Болашақ бағдары

Бейсенбі, 14 ақпан 2013 7:33

Президент Жолдауы жаңалықтарымен, құнды идеяларымен, еліміздің жаңғыруына, өркендеуіне негіз болатын салмақты тұжырымдарымен ерекшеленеді. Сондықтан, ол қашанда басты құжат болып табылады. Енді, міне, еліміздің 2050 жылға дейінгі даму бағытын айқындаған Жолдау да бүкіл халықтың көңілінен шығып, қазір мемлекетіміздің барлық аумақтарында, басқару, оқу, өндірістік салаларда, үкіметтік емес ұйымдарда кең қолдау тапты.

Бейсенбі, 14 ақпан 2013 7:33

Президент Жолдауы жаңалықтарымен, құнды идеяларымен, еліміздің жаңғыруына, өркендеуіне негіз болатын салмақты тұжырымдарымен ерекшеленеді. Сондықтан, ол қашанда басты құжат болып табылады. Енді, міне, еліміздің 2050 жылға дейінгі даму бағытын айқындаған Жолдау да бүкіл халықтың көңілінен шығып, қазір мемлекетіміздің барлық аумақтарында, басқару, оқу, өндірістік салаларда, үкіметтік емес ұйымдарда кең қолдау тапты. Осыған орай, біз Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің профессоры, заң ғылымдарының докторы, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері Арықбай АҒЫБАЕВҚА жолығып, Жолдаудың ерекшелігі туралы айтып беруін сұраған едік.

– Арықбай Нүсіпәліұлы, биылғы Жолдаудың ерек­ше­лігі – мемлекетіміздің және халқымыздың 2050 жылға дейінгі даму жолын айқындап беріп отыр­ғандығында. Мұндай ора­сан зор міндеттердің алға қойылғандығы аз уа­қыт­тың ішінде қуатты эко­номикалық өсуіміз бен заманауи мемлекеттік басқару жүйесін жасаған тарихи ма­ңызды Конституциялық және саяси реформаларды жүзеге асыра білуіміздің ар­қасы ғой.

– Иә, Қазақстанның 2030 жылға дейінгі даму стратегия­сын Елбасы 1997 жылы ұсын­ған еді. Ал жаңа Жол­дау­да Пре­зидент осы стратегиялық бағыттардың нақты орындалу көрсеткіштеріне ерекше мән берді. Нәтижесінде, бас-аяғы 15 жыл ішінде ұлт­тық экономиканың көлемі 1997 жылғы 1,7 триллион тең­ге­ден 2011 жылы 28 триллион­ тең­геге дейін өсті. Елдің ІЖӨ-сі 16 еседен астамға арт­ты. 1999 жылдан бастап Қа­зақстанда ІЖӨ-нің жыл сайынғы өсімі 7,6 пайызды құрады және озық даму­шы елдерді басып озды. Қазақстанның халықаралық қоры 60 миллиард доллардан асып отыр. Тәуелсіздік алғаннан кейін ел экономикасына 160 миллиард доллардан астам шетелдік инвестиция тартылды. Қазақстан әлемнің 126 еліне 200-ден астам өнім түрін шығарып өткізуде. Ұлттық дәулетіміздің үштен бірі шағын және орта бизнестен құралып отыр. Ауыл шаруашылығы дамып, ішкі жалпы өнім жыл сайын артуда, орташа айлық жалақы өсіп, ұлттық әл-ауқат деңгейі жөнінен Қазақстан 2011 жылы 110 ел арасынан 50-ші орынға шықты. Жан басына шаққанда ІЖӨ 1998 жылғы 1500 доллардан 2012 жылы 12000 долларға жетіп, 7 еседен астам өсті. Қазақстан әу бастан-ақ тартылған тікелей шетелдік инвестициялардан жан басына шаққандағы көлемі бойынша ТМД-да көшбастаушыға айналды. Шикізат ресурстарынан түскен табыстар ұлттық қорға құйылды. Бұл дегеніміз, ықтимал экономикалық және қаржылық дағдарыстардан қорғайтын сенімді қалқан, сонымен бірге, қазіргі және болашақ ұрпақ үшін қауіп­сіз­дік кепілі екені даусыз.

– Демек, енді аталған «Қазақстан-2050» Страте­гия­сы еліміздің жаңа сая­си бағытын айқындап, хал­қымыздың мақсаттарын бел­гілеп, оған жету жолда­рын, қиындықтар мен қатерлерді жеңу амалдарын нақты көрсетіп берді ғой.

