Шетелде сотталғандар аз емес
Еліміздің 2525 азаматына халықаралық және мемлекетаралық іздеу жарияланған. Қылмысқа күдікті немесе сотталған бұл азаматтарды ұстау мен елге қайтару тек халықаралық келісімдердің негізінде жүзеге асырылады.
Сонымен қатар қазіргідей барыс-келістер көбейген уақытта шетелге шығатын азаматтарымыздың және біздің елге келетін шетелдіктердің құқықтары мен бостандықтарын қорғау да маңызды міндеттердің бірі.
Сенаттың жалпы отырысында Қазақстан мен Иордания арасындағы бірқатар құқықтық құжаттарды ратификациялайтын заң жобаларын қарау барысында сенатор Владимир Волков Ұлттық экономика министрлігінің 2018 жылғы 1 қазандағы деректеріне сүйене отырып жеткізген мәліметтерге қарағанда, елімізге 195 елден 6,8 млн шетелдік азамат келген. Демек, мұндай сапарлар арасында істі болып, түрлі құқық бұзушылықтар мен қылмыс жасайтындардың болуы жоққа шығарылмайды.
В.Волковтың айтуынша, ресми статистика бойынша қазіргі кезде Қазақстанның 947 азаматы шетелде сотты болған. Ал біздің елде 1169 шетелдік азамат сотталған. Демек, елімізден сыртқа шығушылар да, елге келушілер де артқан сайын құқықтық тәуекелдер де еселене түседі. Ал жат жерде істі болған азаматтардың құқықтық көмекке мұқтаж болатындығы айтпаса да түсінікті.
Осы орайда, еліміздің Иорданиямен арадағы өзара құқықтық көмек, адамдарды ұстап беру және сотталған адамдарды беру туралы келісімдерді ратификациялауға арналған заң жобалары бойынша Сенатта баяндама жасаған Бас прокурордың орынбасары Андрей Лукин қос мемлекеттің қорғаныс өнеркәсібі, фармацевтика, ауыл шаруашылығы және энергетика салаларындағы байланысы жақсы жолға қойылғандығын атап өтті. Сондай-ақ 2006 жылдан бері сауда-экономикалық, ғылыми-техникалық қарым-қатынастар бойынша Қазақстан-Иордания үкіметаралық комиссиясы жұмыс істейді. Ал 2007 жылы бірлескен іскерлік Кеңес құрылған. Былтыр елімізге Иорданиядан әртүрлі мақсаттармен 616 адам келген.
Сенат ратификациялаған келісімдерге 2017 жылы қараша айында Иордания Королінің елімізге сапары аясында қол қойылған.
– Бұл келісімдерде құқық қорғау органдарының талаптары, шарттары және септесуден бас тартудың себептері нақтыланған, – деді А.Лукин.
Жалпы, бұл құжаттарда қылмысқа қарсы күрестің халықаралық талаптары толық сақталған.
Даму жолындағы ынтымақтастық
Жалпы отырыста Мәжіліс мақұлдаған «Ұжымдық қауіпсіздік туралы шарт ұйымына мүше мемлекеттердің ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласындағы ынтымақтастығы туралы келісімді ратификациялау туралы» заңының жобасы да қаралды.
Заң жобасы нормаларына сәйкес тараптар мемлекетаралық ынтымақтастық және ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласындағы ведомствоаралық өзара іс-қимылды нығайту негізінде ҰҚШҰ-ға мүше мемлекеттердің ақпараттық қауіпсіздігі жүйесін одан әрі дамытуды қамтамасыз етеді, ынтымақтастықтың құқықтық негіздерін қалыптастыру және халықаралық құқықтық базаны жетілдіру бойынша бірлесіп күш жұмсайды, сондай-ақ ақпараттық қауіпсіздік қатерлеріне бірлесе ден қоюдың практикалық тетіктерін қалыптастыруға жәрдемдеседі.
Сенаторлар, сондай-ақ Мәжіліс мақұлдаған «Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Беларусь Республикасының Үкіметі арасындағы өнеркәсіптің қорғаныс салалары ұйымдарының өндірістік және ғылыми-техникалық кооперациясы туралы келісімді ратификациялау туралы» заң жобасын да қабылдады.
Бұл құжат бойынша баяндама жасаған Қорғаныс және аэроғарыш өнеркәсібі министрінің орынбасары Аманияз Ержанов: «Келісімнің негізгі мақсаты – екі елдің қорғаныс өнеркәсібі кәсіпорындарына мемлекеттік қолдау көрсете отырып, өзара тиімді ынтымақтастықты дамыту. Келісімді ратификациялау – экспорттау және импорттау операциялары кезінде туындайтын негізгі әкімшілік кедергілерді шешуге ықпал етеді. Бұл тұрғыда әкелінетін әскери өнімді лицензиялаудан босатады және оларды жеткізу мерзімдерін қысқартады», – деді.
Оның айтуынша, екі ел арасында ғылыми-техникалық ынтымақтастық аясында қару-жарақ пен әскери техниканың жаңа түрін жасауда бірлескен ғылыми зерттеулер жүргізіледі, сондай-ақ қолданыстағы техниканы жаңғырту шаралары ескерілген.
Сенаторлардың сауалдарына берілген жауаптардан белгілі болғандай, еліміз мемлекеттік қорғаныс тапсырысы аясында Беларусьтен тікелей әскери техника сатып алып жатқан жоқ. Алайда броньды техниканы, авиациялық техниканы жөндеу шаралары ескерілген. Ал біздің тарапымыздан аталған мемлекетке зеңбірек пен оның құрамдас бөліктері жеткізілуде.
Жалпы отырыс барысында дәстүрлі депутаттық сауалдарын жолдаған сенаторлар Нариман Төреғалиев еліміздегі театрлардың жас әртістеріне жан-жақты қолдау көрсету, Әлімжан Құртаев әл-Фарабидің 1150 жылдық мерейтойына арналған іс-шараларды ұйымдастыру мен өткізу, Ольга Перепечина кәсіпкерлік мақсатта қолданылатын нысандарға салық салу, Ерболат Мұқаев Батыс Қазақстан облысындағы автокөлік жолдарын жөндеу және Еділ Мамытбеков отандық цирк өнерін дамытуға байланысты мәселе көтерді.
Серік ӘБДІБЕК,
«Egemen Qazaqstan»
