Халықаралық өлкетанушылар форумы өтті

Ресми түрде «Қазақстанның киелі жерлерінің географиясы» жөніндегі жұмыс тобының ІІІ халықаралық өлкетанушылар форумы» деп аталған жиынға елі­міздің «Қазақстанның қасиетті жерлерінің географиясы» арнайы жобасын жүзеге асыру жөніндегі сараптамалық кеңес мүшелері, еліміздің әр облысындағы мәде­ниет, архивтер және құжаттама басқармалары басшылары, музей, тарихи-мәдени мұраны қор­ғау, сақтау және пайдалану жөніндегі инспекция мамандары, «Қасиетті Қазақстан» жина­ғын шығаруға қатысқан өлкетанушылар, барлығы 60-тан аса адам арнайы шақырылған екен. Форум жұмысының негізгі тақырыбы – еліміздің мәдени және өлкетану бағытындағы ұйым­дарын қолдау, біртұтас мә­дени кеңістікті дамыту және «Ба­тыс жауһарлары» тақырыптық көр­месін ұйымдастыру арқылы Аты­рау, Маңғыстау, Ақтөбе, Батыс Қазақстан облыстарының қасиетті орындарын насихаттау мәселесіне арналды.  

Форум жұмысы аясында Ғ.Сланов атындағы Атырау об­­лыстық ғылыми-әмбебап кітап­­­ханасында «Қасиетті Қазақ­стан» энциклопедиясы ІІ томы­ның тұсаукесері өтті. Бұл жинақ­қа Ақтөбе, Атырау, Батыс Қазақ­стан, Маңғыстау облыстары аумағындағы киелі нысандар енгізілген. Жалпы, алдағы жылдары энциклопедияның еліміздің өзге аймақтарына арналған томдары жарық көрмек. Жинақ барлығы 5 том болады деп жос­пар­ланған. 

– 2017 жылы біз жалпы­ұлт­тық киелі нысандарды анық­­таумен айналыссақ, 2018 жы­лы өңірлердегі қасиетті жер­лердің тізімін нақтыладық. Бұл жұмыс бастан-аяқ жергі­лікті өлкетанушылардың, сарап­шы­лардың көмегімен жүргізілді. Бұл­ іске бүкіл бұқаралық ақпарат құралдары да атсалыс­ты, ел болып жұмыс істедік. Осы жерде айта кетейін, бұл – ата-бабалары­мыз ежелден кие тұтып, қастерлеп келген жерлері. Әрине, кейбірі халық жадынан өше бастаған, біздің зерттеулер арқылы ондай жерлердің біразын анықтап жатырмыз. Қазақ тарихында егемендіктен айырылып, езгіде болған кезеңдегі өл­генді тірілту, жоғалғанды та­­бу біздің мойнымызға осы «Қа­сиетті Қазақстан» жобасы ар­қылы түсіп отыр. Киелі жерлер тізімін толықтыру жұмысы жалғаса береді. Тіпті бүгінгі Қазақ­­стан шекарасынан тыс жер­де қалған, бірақ әр қазақ үшін қастерлі орындарды да ұмытпаймыз, – деді «Қасиетті Қазақстан» өлкетануды дамыту орталығының басшысы Берік Әбдіғалиұлы. 

«Қасиетті Қазақстан» өл­ке­тануды дамыту орта­лы­ғы бас­шысының айтуынша,­ Қа­зақстанның әр өңірінде қа­сиетті жерлерді анықтайтын ко­мис­сия құрылған. Осы сарап­шылардың көмегімен 2018 жы­лы киелі жерлер тізіміне жа­ңадан 286 нысан қосылыпты. Мұның 129-ы – өңірлік, 14-і­ – жалпыұлттық нысан. Жалпыұлттық нысандар тізіміне Ақмола облысындағы «Тоғыз әулие» кешені, Көкшетаудағы Ақан сері Қорамсаұлы зираты, Ақтөбе өңіріндегі Әбубәкір Кер­дері кесенесі қосылған. 

