Осыған орай Алматы университетінде «Латын әліпбиі: ХХІ ғасырдағы ғылым мен білім беру үрдісі» атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция өтті.
– Елбасы жаңа әліпбиімізді бекітіп берді. Қалған жұмыс тілші ғалымдардың еншісіне қалып отыр. Соған байланысты латын әліпбиіне көшуге сіздер жаңа ұтымды мәселелер көтеріп, ғылыми тың ойлар мен ұсыныстар айтасыздар деп ойлаймын, – деді Алматы университетінің ректоры, ҰҒА құрметті академигі, профессор Мүбарак Ермағанбетов.
Алғашқы баяндаманы академик Өмірзақ Айтбайұлы жасады. Тіл білімінің білгірі «Латын жазуының жайы жөнінде» тақырыбында сөз қозғады.
Қырғыз елінің С.Нааматов атындағы Нарын гуманитарлық университетінің доценті Жаңыл Эгимбаева өз тәжірибелерін ортаға салды. Сүлеймен Демирел университетінің профессоры Азамат Акбаров «Латын алфавитіне көшудің Өзбекстан үшін маңыздылығы: алфавиттік және орфографиялық мәселелер» туралы баяндады. Өзбекстан тоқсаныншы жылдардың аяғында латын графикасына көшкенімен, әлі күнге дейін шешімін таппаған біршама мәселелері бар екенін айтып өтті. Әсіресе төл дыбыстардың таңбалануы мен шетелден енген сөздерді жазуда шешілмеген түйіндер барлығын жеткізді.
Ахмет Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институтының бас ғылыми қызметкері, профессор Әлімхан Жүнісбек үндестік заңы, дыбыстардың таңбалануы, әсіресе төл дыбыстарды таңбалаудағы кездесіп жатқан қиындықтарға тоқталып өтті.
Мемлекеттік тілді дамыту институтының директоры Бижомарт Қапалбек латынға көшу кезінде қазақ әліпбиінде қазақ тілінің төл дыбыстары ғана таңбалануы керектігін, әр ғалым өзінше реформатор болмауы тиістігін, шетелден кірген сөздерді біртіндеп енгізу керектігіне тоқталды.
Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университетінің «Қазақ тілінің теориясы және әдістемесі» кафедрасының меңгерушісі Жанат Дәулетбекова қазіргі ең басты түйткілдің бірі ретінде ана тілінде оқытылатын мектептерде қазақ тілі өзге ұлттарды қазақ тіліне үйретіп жатқан сияқты қабылданатынына назар аударды. Қазақ жазуының негізін оқытуды міндетті пәндердің қатарына кіргізсек деген өз ұсынысын жасады.
Конференцияда Абай атындағы ҚазҰПУ профессоры Розалинда Шаханова «Латын әліпбиі: бүгіні және болашағы» тақырыбында, филология ғылымдарының докторы Гүлбану Қосымова «Қазақ тілінің қуат көзі – латын әліпбиі» жайлы, әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің доценті Бәтіш Атабай «Шетел тілін оқытудың қазіргі заманғы озық әдістері», Қыздар педагогикалық университетінің профессоры Қаламқас Қалыбаева «Латын жазуына көшуде ұлттық мүддеміз көзделуі тиіс», Абай атындағы ҚазҰПУ аға оқытушысы, PhD Меруерт Иманқұлова «Латын графикасына көшудің тәжірибелік маңызы» тақырыптарында баяндама жасап, пленарлық мәжілісті аяқтады.
Секция отырыстарында «Түркі халықтарының жазуын латын қарпіне ауыстырудың тарихи тәжірибесінен», «Латын әліпбиі – қоғамды модернизациялау және қазақ халқы бірлігінің негізі», «Қазіргі заманғы ғылым мен білім берудегі жаңа ғылыми инновациялық технологиялар» тақырыбында жас ғалымдардың баяндамалары тыңдалды.
Айнаш ЕСАЛИ,
«Егемен Қазақстан»
АЛМАТЫ
