Әйтеуір бір кәсіппен айналыссам, сөйтіп отбасылық бюджетті сәл де болса молайтсам деген ниет көптен бері көкірегінде жүр еді. Бірақ ауылдық жерде тұтынушы таба қою қиын. Қай жұмыстың жалына жармасарын білмей жүргенде, жаңа бағдарлама жайында естіген. Алғашында сенер-сенбесін білмеді. Бұл не қылған «батпан құйрық» деп ойлаған да қойған. Ауыл жастарының біразы хабарсыз екен, тіпті сан-саққа жүгіртіп күдіктенген уәж айтатындар да табылды. Әйтпесе қайтарымсыз ақша деген бола ма? Тіпті ет жақын туысың да дәл осылай қарайласа қоймайды ғой. Осындай ой толқытқан Тәңіргүл Төребай бір үміт жетектеп, аудандық әкімдікке келіп, жаңа жобаның мән-жайын білген. Шын екен. Жерден жеті қоян тапқандай қуанды. Бір істің басын бастауға бастапқы қаражатын таба алмай жүргенде тамаша көмек болатын түрі бар.
Бағдарламаның мәнімен танысып қараса, ең алдымен дәл өзі тәрізді жастардың жайын ойлаған дүние екен. Негізінен жұмыссыз және табысы төмен жастарға көмектеспек. Баяғыдан білсе ғой. Тіпті жаңалық та емес, 2017 жылы басталып Қазақстанның төрт облысынан екі мыңнан астам қатысушы қамтылып үлгерген. 2018 жылы осы жоба шеңберінде 3500-ден астам жас мемлекеттік қолдауға ие болған. Бір миллионға дейінгі гранттың үстінен әлеуметтік шәкіртақы да төленеді.
Өтініш берген соң ниетіне орай жолының оңғарыла кеткені. Алғашқы 500 мың теңгеге екі сиыр сатып алды. Сүті бұлақтай қара ала сиырлар. Қазір өңірде қара малдың бағасы аспандап тұр, ақшасы екі-ақ басқа жетті. Әрқайсысы 200 мың теңгеден. Қалған жүз мың теңгеге арпа сатып алды. Мал баққан соң жем-шөбін де ойлау керек қой. Бір жақсысы, Тәңіргүл Төребай тұратын Викторовка ауылының маңы түгін тартса майы шығатын жер. Айнала ойдым-ойдым қайың-қарағайлы қалың орман. Орман іші, маңайы он сан шөпке бөгіп тұр. Ерінбеген адам екі сиырдың шөбін қол шалғымен де шауып ала алады. Тіпті бастапқы бетте техниканың да текке керегі жоқ. Бірте-бірте өз қолы өз аузына жеткен соң техника да бола жатар.
– Бұрын бізге мал бітпеген еді, – дейді Тәңіргүл. – Міне, мемлекеттің қамқорлығы арқылы ауызымызға ағарған тиіп жатыр. Шынын айту керек, бұл өте маңызды көмек. Жалғыз біз ғана емес, жұмыссыз жүрген ауыл жастары төрт түлік мал өсіріп, еңбек ететін болса, жастар ауылда орнығып қалар еді. Жас отбасы болған соң, өмірге кішкентайларының келуі заңды. Балалар көбейгеннен кейін шағын ауылдардағы қалт-құлт етіп тұрған білім ошақтары да жабылмайды. Ал мектебі бар ауылдар ешқашан тарап кетпейді. Күнұзақ не істерін білмей жүрген жастар пайдалы кәсіппен айналысса, ұсақ-түйек қылмыс та тыйылмақ.
Жоба шарты бойынша мемлекеттік қолдауға ие болған Тәңіргүлдің екі көмекшісі бар. Жолдасы Ергенбек пен абысыны Серекгүл Сәдуақас қолғабысын тигізеді. Тегін емес, әрине. Жобада көрсетілгеніндей, стипендия төленеді. Бұл арада бір айта кетерлігі, жоғары білімді адамдарға 60 мың теңге, орта білімділерге 40 мың теңге көлемінде.
Жоба бойынша нар тәуекел етіп тырбанып тіршілік етіп жатқандардың бірі – Шағалалы ауылының тұрғыны Гүлнұр Әмірбаева. Гүлнұр өзінің мүмкіндігін саралай келе, қабырғасымен кеңесіп барып халыққа тігін қызметін көрсетуді қолға алған. Ауыл ортасындағы екі қабатты ғимараттың кең де жарық бір бөлмесін жалға алыпты. Қасында көмекшілері бар. Шілде айының басынан бастап жұмыс істеп жатыр. Құлпыртып құрақ көрпе, жайқалтып перде тігеді. Балалар киімін де. Көнетоздарын жамап-жасқап та береді. Өзінің айтуына қарағанда, ауыл-аймақта дәл мұндай қызмет түрі болмаған соң жұмысы алға басуда.
– Жастар жылына байланысты көрсетіліп жатқан көмекке дән разымыз, – дейді Гүлнұр Әмірбаева. – Осы жоба арқылы қаншама жас ел қатарына қосылып, еңсе түзеп қалатын болды.
Ендігі бір талапты жас Гауһар Сағадиева. Гауһардың жобасы «Кәусар қымыз» аталады. Кәусар қызының есімі екен. Құлыншақтай құлдыраңдап жүрген сәбидің несібесі көп болсын деп ырымдапты. Жобаға қатысып, алғашқы қолына тиген 500 мың теңгенің 400 мыңына құлынды бие сатып алған. Қалған қаражат жем-шөпке жұмсалмақ.
– Қымыз баптау оңай шаруа емес, – дейді Гауһар. – Қыр-сырын жаңа үйреніп жатырмын. Ауыз тигендер қымызымды мақтайды.
Жоба шарты бойынша көп балалы отбасылар, мүгедектер және зейнеткерлердің 19 отбасына жәрдемдеседі екен. Өзі баптаған қымызымен. Келісілген мерзім алты ай. Алты айдан соң қасиетті күбіден қотарылған бар қымызға өзі ие. Сүтті биеден тәулігіне 8-10 литр сүт сауылады. Дайын қымызды арнайы ыдыстарға құйып, жаңағы отбасыларға апта аралатып апарып береді.
Адал еңбегімен абырой табуға ұмтылғандар ауданда аз емес. Мәселен, «Жанель» жобасы бойынша кәсібін бастаған Мәдина Қостанова зейнеткерлер мен мүгедектерге тегін көмек көрсететін салон ашқан. Оған қоса жұмыссыз жүрген жастарды шаштараз кәсібіне баулуда. Зеренді ауылының тұрғыны Гүлбарам Шалабаева балалардың ойын бөлмесін ашқан. Қазір бұл маң күміс күлкіге көмкеріліп тұр. Ашылғаннан бері екі жүзден астам балалар арнайы жабдықталған бөлмеге келіп уақыттарын көңілді өткізуде. Ал Приречное ауылының тұрғыны Камила Аманжолова сүт өнімдерін өндірумен айналысады. Жұмысын шілдеде бастаған. Күн сайын көп балалы және әлеуметтік жағынан аз қамтылған отбасыларын өз өнімімен қамтамасыз етіп отыр.
Мұндай мысалдарды көптеп келтіруге болады. Ең бастысы, жоба арқылы жастардың бойындағы жігер оты лаулап, өз қолдарынан келетін кәсіппен айналысуда. Бұл әсіресе, ауылдық жердің алпыс екі тамырына жан бітірген жақсы бастама болды.
Ақмола облысы
