Отырыста Премьер-Министрдің орынбасары – Ауыл шаруашылығы министрі Өмірзақ Шөкеев баяндама жасап, агроөнеркәсіптік кешенді дамыту ісіне тоқталды.
– Мемлекет басшысы Қазақстан халқына Жолдауында ауыл шаруашылығында еңбек өнімділігін және өңделген өнім экспортының көлемін 2,5 есеге арттыру туралы батыл міндет қойды. Бұл міндетті шешу саланы дамытуда мүлде жаңа көзқарасты талап етеді, – деді Ө.Шөкеев.
Сонымен қатар мемлекеттік бағдарламада 10 міндетті орындау көзделген. Олардың шеңберінде бірқатар жаңа жүйелі іс-шаралар да қарастырылған. Оның ішінде азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етуге маңыз берілген. Атап айтқанда, алғаш рет бұл мәселені физикалық қолжетімділік, экономикалық қолжетімділік, азық-түлік қауіпсіздігі бағыттары бойынша кешенді түрде шешу жоспарлануда.
Бағдарламада өнім өндірумен қатар, сапалы ауыз сумен, сапалы жолдармен қамтамасыз ету, халықтың табыс деңгейін арттыру азық-түлік қауіпсіздігі және басқа да мәселелер қарастырылатын болады.
Сонымен қатар агроөнеркәсіптік кешен субъектілері үшін қаржыландырудың қолжетімділігі 8 нақты іс-шара есебінен шешілмек. Мәселен, жаңа қаржы тетігі – аграрлық қолхатты енгізу ұсынылады. Ауыл шаруашылығындағы сақтандыру жүйесін түбегейлі өзгертіп, міндетті сақтандырудан еркін сақтандыруға көшу жүзеге асырылатын болады. Бұл ретте бұрынғыдай сақтандыру төлемдеріне емес, сақтандыру сыйақысына субсидия берілмек. Бұл – шынайы және тиімді агросақтандыруды енгізуге мүмкіндік беретін бағыт.
Ө.Шөкеевтің мәлімдеуінше, етті мал шаруашылығын дамыту бағдарламасының негізіне отбасылық фермалар түріндегі шағын шаруашылықтар алынады және ол ірі қара мал өсіру жөніндегі фермерлік шаруашылықтардан, өнеркәсіптік бордақылау алаңдарынан және заманауи ет өңдеу кешендерінен тұратын зәкірлік кооперация нысанында жасалады. Ірі қара мал шаруашылығымен, қой шаруашылығымен және жылқы шаруашылығымен айналысатын 80 мыңнан астам отбасылық ферма құру, пайдаланылатын жайылымдар алаңын 58 млн гектардан 100 млн гектарға кеңейту, ірі қара мал санын 15 млн басқа дейін, қой санын 30 млн басқа дейін ұлғайту көзделіп отыр.
– Жобаға қатысушылар үшін қолдаудың жеке шарттары көзделетін болады. Атап айтқанда, жер учаскелерін басымдылықпен беру, фермерлік шаруашылықтарға мал басын, техника мен жабдық сатып алуға жеңілдікпен несие беру, жайылымдар инфрақұрылымын құру қарастырылған, – деді Премьер-Министрдің орынбасары – Ауыл шаруашылығы министрі.
Ал сүтті мал шаруашылығы бағдарламасы да сүт өндіру жөніндегі отбасылық фермалардан, өнеркәсіптік сүт-тауарлы фермалардан және заманауи сүт зауыттарынан тұратын зәкірлік кооперация қағидаты бойынша жасалмақ. 2027 жылға қарай отбасылық фермалардың санын 380-нен 930-ға дейін, ірі сүт-тауарлы фермалардың санын 108-ден 170-ке дейін, сүт зауыттарының санын 163-тен 174-ке дейін жеткізу жоспарланып отыр. Жобаға қатысушылар үшін қолдаудың жекелеген шаралары ұсынылатын болады. Нәтижесінде сүт өндірісінің көлемін 2027 жылға қарай 1 млн тоннаға ұлғайту міндеті қойылып отыр.
Құс шаруашылығын дамыту бағдарламасы шеңберінде жаңа кәсіпорындар салу, қолданыстағыларын қайта жарақтандыру және жаңарту, сондай-ақ ет және жұмыртқа бағытындағы құстардың өнімділігін арттыру көзделген.
Ал өсімдік шаруашылығында сапалы тұқымдардың болуы, техникалық жарақтау, нақты егіншілік, тыңайтқыштар мен өсімдіктерді қорғау құралдарын қолдану, әртараптандыру, суармалы жерлерді айналымға енгізуге басымдық берілмек.
Жиында қосымша баяндама жасаған Мәжілістің Аграрлық мәселелер комитетінің төрағасы Сапархан Омаров ауыл шаруашылығы саласындағы шешімін толық таппаған біраз мәселелерге тоқталды. Сондай-ақ депутат барлық ауыл шаруашылығы тауарларын өндірушілердің агробизнесте әрекет етудің қағидаларының шаруаларға түсінікті және бірізді болуға тиіс деген өтінішін жеткізді.
Депутат сонымен қатар, топырақтың құнарына байланысты да пікірін білдірді.
– Топырақтың құнарлылығы нашарлауының негізгі себебі жер пайдаланушылар егістіктерінде агротехника сапасының төмендігі, көпжылдық шөптер егістігінің азаюы, минералды тыңайтқыштарды қолдану көлемінің жеткіліксіз болуы, органикалық тыңайтқыштардың іс жүзінде қолданылмауы. Мысалы, Беларусь елінде бір гектар егістікте дақылдарды өсіру кезінде 200 килограмға дейін тыңайтқыш пайдаланылса, Ресейде – 50 килограмға, Украинада 100 килограмға дейін пайдаланылады. Қазақстанда бұл көрсеткіш орташа алғанда шамамен төрт килограмды ғана құрайды. Бұл бізде топырақтың құнарлылығын сақтаумен іс жүзінде ешкім айналыспайтындығын көрсетеді, – деді С.Омаров.
Ол, сондай-ақ 1990 – 2016 жылдар аралығында елімізде суармалы жерлердің көлемі 2,3 млн гектардан 2,1 млн гектарға дейін қысқарғанын, оның ішінде бүгінгі күні тек 1,4 млн гектары ғана қолданылып жатқанын атап өтті.
Отырыс барысында депутаттар мемлекеттік орган басшысына бірқатар сұрақтарын қойып, оған жауаптарын алды. Үкімет сағатын қорытындылаған Мәжіліс Төрағасының орынбасары Владимир Божко қолданыстағы бағдарламаға толықтырулар, бірінші кезекте, жобаны басқару қағидасын толық іске асыруды талап ететінін айтты. Агроөнеркәсіптік кешенді дамыту туралы Мемлекет басшысының тапсырмасы – тек Ауыл шаруашылығы министрлігінің ғана міндеті емес, баршаға ортақ іс екенін жеткізді. Отырыстың қорытындысы бойынша Мәжіліс депутаттары тиісті ұсынымдар қабылдады.
Серік ӘБДІБЕК,
«Егемен Қазақстан»
