Жалпы, аталған жоба бойынша тұрғындардың ұсыныстарын ескере отырып, халықтың тұрмысын жақсартуға бағытталған 5 бағыт қарастырылған. Үй іргесіндегі жерлерді тиімді пайдалану, үй ауласында мал және құс өнімділігін арттыру, ауыл сыртындағы пайлық үлес жерлерді ұтымды пайдалану, сол арқылы жем-шөп, жайылым мәселесін шешу, қосалқы шаруашылықтардың тиімділігіне қолбайлау болып отырған мәселелерді кооперативтер арқылы шешу және ауылдағы шағын жобаларды қаржыландыру бағыттары өңір тұрғындарының тұрмыс сапасын арттыруға бағытталған жұмыстар қатарында. Өз кезегінде әкімнің орынбасарлары бұл мәселені бүге-шүгесіне дейін тарқатып айтып берді.
«Үй іргесіндегі жерлерді тиімді пайдалану бағыты бойынша 10 қанатқақты округтердегі 7 мыңнан астам аулада 1117 гектар үй іргесіндегі жерлер бар. Олардың 853 гектары әртүрлі деңгейде пайдаланылуда. Соның ішінде 157 гектар жерге, яғни 19 пайызына өнімділігі өте төмен жоңышқа егілген. Ал 264 гектар немесе 24 пайыз жер игерілмей жатыр. Бұған қоса қолданыстағы жердің де өнімділігі өте төмен. Себебі сапалы тұқым, тыңайтқыштар мен пестицидтер қолданылмайды және өнім бір-ақ рет алынады. Жоба аясында кооператив есебінен тиімді дақылдардың сапалы тұқымымен, пестицидтер және тыңайтқыштармен қамтамасыз етіледі және дақылдар екі айналымда егілетін болады. Мұның бәрі әр ауылдық округтің табиғаты, жері, суы ескеріле отырып саналды. Ол үшін 298 тонна тұқым, 715 мың көшет, 3,7 тонна пестицид, 164 тонна тыңайтқыш сатып алынады. Бастама ретінде 76 отбасылық жылыжай салынады және сумен қамтуға қатысты жұмыстар жүргізіледі. Технологияны сақтау үшін ауылдық округтер агрономмен қамтылады. Нәтижесінде өнімділік 2 есеге, өнім көлемі 3 есеге артатын болады. Бірінші бағытқа 968 млн теңге қаражат бөлініп отыр», деді Мұратхан Шүкеев.
Жиында облыс әкімінің орынбасарлары үй ауласында мал және құс өнімділігін арттыру бойынша екінші бағытқа да тоқталды. Бүгінде аулалар 56 пайыз ғана малмен қамтылған. Мұның бірден-бір себебі, олар жем-шөптің, жайылымның жетіспеуінде және рационның құнарсыздығында екенін айтты. Сонымен қатар жиында қосалқы шаруашылықтардың бұл бағытта тиімділігін көтеру үшін аулалардың мүмкіндігін ескере отырып, 44 мың мал-құс сатып алу жоспарланып отырғаны да айтылды. «Қолдағы және сатып алынатын мал-құсты тиісті жем-шөппен қамтамасыз ету үшін, тұрғындардың ауыл сыртындағы пайлық жерлерді пайдаланатын болады. Әрбір ауылдық аймақта құрылатын көпсалалы ауыл шаруашылығы кооперативтерін жем-шөппен қамтамасыз етуден бөлек, малды асылдандыру үшін қолдан ұрықтандыру бекетін ашады және құс шаруашылығына инкубаторлар сатып алады. Нәтижесінде мал өнімінің көлемі кемінде 2-3 есеге, құстікі 11 есеге көбейеді. Екінші бағыт бойынша 3,5 млрд теңге қаржы қарастырылып отыр.
Ауыл сыртындағы пай үлестік жерлерді, бір жағынан тиімді пайдалану үшін, екінші жағынан, қосалқы шаруашылықтағы мал-құсты жем-шөппен қамтамасыз ету үшін кооперативке 40 трактор, 182 қосалқы қондырғылар, 36 шөп, егін жинайтын техникалар сатып алынбақ. Сонымен қатар 273 тонна мал азығы дақылдарының тұқымы, 684 тонна тыңайтқыш және 8 тонна пестицидтер сатып алынады. Осы мақсатта, тұрғындардың келісіміне сәйкес, 4 351 гектар пай үлестік жерлер біріктіріліп, 19 мың тонна шөп, 7 мың тонна жем, 2 мың тонна сүрлем өндіру жоспарланып отыр. Бұл саладағы шығындар келесі бағыттың қаржысына қосып саналған. Жоғарыда көрсетілген барлық ұйымдастыру мәселелерін шешу үшін әр ауылдық округте 10 қанатқақты көпсалалы кооперативтер тіркелді», деді Мұратхан Шүкеев.
