Салық кодексі бойынша шағын бизнес субъектілеріне бірқатар арнайы салық тәртібі белгіленді. Оның мақсаты жекелеген салық түрлерін төлеуді және оны аудару тәртібін жеңілдету. Сонымен бірге, салық есебін беру тәртібін реттеу болып табылады.
Мәселен, арнайы салық тәртібінің үлгілері:
1. Бір рет берілетін талондар негізінде қолданылады:
1) қызметі дүркін-дүркін атқарылатын, яғни жыл ішінде 90 күннен аспайтын жеке тұлғаларға;
2) базар аумағындағы жекелеген ғимараттарда, дүңгіршектерде қызмет істемейтін, өздерінің тауарларын, жұмыстарын, қызмет көрсетулерін ашық жүргізетін заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлерге және жеке тұлғаларға белгіленген.
Бюджетке төлейтін төлемдер жергілікті өкілетті органдар (мәслихаттар) белгілеген мөлшерде бір мезгілдік талондар сатып алу арқылы өтелетін болады.
2. Патент негізінде – бұл тәртіп республикалық бюджет туралы заңға сәйкес белгіленген қаржылық жыл ішінде жылдық табыстың 200 ең төменгі деңгейі мөлшерінен аспайтын табыс табатын және жалдамалы жұмысшылардың еңбегін пайдаланбайтын жекелеген кәсіпкерлерге қолданылады. Патенттің құнын жеке кәсіпкерлердің өздері өтейді. Шығынды есептемегендегі табыстың көрсетілген (күтілетін) көлемінің 2 пайыз мөлшеріндегі ставка қолданылып өтеледі;
3. Жеңілдетілген декларация негізінде – бұл тәртіп тоқсандық табысы 10,0 миллион теңгеден аспайтын, тізімдегі жұмысшыларының саны 25 адамды құрайтын жеке кәсіпкерлерге, тоқсандық табысы 25 миллион теңгеден аспайтын, жұмысшыларының саны 50 адамды құрайтын заңды тұлғаларға қолданылады. Жеңілдетілген декларация бойынша салық төлемдерін өтеу, сонымен бірге салық төлеушілердің өз еркімен жүргізуіне де жол ашады. Бұл ретте салық салынатын нысанға есепті салық мерзімінде 3 пайыз мөлшеріндегі ставка белгіленеді.
Сонымен бірге, аграрлық саланың субъектілері үшін де бюджетпен төлем өтеу мәселелері бойынша ерекше тәртіп белгіленген.
1. Бірыңғай жер салығын төлеу негізінде фермерлік шаруашылықтарға немесе шаруа қожалықтары үшін арнаулы салық тәртібі белгіленген – бұл тәртіп өз өндірісінде ауылшаруашылық өнімдерін қайта өңдейтін, ауылшаруашылық өнімдерін өндіру бойынша қызмет атқаратын және оларды сататын субъектілерге қолданылады. Жайылым бойынша бірыңғай жер салығын өтеу нысандарына 0,1 пайыз ставкасы қолданылатын жер учаскесінің бағалық құны негіз болып табылады. Егістік жер бойынша бірыңғай жер салығын өтеу объектілеріне жер учаскесінің бағалық құнының жер учаскесінің көлеміне байланысты 0,1-ден 0,4 пайызға дейінгі ставкасын өтеу белгіленген.
2. Заңды тұлғалар үшін арнайы салық тәртібі – ауыл шаруашылығы өнімдерін, аквакультура (балық аулау) өндірушілер және селолық тұтыну коперативтері, сондай-ақ ауылшаруашылық өнімдерін өндіру, өз өндірісінің ауылшаруашылық тауарларын өңдеу және сатумен (өсімдік, құс, мал шаруашылығы (асыл тұқымды малдарды қосқанда), бал арасы, аквакультура, (балық аулау)) айналысатын заңды тұлғаларға және ауылдық тұтыну кооперативтеріне қолданылады. Бұл тәртіп корпоративтік табыс салығын, әлеуметтік салықты, жер салығын, мүлікке салынатын салықты, көлік құралдарына салынатын салықты, қосымша құнға салынатын салықты, жер учаскелерін пайдаланғаны үшін төленетін өтем ақыларды өтеу кезінде айрықша тәртіп қолдануды қарастырады. Бюджетке төленуге тиіс салық сомасы 70 пайызға төмендетіледі.
Қосымша хабарлаймыз, азаматтардың, ұйымдардың және жалпы мемлекеттің заңды құқықтарын және мүдделерін қорғау мақсатында, сонымен бірге салық қызметі инспекторларының тарапынан жіберілген қызметтік және сыбайластық тәртіп бұзушылықтарды, қызмет этикасын сақтамаған оқиғаларды хабарлау үшін, қоғамның сенімін қамтамасыз ету мақсатында Астана қаласындағы Алматы аудандық салық басқармасында 8 (7172) 37-68-03 сенім телефоны жұмыс істейді және шағымдар мен ұсыныстар жәшігі орнатылған.
Жоғарыда айтылғандарды ескере келіп, азаматтардың өздерінің заңдық құқықтарын сақтау мақсатында салық заңдылықтары нормасын оқуды және салық міндеттерін дер кезінде және толық көлемде орындау қажеттігін еске саламыз.
Камила КЕНЖЕБАЕВА, арнайы салық тәртібінің маманы.
