Министрлік қаза тапқандардың аты-жөндері мен әскери шендерін жариялады. Қаза тапқан ефрейтордан бастап майор шеніне дейінгі әскери қызметшілердің ең жасы 28-де болса, ең үлкені 46 жаста екен.
Қалың елдің қабырғасын қайыстырған бұл апатқа байланысты Сенат Төрағасы Дариға Назарбаева қаза тапқан экипаж мүшелері мен әскери қызметшілердің отбасылары мен туыстарына көңіл айтты.
«Еліміздің тыныштығы мен қауіпсіздігін қорғау жолында абыроймен қызмет атқарған айбынды сарбаздардың есімі еліміздің жадында сақтала береді. Марқұмдардың жандары жәннатта, имандары саламат болсын», – делінген Д.Назарбаеваның жеделхатында.
Сондай-ақ Қорғаныс министрі, генерал-майор Нұрлан Ермекбаев: «Отан үшін өз өмірін қиған еліміздің нағыз патриотынан, әскери істің кәсіби шеберінен және Отанының адал ұлынан айырылу – біз үшін орны толмас қайғы. Олар өз әскери борышын ақтық демі біткенше адал орындады. Қызметтестеріміздің жарқын бейнесі біздің жүрегімізде мәңгі сақталады», деп көңіл айтты.
Ал Сенаттың жалпы отырысынан кейін журналистер алдына шыққан Бас прокурордың орынбасары Андрей Лукин тікұшақ апаты салдарынан қаза тапқан әскерилердің туысқандарына көңіл айта отырып, аталған оқиғаға байланысты тергеу ісінің басталғандығын жеткізді.
– Бас әскери прокуратура қазіргі уақытта аталған оқиғаға байланысты қозғалған қылмыстық істі қадағалап, түрлі сараптамалар жүргізуде. Барлық тергеу амалдары Бас прокурордың бақылауында. Тергеу «Ұшу немесе оған дайындалу қағидаларын бұзу» бабы бойынша жүргізілуде, – деп атап өтті А.Лукин.
Ал Сенат депутаты, ұшқыш-ғарышкер Талғат Мұсабаев палатаның жалпы отырысынан соң журналистерге берген сұхбатында, қаза тапқан әскерилердің отбасыларына көңіл айтып, өзінің сала маманы ретіндегі пікірімен бөлісті.
– Мен ұшқыш ретінде айтар болсам, бұл – күрделі ұшу. Мен мұндай жағдайдағы ұшудың ауырлығын жақсы білемін. Экипаж қолынан келген амалын қылды, бірақ техниканың аты техника, ал авиация экипаждың да ырқына көне бермейтін көлік түрі. Тізбектеліп ұшу әдетте экипаждардың бір бірімен байланысып отыруы арқасында ұшуды жеңілдететін еді, – деді сенатор.
Т.Мұсабаевтың айтуына қарағанда, Байқоңырға аялдаудан соң көкке көтерілген әуе көліктерінің бірі бірнеше минуттан соң радарлардан жоғалып кеткен. Арада уақыт өте тікұшақтың құлағандығы белгілі болған.
Жалпы, апатқа ұшыраған Ми-8 тікұшағының алғашқы нұсқалары өткен ғасырдың алпысыншы жылдарынан бастап М.Л.Миль атындағы Мәскеу тікұшақ зауытында құрастырыла бастаған. Бүгінгі таңда 12000 мыңнан аса дана көрсеткішпен әлем бойынша жаппай қолданыстағы екі қозғалтқышты тікұшақтардың көшін бастап тұр. Көптеген мемлекеттерде азаматтық және әскери тапсырмаларды орындауға кеңінен қолданылып келеді. 4500 метр биіктікке дейін көтеріліп, сағатына 230 километрді еңсеретін әуе көлігі ұшудағы сенімділігі жөнінен де алдыңғы қатарда.
