұл үшін қоржындағы жақсы әндерді заманауи әрлеумен жазып, ғаламторға салу жеткілікті.
Думан АНАШ,
«Егемен Қазақстан»
Аймақтар • Бүгін, 14:52
Алматылық студенттің ғылыми жобасы халықаралық байқауда бағаланды
Аймақтар • Бүгін, 14:41
Алматыда халықаралық форум өтті
Аймақтар • Бүгін, 14:27
Сенат Үкімет сағатының қорытындысы бойынша 20-дан астам ұсыныс дайындады
Қазақстан • Бүгін, 14:09
Мемлекеттік хатшы Жамбыл ескерткішіне гүл шоғын қойды
Фотогалерея • Бүгін, 14:05
Батыс Қазақстанда жол апатынан 4 адам қаза тапты
Аймақтар • Бүгін, 14:00
Екі қазақстандық дзюдошы әлемнің үздік ондығына енді
Спорт • Бүгін, 13:40
ШҚО ауыл шарушылығы бойынша алдыңғы қатарда
Аймақтар • Бүгін, 13:21
Шығыс Қазақстанда 2100 орындық 3 мектеп салынып жатыр
Білім • Бүгін, 12:58
Экология вице-министрі жұмыс сапарымен Қызылорда облысында болды
Экология • Бүгін, 12:49
Сайын Мұратбетковтың әңгімелері ағылшын тіліне аударылды
Әдебиет • Бүгін, 12:41
Сенаторлар көлік қауіпсіздігі деңгейін төмен деп санайды
Парламент • Бүгін, 12:40
Елорда әкімі оңалту орталықтарын кеңейту туралы айтты
Қоғам • Бүгін, 12:28
2020 жылы 13 мың этникалық қазақ көшіп келді
Қоғам • Бүгін, 12:24
«Antiparacraft-2021»: Студенттер жемқорлыққа қарсы квест өткізді
Аймақтар • Бүгін, 12:14
Алматыда армиялық қоян-қолтық ұрысынан Қарулы Күштердің чемпионаты аяқталды
Спорт • Бүгін, 12:04
Алматыдағы NIS Қамқоршылық кеңесінің отырысы өтті
Аймақтар • Бүгін, 11:57
Өнеркәсіптік саясат жөніндегі ведомствоаралық комиссия құрылады
Қазақстан • Бүгін, 11:56
Ш.Қалдаяқовтың өмірі жайлы мюзиклдің премьерасы өтеді
Театр • Бүгін, 11:54
Түркия туристер үшін ПТР-анықтама талабын ұзартты
Әлем • Бүгін, 11:53
«Рақымшылық жасау туралы» заң жобасы талқыланады
Қоғам • Бүгін, 11:51
Алынған зейнетақы жинақтарынан жеке табыс салығы қалай ұсталады?
Қаржы • Бүгін, 11:39
Дәрігер болу үшін – жүректілік пен мейірім керек
Медицина • Бүгін, 11:32
Шымкентке биыл 330 млрд теңгеден астам инвестиция тарту жоспарлануда
Аймақтар • Бүгін, 11:25
«Nur Otan»-ның Партиялық бақылау комитетінің төрағасы тағайындалды
Тағайындау • Бүгін, 11:21
Алматыда мектепке дейінгі білім берудің өзекті мәселелері бойынша кеңес өтті
Аймақтар • Бүгін, 11:19
СҚО ПД бастығы халықпен кездесті
Аймақтар • Бүгін, 11:17
Бейбіт Атамқұлов қорғаныс-өнеркәсіп кешені кәсіпорындары қауымдастығының өкілдерімен кездесті
Экономика • Бүгін, 11:11
Банк тонамақ болған күдіктілер ұсталды
Оқиға • Бүгін, 11:04
Сенаторлар көлік қауіпсіздігі деңгейін төмен деп санайды
Қазақстан • Бүгін, 11:00
Елімізде сұйытылған газдың бағасын уақытша реттеу тоқтатылады
Қазақстан • Бүгін, 10:57
Парламентаризм институтының директоры тағайындалды
Тағайындау • Бүгін, 10:39
Мемлекет басшысы Kaspi.kz компаниясының негізін қалаушыларды қабылдады
Президент • Бүгін, 10:36
Сирек кездеседі, бірақ жалғыз емес: Орфандық аурулар туралы не білеміз?