– Дүниежүзілік дамудың бағытын айқын көрегендікпен болжап отырған Елбасы елі­міз үшін әлемдік он негізгі сын-қатерді бөліп көрсетті. Олар төрткүл дүниедегі та­биғи қатерлер мен көзқарас­тар қайшылықтары, эконо­ми­калық дағдарыс. Осындай қауіп-қатердің көзін нақты көрсете отырып Елбасы мұн­дай ғаламдық дағдарыстар мен қауіптерге жол бермеу үшін «Қазақстан-2050» Стратегиясын қолданысқа енгізді. Болашақты алыс­тан болжайтын Елбасының бұл кемеңгерлік жоспары елімізді ең жоғарғы дамыған 30 мемлекеттің қатарына қо­суға тікелей жол ашты. Осыған орай, Елбасы ұлттың 2050 жылға дейінгі жаңа сая­си бағытын ғылыми не­гізділікпен ұсынды. Осы ба­сым­дықтардың жүзеге асырылуы еліміздің өркендеуінің, гүлденуінің дүние жүзіне ірі жетістіктермен танылуының негізі болмақ. Ол үшін әр­бір қазақстандық күш-жі­ге­рін, еңбексүйгіштігін жаңа белестерді бағындыруға же­телейтін ортақ мақсатты жү­зе­ге асыруға жұмылдыруы қажет.

– Жолдауда Қазақ­стан­­дағы қазіргі заманғы саяси жүйені жетілдіру, қо­ғамдық тұрақтылық, ұлтаралық келісімді қам­тамасыз ету, жалпы, қазақ­стан­дық патриотизмді қа­лып­тастырудың өзекті мәселелеріне де ерекше мән берілген. Алға қойылған осындай келелі мақсаттарға жету үшін елімізде қылмыс пен сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес жүргізу, құ­қық қорғау және сот жүйе­сі органдарының аза­маттардың құқықтары мен бостандықтарын қор­ғаудағы қызметін жетілдіру, бизнеске заңсыз араласуды болдырмауды қамтамасыз ету міндеттері жүктелді.

– Жолдауда қабылданатын заңдардың сапасын арттыру, заңдылықтың қатаң сақталу мәселелерімен бірге елімізде қажетті жаңа заңдардың дер кезінде қабылдану ма­ңыз­дылығы да аталды. Құқық­тық мемлекет құрып жатқан Қазақстан үшін мұндай құқық нормаларының қабылданғаны өте қажеттілік болып табылады. Өйткені, әкімшілік ре­форманың іске асырылуы еліміздің басқару жүйесін жетілдіруге, олардың қыз­метінің тиімділігін арттыруға, елімізде кадр саясатының негізгі нысаны – халыққа, мемлекетке адал қызмет етуге зор септігін тигізеді. Осылайша, әлеуметтік саясаттың жаңа қағидаларының іске асырылуы әлеуметтік қауіпсіздік пен азаматтарымыздың ба­қуат­тылығын қамтамасыз етеді. Басты міндет: Кедей­ші­ліктің өсуіне жол бермеу, аналар мен балаларды қорғауды қамтамасыз ету, денсаулық сақтаудың ұлттық жүйесін ұзақ мерзімді жаңғырту.

