Өнер • 22 Ақпан, 2019

Есімғалидың алмағайып әлемі

808 рет
көрсетілді
3 мин
оқу үшін

Есімғали Жұмановтың есімі өнерсүйер қауымға жақсы таныс. Оның шығармашылығында портрет, пейзаж, натюрморт жанрлары мистикалық сюрреализм бағытымен үндесіп, драматизмге толы туындылармен түрленеді. Суретші тәуелсіздік жылдарына дейін кескіндеменің әр алуан бағыттарымен, бейнелеу тәсілдерімен бірге қазақ жеріндегі саяси толғаныстарды тақырыптарына арқау еткен.

Есімғалидың алмағайып әлемі

Қылқалам шеберінің Ә.Қастеев атындағы өнер му­­­­зейінде салтанат құрған ме­рейтойлық жеке көрмесі «Бей­саналық экзистенциясы» деп аталыпты. Мұндағы туындылардың идеясы мен мазмұнының желісі бірін-бірі жалғастырып, адамзат бо­йындағы тылсым дү­­ние­лерді айшықтауға бағыт­­талған дер­сіз. Оның шы­ғар­­машылығы ерекше көз­­­қарастардан тұрады. Адам бол­­мысының мәні мен өмір­дегі орны, қоғамдағы түйт­кілді мәселелер, жалпы әлем­дегі өзгерістер суретші қыл­қаламынан шыққан сан түрлі бояулармен ұштасып отырады. Туған дала таби­ға­тын, қазақ халқының ұлттық на­ным-сеніміне тереңнен бойлап, картиналарында өзіндік көркем тәсілмен жеткізуге күш салады.

Өнертанушы Гүлнұр Жұ­­­­­банова суретшінің көр­ме­­ге қойылған таңдаулы ту­ын­дылары турасындағы өз ойын былайша жеткізді: «Кескіндемешінің 1983 жы­лы жазылған «Қара, ақ, қы­зыл» атты картинасында қою қа­ра түсті фонға ақ және қы­­зыл бейнелер жазылған. Мұнда суретші айналаны түнек басқан әлемнің шырмауынан шыққысы келіп, тал­пынып жатқан қазақ хал­қының жай-күйін астарлап жет­кізеді. Сонымен қатар «Қа­ра иттің көлеңкесі», «Қаң­ғыбас», «Кеңістік» және т.б. шығармаларында, қоғамдағы әлеуметтік өктем таптың мә­селелері мен шырылдаған ха­лықтың жан айқайын қыл­қаламның сырымен жыр­­лаған. Сол кезеңдегі, ел өміріне сыни көзбен қа­рап, тура билерден қолдау күт­кендей әсерлі жет­кізеді».

Есімғали Жұмановтың қаламынан өрілген «Ар­ба­­­ның ұзақ кеңістігі», «Түр­кістан-Ясауи нұры», «Ұлы көшпен­ділер», «Әл-Фа­ра­би. Отырар кітапханасы», «Еділ мен Рим қасқыры. XXI ғасыр», «Кеш­кі қонақ», «Ана», «Әке», «Мәң­гіліктің алдында», «Ақын Махамбеттің өлімі», «Азия ханым», «Ананың аруағы» сынды шоқтығы биік екі жүзге жуық шығарма әр кезеңдерде өз көрерменінен жо­ғары бағасын алып келеді. Бұл картиналар оның өнердегі үздіксіз ізденістерінің нәтижесі. 

Суретшінің көрерменнен жоғары баға алған бірегей картиналары республикалық, аймақтық, бүкілодақтық, дү­ниежүзілік көрмелерге қо­йылды. Шығармалары Фран­цияның Париж қала­сында өткен «Қазақстан мәдениеті», Иран, Тегеран қаласында шы­мыл­дығын түрген Дүние­жү­зілік мұсылман елдері және Ресейдің Мәскеу қаласында ұйымдастырылған Суретшілер одағының халықаралық көр­мелерінде, Германияның Маг­дебург қала­сында жала­уын кө­тер­ген «Еуропа-Азия» ІІ ха­лықаралық бай­қауында көп­шілік назарына ұсы­ныл­ды. Оның көркем туындылары қырғыз, қытай, түрік ха­лық­тарына кеңінен танылған. Көрмеге суретшінің 90-нан аса кескіндемелік, графикалық жә­­не инстал­лияциялық жұмыс­тары қо­йыл­ған. Суретші сезі­мінің нәзік қылын тербеген кенеп бетіндегі мың сан бояулар сырбаз өнердің сиқырына қарай тартады. Үміт пен күдікке то­лы тынымсыз тіршілік алуан ой­лармен арпалысқан адам кө­ңілінің ырғақтарын тап бас­қан­дай. Есімғали кенебіндегі ал­мағайып әлемге сізде үңіліп көріңіз...

 Арман ОКТЯБРЬ,

«Egemen Qazaqstan»

АЛМАТЫ