Жаңаөзен оқиғасына байланысты Ақтауда өтіп жатқан сот отырысының жұмысына қатысты өз ойын «Әлеуметтік әріптестік орталығының» төрағасы Әлібек БЕЙНЕШОВ былай деп білдірді.
Сейсенбі, 3 сәуір 2012 7:37
Жаңаөзенде басталған сот отырысы қалыпты жағдайда өтуде. Дегенмен, бірқатар жәбірленушілер айыпталушыларға таққан талап-арыздарынан бас тартып отыр. Олар оқиға салдарынан келген шығындарын қайтару мақсатында арыздарын жазған болатын. Енді сот барысына көз жүгіртсек, жәбірленушілер осы талап арыздарын қайтып алуда.
Сейсенбі, 3 сәуір 2012 7:37
Жаңаөзенде басталған сот отырысы қалыпты жағдайда өтуде. Дегенмен, бірқатар жәбірленушілер айыпталушыларға таққан талап-арыздарынан бас тартып отыр. Олар оқиға салдарынан келген шығындарын қайтару мақсатында арыздарын жазған болатын. Енді сот барысына көз жүгіртсек, жәбірленушілер осы талап арыздарын қайтып алуда.
Бұл көпшілік арасында бірқатар сұрақтарды да туғызып отыр. Неліктен олар оқиғаға қатысты кінәлілерді тауып, шығындарын қайтарып беру туралы талап арыздарынан бас тартуда? Онда айыпкерлерді де босату керек емес пе? Әрине, бұған байланысты түптің түбінде сот өз шешімін шығаратыны анық. Бірақ бұл үрдіске байланысты сырттай бақылау жасап отырған басқа да қоғамдық ұйымдар секілді менің де айтар өз ойым бар.
Жаппай тәртіпсіздікке (ҚК 241-бап) байланысты іс жәбірленушілердің (ҚІК 32-бап) арыздарынан тыс қозғалып отыр. Демек, Жаңаөзен қаласында орын алған жаппай тәртіпсіздікке байланысты іс дүние-мүлкі бүлінген жәбірленген кәсіпкерлер тарапынан емес, керісінше, орын алған қылмыстың қоғамдық қауіптілігіне байланысты қозғалып отыр. Ендеше жәбірленгендер арыздары мен талаптарынан бас тартқандарымен сотталушыларға қылмыстық іс тоқтатылмайды. Жәбірленгендер сотталушыларды айыптаудан емес, азаматтық талап- арыздан бас тартты. Ал бұл жерде айыптаушы мемлекет мүддесін білдіретін прокурор болып табылады. Сондықтан да жәбірленгендер Жаңаөзен қаласындағы жаппай тәртіпсіздік туралы іс бойынша мемлекеттік айыптауды қолдамады, дегенмен заң бойынша олар айыптаудан бас тарта алмайды. Заң тұрғысынан алғанда олардың әрекеттері азаматтық талаптан бас тарту ғана болып табылады.
Біреулер жәбірленгендер мүліктерінің бүлінгендері туралы айғақ беруі үшін оларға құқық қорғау органдары тарапынан қысым көрсетілді, сондықтан олар айыптаудан бас тартты дейді. Әйтпесе, олардың айыптаудан және азаматтық талап-арыздан бас тартуын қалай түсіндіруге болады? Сот неліктен бұған назар аудармайды дейді. Кәсіпкерлердің мүліктері бүлінген соң арызды олар құқық қорғау органдарына өздері жазды. Содан кейін олардан қылмыстық істі тергеу аясында ғана жауап алынды. Және қылмыстық істі тергеу немесе тоқтату жәбірленушілердің мәртебесі мен полицияға берген арыздарына байланысты емес. Қылмыстық іс бойынша 188 жәбірленуші тіркелген. Олардың 155-і азаматтық талап арыз берген. Расында осы адамдардың бірқатары процесс барысында талап арыздарынан бас тартты.
Менің жеке пікірім бойынша, жәбірленушілер де кәсіпкерлер болғандықтан олар өз есептерін жақсы біледі. Ал өз өтініштерін қайтаруы, бұл біріншіден, аталған шығынды мемлекет тарапынан қайтарып алуды көздеп отыр. Егер сот шешімімен кәсіпкерлердің шығынын қайтару айыпкерлер мойнына тағылатын болса, онда сотталғандар қашан, қайтіп, қалай жәбірленушілердің шығындарын өтемек? Олардың әлеуметтік жағдайы көтере ме? Демек, айыпкерлерді соттау кәсіпкерлер үшін тиімді ме деген мәселе туындайды. Сондықтан да жәбірленушілер сенімсіздік білдіріп шығынды сотталушылардан емес, мемлекеттен талап етіп отыр.
Екіншіден, Жаңаөзен шағын қала. Ондағы халық бірін-бірі жақсы таниды. Жақын танымаса да көршісі, туысқандары арқылы сырттай біледі. Демек, бұл тұрғыдан алғанда бірін-бірі білетін, танитын адамдар адамгершіліктен аттай алмай отыр. Сыйластық қашанда жақсы қасиет. Ендеше сыйластықты, адамгершілікті жоғары қоятын халқымыз бұл жолы да байлықтан бірлік артық деп кешірімге келіп отыр деп есептеймін. Осы екі дерекке байланысты жәбірленушілер өздерінің өтініштерін қайтарып алды деген пікірдемін.