Біз құқықтық мемле­кет құрып жатқан ел болған­дық­тан, кез келген саяси бағ­дарлама, экономикалық және басқадай реформалар қабылданған қолданыстағы заң аясында жүзеге асыры­луы керек. Осыған орай, Президент қабылдануға тиісті аса маңызды заңдар тізбегіне де ерекше тоқталып өтті. Кәсіпкершілікке, бизнеске жасанды бөгеттер тудыратын мемлекеттік шенеуніктер үшін жаңа, әлдеқайда жауап­кершілік жүйесін енгізуді қарастыру қажет дейді Елба­сы. Осыған орай, Үкіметке 2013 жылдың соңына дейін заң­намаға шағын, орта және ірі бизнес ұйымдарын айқын жіктеуге бағытталған өзгертулер енгізуге тапсырма берілді. Еңбеккерлер мүд­десін ескерген кәсіпкерлік қолдауын қамтитын еңбек қатынастарын реттейтін заңның қабылдануын да жеделдету қажеттігі туындап отыр. Сонымен қатар, Ел­ба­сы өзін отбасында әйелдер мен балаларға тұр­мыс­тық зорлық-зомбылық көрсету жәйттерінің көбеюі алаңдатады, деді. Мұндай зорлық-зомбылықтың жолы қатаң түрде кесілуі тиіс. Ол үшін, әрине, қолданыстағы заңдарға осы тұрғыдағы теріс әрекеттерге пәрменді тосқауыл қоятын жаңа баптар қабылдануы керек. Біз әйелдер үшін икемді еңбек түрлерін қалыптастырып, үйде жұмыс жасауларына жағдай туғызуымыз керек. Сондай-ақ, Елбасы өз Жол­дауында балаларына алимент төлеуден жалтарған ата-аналары үшін де жазаны күшейту, ана мен баланы қорғау, сондай-ақ, отбасы және неке саласында заңнаманы түбегейлі қай­та қарау қажеттілігін атап өтті. Білім және кәсіби маман даярлау саласында жо­­ғары оқу орындарында оқудың екінші курсынан бастап кәсіпорындардағы міндетті өндірістік тәжірибені заңнамалық тұрғыда бекіту қа­жеттілігі де күн тәртібіне қойылуы тиіс. Авторлық құ­­қықтар мен патенттер мәселелерін реттейтін заң­­наманы қайта қарау қа­жет­тілігі де назардан тыс қалмады.

– Осы орайда, ұлттық құ­қықтық жүйені жаңғыртуға байланысты жаңа заңна­ма­лар қабылдануы қажеттілігі туралы не айтасыз?

– Бұл тұрғыда Парламент­ке төрт жаңа Кодекс: Қыл­мыс­тық, Қылмыстық іс-жүр­гізу, Қылмыстық орын­дау­шылық және әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекстерді әзірлеп, қа­рау мәселесі тапсырылды. Аталған кодекстердің қа­былдануын елімізде қыл­мыс­қа қарсы күрес саясатын тұжырымдық тұрғыдан жаң­ғыртып, төніп тұрған сын-қателіктерге өз дәрежесінде қарсы әрекет жасайтын дең­гейге көтеретінін және қылмыстық сот ісін жүргізуді өркениетті халықаралық деңгейге сәйкестендіретін жол ашады. Сондай-ақ, Жолдауда жемқорлықты жою үшін жем­қорлыққа қарсы күрес заң­намаларын жетілдірудің маңызды орын алатындығы да айтылып өтті. Президент елімізде қажетті заңдардың дер кезінде қабылдану процесіне мән берді. Осыған орай елімізде Парламенттік өкілеттіктерді күшейту жө­ніндегі саясатымызды жал­ғас­тыру керек. Өйткені, құ­қықтық мемлекет құрып жатқан Қазақстан өзінің ішкі және сыртқы саясатын Конституцияға негізделген Пар­ламентте қабылданған заңдар арқылы ғана заң шеңберінде жүзеге асырады. Биылғы қабылданған «Қазақстанның-2050» Стра­тегиялық жоспарының бар­лық салалары заң нормалары арқылы өз көрінісін тауып, жүзеге асырылатынына күмән жоқ. Ал адам, қоғам, мемле­кет мүддесі үшін әділетті заң­дар қабылдауға Қазақстан халқы бір кісідей жұмылып, үлес қосқаны абзал.

– Сонымен, Президент­тің жаңа Жолдауы халыққа жол­данғанға дейін әбден сын­нан, тексеруден, тал­қы­лаудан өткізілген дейсіз ғой.

– Иә, Жолдаудағы тұжы­рымдар мемлекетіміздің дамуы үшін қажеттіліктерден пайда болған әрі олардың жүзеге асырылу мүмкіндіктері мен тетіктері жан-жақты қарастырылған аса маңызды құжат. Ендігі мәселе, әрбір қазақстандықтар осы құжатта белгіленген бағдарламаларды іске асыруға өз үлесін қо­суы қажет. Бұл істе кең-бай­тақ Республикамыздың ең­бек­керлерін алда атқарар қы­руар істер күтіп тұр. Бұл міндеттердің орындала­ты­нына, Қазақстан халқының әл-ауқатының артып, мем­лекеттің гүлденіп алдыңғы қатарлы 30 елдің алғы шебінде болатынына ешқандай күмән жоқ.

Әңгімелескен

Александр ТАСБОЛАТОВ,

«Егемен Қазақстан».