Ал авиациядағы апаттарды осы тікұшақпен және Қызылорда облысымен байланыстыратын бірер дерекке тоқтала кетсек, өткен жылы 13 наурызда Ми-8 тікұшағында жоспарлы ұшуды жүзеге асыру кезінде жазатайым оқиға салдарынан борт технигі Ж.Т.Тасыбеков көз жұмған еді. Қорғаныс министрлігі сол тұста бұл оқиғаның жай-жапсарын ашып айтқан жоқ.
Сондай-ақ 2008 жылы 28 ақпан күні Қызылорда облысының аумағын су тасқынынан қорғау мақсатындағы іс-шаралар жоспарына сәйкес, Сырдария өзенінің үстінен бақылап ұшу сәтінде «Қазәуеқұтқару» мекемесінің Ми-8 тікұшағы апатқа ұшырап, алты адамның өмірі қиылған болатын. Бұл оқиға да Жалағаш ауданының аумағында тіркелді.
Өз кезегінде, 27 наурыз күні қаза тапқан әскерилер қандай оқу-жаттығуларға қатысқан еді, деген сауалға келер болсақ, Қазақстанның Қарулы Күштерінде Әуе қорғанысы күштері Әскери-әуе күштерінің авиациялық топтамасын тарта отырып, арнайы бөлімшелердің «Алтын жебе» кешенді тексерісі өтіп жатқан болатын. Ол бойынша бөлімшелердің іс-қимылдары таулардағы жолы қиын жерлерде жоспарланған. Сондай-ақ арнайы бөлімшелер көрсетілген биіктіктерге орналаса отырып, тауларда түнгі уақытта азимут арқылы марш жүгіру орындап, барлау-іздестіру іс-қимылдарын жүргізді. Одан басқа, тексерістің негізгі кезеңдерін орындау барысында бөлімшелер торуылға қатысады және артиллерияның атысын реттеу және армиялық авиацияны келтіру жөніндегі нормативтерді тапсыруы тиіс. Оның негізгі мақсаты арнайы бөлімшелердің жауынгерлік әзірлігінің жай-күйі мен белгіленген мерзімде кез келген жауынгерлік тапсырманы орындай алу қабілеттілігін тексеру, сондай-ақ барлық санаттағы әскери қызметшілердің далалық машықтары мен кәсіби дайындықтарының деңгейін арттыру.
Енді оқиға орнынан түсірілген әуесқой бейнекадрларға назар аударар болсақ, тікұшақтың автокөлік жолына таяу жерге құлағандығын және қаңқасының лаулап жанып жатқандығын көруге болады. Ресми деректерге сүйенсек, оқиға орнына Жалағаш елді мекенінде орналасқан өрт сөндірушілер шұғыл жеткен. Алайда, көрер жарығы таусылған азаматтарды құтқарып қалу мүмкін болмаған.
Бұл оқиғаның ақ-қарасын тергеу органдары анықтайтын болады. Ал Қорғаныс министрлігінің басшылығы қаза тапқандардың отбасылары мен туысқандарына моральдық және материалдық көмек көрсету жөнінде шаралар қабылдайды.
Естеріңізге сала кетсек, аталған авиациялық апат 27 наурыз күні болды. Ақтаудан Шымкентке бет алған төрт тікұшақтың бірі әзірге белгісіз себептермен Қызылорда облысының аумағында құлады.
Тікұшақ апатынан қаза тапқан әскери қызметшілердің тізімі
Роман Костыгов – майор 26.04.1985
Тимур Құдайбердиев – майор 17.09.1985
Аслан Айтбаев – лейтенант 10.11.1994
Данияр Қоңырбай – майор 10.11.1985
Сабыр Тоқбаев – майор 15.12.1977
Сырым Мәсәлім – капитан 11.12. 1989
Қайрат Нұрсапанов – 3-сыныпты сержант 08.10.1973
Мұрат Шәріпов – аға сержант 04.01.1979
Асхат Абдулманат – кіші сержант 21.09.1982
Айдын Әбділдинов – ефрейтор 11.12.1978
Қуаныш Сарқытбаев – ефрейтор 08.09.1986
Өмірхан Қауқаев – ефрейтор 21.08.1990
Мирас Жұматаев – ефрейтор 10.02.1991
Серік ӘБДІБЕК,
«Egemen Qazaqstan»