Бірінші және екінші бағыттар бойынша өнім өндіруге, алғашқы өңдеуге арналған жабдықтармен қамтамасыз ету үшін 734 млн теңге, егін егетін және жинайтын техникамен кооперативті жабдықтау үшін 1,4 млрд теңге, сапалы тұқымдарды, тыңайтқыштар мен пестицидтерді сатып алу және кооператив жұмысының алғашқы екі айына қажетті айналым қаражатын қоса есептегенде 557 млн теңге керек екен. Жалпы, кооперативтерді құру және жабдықтау үшін барлығы 2,7 млрд теңге қарастырылған.
«Әрбір кооператив жұмыс істеп тұрған 13 қайта өңдеу кәсіпорнына байланатын болады. Осының есебінен сүт өңдеу жүктемесі 56 пайыздан 79 пайызға, ет өңдеу 36 пайыздан 58 пайызға дейін артады. Кооперативтердің жұмысын тиімді ұйымдастыру үшін типтік құжаттар, басқарудың оңтайлы моделі әзірленді. Сонымен бірге бухгалтерлік есеп және іс құжаттарын жүргізу үшін әрбір кооперативтің құрамына «Тараз «Әлеуметтік кәсіпкерлік корпорациясы» акционерлік қоғамы енгізілді», деді Нұржан Календеров. Облыс әкімінің орынбасарлары бесінші бағыт – ауылдағы шағын жобаларды қаржыландыру бойынша да мәлімет берді. Қанатқақты ауылдық округтерде қосалқы шаруашылықтан бөлек, 137 шағын жобалардың тізімі жасақталған. Оның 16-сы ауыл шаруашылығына қатысты болғаннан кейін, жобаға бөлініп отырған 7,2 млрд теңгенің есебінен қаржыландыру көзделіп отыр. Қалған 121 жобаға 469 млн теңгеге жергілікті бюджеттен бөлінеді. Жобалардың іске асуымен 385 жаңа жұмыс орындары құрылып, 137 жеке кәсіпкерлік субъектілері тіркелетін болады.
Сонымен қатар 10 қанатқақты ауылдық округте баяндалған 5 бағыт бойынша күтілетін нәтижелер де айтылды. Енді 7 мың отбасы немесе 35 мың адам келесі жылдың қорытындысымен айына кемінде 104 мың теңге (өсім 2,5 есе) табыспен қамтамасыз етіледі, 2022 жылы бұл табыс екі есеге артатын болады. Бұдан кейін 2229 өзін өзі жұмыспен қамтығандар мен жұмыссыздар міндетті зейнетақы, салық және басқа төлемдерді төлейтін кәсіпкерлерге айналады. 10 ауылдық округте ауыл шаруашылығының жалпы өнімі 2,3 есеге, яғни 3,5 млрд-дан 7,9 млрд теңгеге дейін өседі. Сүт пен етті қайта өңдеу кәсіпорындарының жүктемесі 20-25 пайызға артады. 2019 жылы жобаны қаржыландыру әкімдікке кредит беру жүйесімен «Еңбек» бағдарламасы аясында іске асыру ұсынылады.
«Әкімдік, әрі қарай сенім агенті арқылы 2,5 пайыздық несиемен тұрғындарды, кооперативтерді қаржыландыратын болады. Осы жобаны іске асыруға қатысты барлық ұйымдастыру жұмыстары бекітілген. Соның ішінде бюджеттік әкімші болатын ауылшаруашылық басқармасының штаттық саны 18 қызметкерге көбейтілді. Аудан, ауыл әкімдерінің арнайы жұмыс алгоритмі бекітіліп, жұмыс топтары құрылды. Сонымен қатар әр ауданда «Кәсіпкерлерге қызмет көрсету орталығы» мекемесінің мамандары әрбір қанатқақты округте несие алушылардың құжаттарын қабылдап, Тараз қаласындағы «Тараз» шағын несие ұйымына жолдауда. Бүгінде «Тараз» шағын несие ұйымына 169 млн теңгеге 56 жоба өткізіліп, сараптама жасалуда», деді Мұратхан Шүкеев.
Жамбыл облысы
