Оқиға америкалықтарды дүр сілкіндірді. «Ұшқышсыз әуе аппараты халықаралық кеңістікте жүргенде құлатылды. Бұл Иранның Америкаға жасаған шабуылы» дегенге саятын мәлімдемелерді президент Д.Трамптан бастап көпшілік америкалық жоғары деңгейдегі шенеуніктер жариялап үлгерген. Өз тарапынан Тегеран ұшқышсыз әуе аппараты өз елінің әуе кеңістігіндегі шекарасын бұзғанына бұлтартпас дәлелі барын айтады. Америкалықтар атып түсірілген дрон үшін Иранға әуеден соққы береміз деп те өрекпіген. Бірақ соңғы сәтте Д.Трамп бұл шешімді тоқтатты деп жазады «Неміс толқыны». Алайда The Washington Post газеті өзінің жасырын ақпарат арналарына сілтеме жасай отырып, АҚШ Иранның зымырандар ұшыратын қондырғыларының компьютерлік жүйелеріне кибершабуылдар жасап, олардың жұмысын бүлдіргенін айтады. Газет бұл операция президент Трамптың қолдауымен болғанын да ашып айтқан. Кибершабуылды АҚШ «бірнеше ай бойы дайындаған». Бұл операцияны АҚШ-тың Орталық Барлау басқармасы Таяу Шығысты зерттеуге маманданған әскери ведомствоның мамандарының көмегімен дайындаған. Шабуыл 21 маусымның түнінде іске асырылды деп жазады газет.
Осы деректің рас екендігін АҚШ президентінің өткір риторикасының күрт төмендеп қалғанынан да аңғаруға болады. Дональд Трамптың әскери әуе шабуылын тоқтатқаны да осы оқиғадан кейін, 22 маусымда болды. Алайда 23 маусымда өзінің Туиттерден берілетін мәлімдемесінде ол: «Мен Иранға соққы беруді ешқашан тоқтатқан емеспін. Кейбіреулер мұны қате түсініп жатқан көрінеді. Мен оның орындалуын осы мезетке ғана тоқтаттым», деп жазды.
Ал сейсенбі күні сол Туиттерге: «Иранның кез келген америкалық нысанға жасаған шабуылына біз анағұрлым артық күшпен жауап беріп отыратын боламыз» деп жазды.
24 маусымда Д.Трамп Иранның Жоғарғы көшбасшысы Аятолла Әли Хаменеиге және басқа да бір топ жоғары шенді ресми тұлғаларға қарсы экономикалық санкция жариялады. Санкциялар осы аптада, тіпті Иранның Сыртқы істер министрі Джавад Зарифке қарсы да қолданылуы мүмкін деген болжам бар.
Бұлар да ұшқышсыз әуе аппаратын атып түсіргенге жауап деп жарияланды. Иран президенті Хасан Роухани осынау әрекеттерді бассыздыққа балайтынын айтты. Ал Иранның Сыртқы істер министрі Мұхаммед Джавад Зариф бұл мәселеге байланысты: «Трамптың маңындағы «саяси қаршығалар» дипломатияны жек көріп, тек соғыс болғанын аңсауда» деп мәлімдеді.
АҚШ сыртқы саясатының Иранға қатысты негізгі мақсаты – оған қарсы халықаралық коалиция ұйымдастыру екені байқала бастады. Өткен дүйсенбі күні АҚШ-тың Мемлекеттік хатшысы Майк Помпео Эр-Риядқа нақ осы мақсатпен ұшып келген. Таяу Шығысқа ұшар алдында журналистерге берген сұхбатында Помпео «коалиция құрсақ, ол әлемдегі терроризмнің демеушісіне соққы беруге дайын болар еді» деп жариялады. Сонымен бірге ол өзінің сапарында Сауд Арабиясымен қатар БАӘ-ге де баратынын айтты. Қос монархия АҚШ-тың Таяу Шығыстағы ірі одақтастары болып есептеледі.
Болашақ коалицияға АҚШ Парсы шығанағының бойындағы елдерді ғана емес, Азия мен Еуропаның бірқатар мемлекетін тартпақ. 24 маусымда Сауд Арабиясының королі Салман әл-Саудпен болған келіссөздер туралы өзінің Туиттердегі мәлімдемесінде Мемлекеттік хатшы келіссөздердің өнімді болғанын жазды. «Біздің мақсатымыз Ормуз бұғазындағы тыныштықты қамтамасыз ету» деп жазды ол. 195 шақырымдық Ормуз бұғазының солтүстік жағалауы Иранның жері екендігін еске сала кетеміз.
Болашақ коалицияға АҚШ Ресейді де тартпақ ниетте екені сезіліп тұр. 24 маусымда Ресей Федерациясы Қауіпсіздік кеңесінің хатшысы Николай Патрушев Иерусалимге барып, Израиль президенті Беньямин Нетаньяху және АҚШ президентінің ұлттық қауіпсіздік жөніндегі көмекшісі Джон Болтонмен кездескен. Мұндағы негізгі мәселе Сириядағы ахуал болғанымен, Н.Патрушев пен Д.Болтон оңаша кездесіп, Иран мәселесін талқылағаны да белгілі болды. Алайда бұл келіссөздердің сәтті болмағаны тараптардың мәлімдемелерінен айқын білінді. Мәселен, келіссөзден шыққан Н.Патрушев журналистерге берген сұхбатында Иран әскерилері америкалық ұшқышсыз әуе аппаратын өздерінің әуе кеңістігін бұзу кезінде атып түсіргенін білетінін айтты. «Менің қолымда РФ Қорғаныс министрлігінің бұл туралы нақты ақпараты бар» деп жариялады ол.
Осының өзінен АҚШ-тың Иранға қарсы коалициясына Ресей тарапының қарсы шығатыны көрініп тұр. Енді АҚШ дипломатиясы Д.Трамптың Жапонияның Осака қаласында болатын G20 көшбасшыларының саммитіндегі Ресеймен екіжақты кездесуінен үмітті екенін жасырмай отыр. 28-29 маусым күндері болатын саммитте Д.Трамп Ресей Федерациясының президенті В.Путинмен кездеспекші. Осының алдында Трамп «Ресеймен қатынасты түзету керек» екенін Туиттерге жазған еді.
Айта кететін жайт, АҚШ Иранның «шабуылы» туралы БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінде де баяндады. Мұнда Иран өкілі де өз ұстанымдарын жеткізді. Әзірге БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесі екі елді келіссөз үстеліне отырып, мәселені бейбіт жолмен шешуге шақырумен шектелді.