Форумда елімізде сакральды нысандар туралы жаңа заң дайындалып жатқандығы туралы айтылды. Ол заң күшіне енген соң киелі жерлер қайтадан тексеруден өтіп, әрқайсының төлқұжаты жасалып, мемлекет қорғауына алынатын болады. Берік Әбдіғалиұлы өз сөзінде киелі нысандарды абаттандырып, ел-жұрттың зиярат жасауына, туристердің келуіне қолайлы жағдай жасап отырған өңір басшыларына алғыс айтты. Мысалы, 2018 жылы Батыс Қазақстан облысында сармат ескерткіші – Тақсай ханшайымына және ағартушы Ғұмар Қараштың басына кесене көтерілді. 
Форум аясында Атыраудағы Салтанат сарайында «Батыс жауһарлары» көрмесі ашылды. Көрмеде Ақтөбе, Маңғыстау, Батыс Қазақстан және Атырау облыстарының қасиетті орындары кеңінен таныстырылды. 

ІІІ халықаралық өлкетану­шылар форумының қорытынды жиынында 2018 жылы «Қасиетті Қазақстан» өлкетану жобасы аясында атқарылған кең көлемді жұмыстар және 2019 жылға жоспар­ланған іс-шаралар барысы баяндалды. Форумнан соң Сараптамалық кеңес комис­сиясының отырысы өтті. 

Атыраудағы форумға Гер­ма­ниядағы Мюнхень қазақ қоғам­дық қауымдастығының мүшесі Сүлеймен Шадкам, Венгрия Республикасындағы «Барыс» мажар-қазақ қоры төрағасының орынбасары, Этвөш Лоранд атын­дағы мемлекеттік уни­вер­­­­ситеттің ғалымы Оңай­ша Ман­доки, Өзбекстан Респуб­ликасындағы қазақ ұлттық мәдени орталығының басшысы, химия ғылымдарының кандидаты Хамза Қалмұратов, Ресей Федерациясынан Санкт-Петербург қаласындағы «Атаме­кен» қазақ ұлттық-мәдени орта­лы­ғының өңіраралық қоғам­дық ұйымының президенті Сәрсен­ғали Құспанов, Омбы аймақтық «Мөлдір» қазақ мә­дениеті қоғамдық кеңесінің төрайымы Алтынай Жүнісова, Қалмақ Республикасындағы Ресей қазақтарының федералдық ұлттық-мәдени автономиясының «Жерлестер» қоғамдық ұйы­мы­ның төрағасы Қатимолла Ыдырысов және басқалары қа­тыс­ты. Алыстан ат арытып келген мәртебелі меймандардың бәрі де атажұрттағы тарихты түгендеу жұмыстарына көңілі толып, ерекше сезімдерін білдіріп жатты. 

Берік Әбдіғалиұлының айтуынша, болашақта өлкетану­­шыларға ерекше көңіл бөлініп, олардың жұмысын үйлестіріп оты­рушы мекеме ретінде әр өңір­дің тарихи-өлкетану музей­лері белгіленбек. Сондай-ақ қазақ тарихына қатысты ше­тел архивтерінде жатқан құ­жат­тардың көшірмесін елге жет­кізу, қазір қазақ тарихшылары мен өлкетанушыларының қолында жүрген құжаттардың көшірмесін бір орталыққа жи­нап, бірыңғай ба­за жасау мәселесі де айтыл­ды. Өл­ке­та­нушы Айболат Құрым­баев архивтердің сенбі-жексенбі күндері қызмет көрсетуін сұ­раған ұсынысы көпшілік тарапынан қолдау тапты. Өйткені өлкетанушылардың көбі басқа жұмысы, кәсібі бар жандар бол­ғандықтан, сүйікті ісімен ай­налысуға демалыс күндері ғана бо­сай алады. Ал бұл күндері архив есігі жабық. Форумда бұдан басқа да талай мәселе көтерілді. 

Атырау