Медицина • Бүгін, 10:32
Шетелден келген жолаушылардан коронавирус анықталған жоқ
Коронавирус • Бүгін, 10:30
Нұрлан Нығматулин: Мәжіліс депутаттары тауар белгілері туралы халықаралық келісімді қарайды
Парламент • Бүгін, 10:21
Ана мен баланы әлеуметтік қолдауға қанша қаражат бағытталды?
Қоғам • Бүгін, 10:17
Кәсіпкерлерді сыбайлас жемқорлықтан қорғау мәселесі талқыланды
Қоғам • Бүгін, 09:58
Алматыда Крылов атындағы балалар кітапханасы жаңартылды
Аймақтар • Бүгін, 09:56
Қытайға бару үшін виза беру мүмкіндіктері талқыланды
Қазақстан • Бүгін, 09:41
Бүгін Нұр-Сұлтан және Көкшетау қаласының оқушылары қашықтан оқиды
Білім • Бүгін, 09:34
Шымкенттік ұстаз «даму» қоры арқылы оқу орталығын дамытқан
Білім • Бүгін, 09:30
Қазақстандықтар наурыз айында қанша күн демалады
Қазақстан • Бүгін, 09:28
Ахметжан Есімов БАӘ-нің әл-ауқат қорының басшылығымен кездесті
Экономика • Бүгін, 09:23
Бос жұмыс орындарының жәрмеңкесі өтті
Аймақтар • Бүгін, 09:21
Коронавирусқа тағы 51 адам шалдықты
Коронавирус • Бүгін, 09:18
Қазақстан-Қытай арасындағы консулдық консультациялардың 19-шы отырысы өтті
Саясат • Бүгін, 09:17
ҰБТ тапсыру ерекшеліктері «Ашық есік» күнінде талқыланды
Білім • Бүгін, 09:16
«Өрлеуде» инклюзивті білімге арналған курс ұйымдастырылды
Білім • Бүгін, 09:12
Астана мен Ақмола облысындағы оқушылар қашықтан оқиды
Білім • Бүгін, 09:08
Тоғызқұмалақ турнирі қаһарманға арналды
Аймақтар • Бүгін, 08:43
COVID-19: Сыры қашан ашылар?..
Коронавирус • Бүгін, 08:35
Медицина • Бүгін, 08:34
Оқу үдерісін қазақшалауға қосқан үлесі зор
Білім • Бүгін, 08:32
Жақсылық жасасаң, ауылыңа жаса
Медицина • Бүгін, 08:31
Көмбедегі көне күй күмбірлейді
Өнер • Бүгін, 08:27
Қазақстан • Бүгін, 08:26
Руханият • Бүгін, 08:25
Білім • Бүгін, 08:25
Өңірдің өркендеуі – ортақ игілік
Оңтүстік Қазақстан • Бүгін, 08:22
Аймақтар • Бүгін, 08:22
Тұрғын үйлерді басқару тығырыққа неге тірелді?
Қоғам • Бүгін, 08:20
Ғұлама ғалым, көрнекті қайраткер
Қазақстан • Бүгін, 08:19
Шетелдерде жазасын өтеп жатқан отандастарымыз елге қайтарылады
Парламент • Бүгін, 08:18
70 млн тонна мұнай экспортталды
Қазақстан • Бүгін, 08:17
Қазақстан • Бүгін, 08:15
Аймақтар • Бүгін, 08:13
Қоғам • Бүгін, 08:10
Қоғам • Бүгін, 08:10
Ұқсас жаңалықтар