Егер Ақтөбе қаласында бұрын пайда болған ластану көздерін анықтау мен жою ісі тәжірибеге енген болса, мүмкін қазіргідей күрделі экологиялық ахуал қалыптаспаған болар ма еді. Атмосфералық ауаны тұрақтандырудың басты бір жолы ағаш өсіруге баса назар аударып, тұтастай жасыл желек жайқалтудың оңтайлы тәсілдерін орнықтыру десек, бұл істің жай-күйі де көңіл көншіте бермейді.
Ашығын айтқанда көктем мен күзде мыңдаған түп көшет отырғызылды деген асқақ есептер айтылады да кейіннен оның қаншасы бой тіктегені жөніндегі деректер жұмбақ күйінде қалып қоя береді. Балапанды күзде санайтыны секілді, мүмкін тал-терек өсіру мен оны қорғаудың нәтижесін де 1-2 жыл өткен соң саралау қажет шығар. Міне, осы факторлар Ақтөбедегі атмосфералық ауаның мониторинг жүйесін жетілдіруге теріс әсерін тигізіп келді. Алдағы уақытта бұл мәселені кешенді түрде шешу керек.
Ақтөбе облысы бойынша экология департаментінен алынған деректерге сүйенсек, қалада жыл сайын ауаға 185 мың тонна зиянды заттар таралатынына көз жеткіземіз. Рас, ластану деңгейі соңғы 1-2 жылда 4-5 пайызға азайып келеді. Бұл әрине, оң нышан, жақсы құбылыс. Әйтсе де эколог мамандардың мәлімдеуінше, салыстырмалы түрде қарастырғанда мұның өзі қол соға қоятындай биік көрсеткіш емес. Департамент басшысы Жақсығали Иманқұлдың айтуынша, заманауи жоғары технологиялар мен тың, бұған дейін пайдаланылмаған мүмкіндіктерді іске қосу арқылы аталған көрсеткішті әлденеше есе арттыруға әбден болады.
Айталық, қазіргі кезде Ақтөбе қаласында ауаға таралатын лас қалдықтардың 75 пайызы өңірдегі ірі өнеркәсіп орындарының үлесіне тиеді. Соның ішінде 231 мың тонна қалдық осы өндірістік нысандардың шаң тазартқыш жабдықтарынан шығатыны белгілі болып отыр. Қалдық шығарудың ұйымдастырылмаған көздері мен автокөліктен бөлінетін зиянды заттар көлемін қоссақ, экологиялық ахуал тіптен төмендей түспек. Сондай-ақ «Казгидромет» мониторингтік стансасы таратқан деректе РМ-10, күкірт диоксиді, көміртегі оксиді және күкіртті сутегі сияқты зиянды заттардың ауаға таралуы шекті рұқсат етілген консентрациядан әлдеқайда асып кеткен.
Бүгінде облыс орталығында ауаға зиянды заттар шығаратын 25 кәсіпорынның арасында Ақтөбе ферроқорытпа зауыты ауызға алдымен оралады. Біріншіден, қоршаған ортаға оның күлден тұрғызылған үйіндісі зиянын тигізуде. Оған №1 және №2 балқыту секторынан бөлінетін зиянды қалдықтар қосылған. Бұған қоса «Ақтөберельсарқалық» зауытының «ұйымдастырылмаған көздері» де қалдық көлемінің өсе түсуіне ықпал етуде. Департамент жүргізген сараптама нәтижесі айқындағандай күкірт диоксиді көлемінің артуына Ақтөбе ферроқорытпа зауытының №3 және №4 цехтары қуатының артуы себепші болыпты. Еліміздің қай өңірінде де өнеркәсіптік кәсіпорындар қызметі экономикалық өсімнің негізі бола алады. Әйтсе де қай-қайсысы да атмосфералық ауаға зиянын тигізбейтіндей режімде жұмыс атқаруға тиіс.
Соңғы кезде бұл бағыттағы мәселелерге баса көңіл бөліне бастады. Мысалы, Ақтөбе облысындағы экология департаменті мен Ақтөбе облысының табиғи ресурстар және табиғатты пайдалануды реттеу басқармасы бірлесіп қолға алған байыпты бастамаға сәйкес, өңірдің экологиялық дамуының 2025 жылға дейінгі кешенді бағдарламасының жобасы жасақталу үстінде. Қабырғалы құжат аймақтағы экологиялық ахуалды сауықтыруға оң әсерін тигізеді деп күтілуде.
– Аталған кешенді жоба әзір болған соң қалың көпшіліктің талқылауына ұсынылады. Сонымен бірге облыстың экологиялық тұрғыдан дамуы жөніндегі жобасын талқылауға қоғамдық ұйымдар мен БАҚ өкілдерін, блогерлерді және бұл іске бей-жай, селсоқ қарай алмайтын барлық тілек білдірушілерді қатыстыруды көздеп отырмыз, – деді облыс әкімінің орынбасары Қайрат Бекенов. Қазіргі кезде ауаны ластайтын өңірдегі ірі кәсіпорындар мен экология департаментінің басшылары және облыс әкімдігі арасында ауаға зиянды заттар шығаруды азайту әрі бұл үдерісті сатылап жою жөніндегі үшжақты меморандумға қол қою актісі белгіленген.
Өңірде қолға алынған экологиялық тұрғыдан даму жобасы мен өзге де іс-шаралар ауаның тұрақтануына оң әсерін тигізбек.
АҚТӨБЕ
