Базалық мөлшерлеме бойынша кейінгі шешімдерді Ұлттық Банк нысаналы бағдарға қол жеткізу мақсатында қалыптасып отырған және болжанатын инфляция серпінін ескере отырып қабылдайды.
Сарапшы Олжас Тілеуов біріншіден, базалық мөлшерлемені реттеу бойынша шаралар жылдық және жарты жылдық артта қалушылықпен инфляцияға әсер ететінін айтады. Сәйкесінше, базалық мөлшерлемені 25 базистік пунктке 9.00% -дан 9.25% -ға дейін өсірудің қаншалықты сәтті болғанын айтуға әлі ерте. Екіншіден, қазіргі уақытта инфляциялық процестерде айтарлықтай өзгерістер болған жоқ, қыркүйек айында инфляцияның 5,5% -дан 5,3% -ға дейін баяулауын қоспағанда, бұл тұрғын үй-коммуналдық қызметтерге кейбір тарифтердің бір реттік төмендеуі нәтижесінде болды. Маусымдық өзгерістер көкөніс бағасының төмендеуі және ұзақ мерзімді тауарларға бағаның бәсеңдеуі тұтынушылық сұраныстың «сақтаушы әсері» ретінде байқалды.
«Сондықтан қазіргі уақытта біз базалық мөлшерлемені өзгертуге ешқандай себеп таппай отырмыз» дейді ол.
Осыған байланысты Ұлттық Банк бұл жолы базалық мөлшерлемені өзгеріссіз сақтап отыр. Алайда реттеуші риториканы жұмсартуы мүмкін және инфляцияның төмендеуі жағдайында және әлемдегі және серіктес елдердегі ақша жағдайларының жұмсартылуы аясында келесі жылдың бірінші жартысында мүмкін болатын мөлшерлеменің төмендеуі туралы есеп беруі мүмкін.
Айта кетейік, Ұлттық Банктің базалық мөлшерлемесінің өсуі қазақстандық қаржы құралдарының «кірістілігін» арттыру арқылы теңгенің айырбастау бағамын тұрақтандыруға және оған сыртқы және ішкі қысымдарды төмендетуге көмектесуі керек. Сондай-ақ базалық мөлшерлеменің өсуі тұтынушылық белсенділік деңгейін төмендететін және инфляцияның өсуін шектейтін несиелік ресурстар құнының өсуін білдіреді. Базалық мөлшерлеме төмендеген жағдайда, процесте сипатталғандар керісінше қозғалады. .
Іскерлік белсенділіктің өсуі жалғасты. Ағымдағы жылғы қаңтар-қыркүйекте қысқа мерзімді экономикалық индикатор 4,7%-ға ұлғайды, ол құрылыста 13,5%-ға, саудада – 7,6%-ға, көлікте – 5,5%-ға, өңдеуші және тау-кен өндіру өнеркәсібінде тиісінше 3,5%-ға және 3,1%-ға өсуі аясында ұлғайды. 2019 жылғы қаңтар-қыркүйекте инвестициялардың кеңеюі 9,7%-ды құрады.
Сыртқы сектор факторларының әсері алдыңғы шешіммен салыстырғанда елеулі өзгерістерге ұшыраған жоқ. Мұнай бағасының қалыпты серпіні сақталды. 2019 жылдың басынан бастап бағаның орташа деңгейі бір баррель үшін 64 АҚШ доллары деңгейінде қалыптасуда. Әлемдік азық-түлік нарықтарының тарапынан тәуекелдер теңгерімді болып қалуда. Қыркүйекте ФАО азық-түлік бағалары индексінің мәні тамыздың деңгейімен салыстырғанда іс жүзінде өзгерместен, 170 тармақ болды. Қант бағасының төмендеуі өсімдік майы мен ет бағасының жалғасып отырған өсуімен толық өтелді.
Сыртқы монетарлық жағдайлар жұмсаруда.
Ресейдің Орталық Банкі ішкі және сыртқы сұраныстың әлсіз серпініне байланысты нақты және күтілетін инфляцияның тез төмендеуі аясында ақша-кредит саясаты мөлшерлемелерін белсенді төмендету саясатын жүргізуде. Қытай Халық Банкі және Еуропалық Орталық Банк өз операциялары бойынша мөлшерлемелерін төмендетуде және ынталандырушы сипатындағы кейінгі шаралар бойынша қарым-қатынас жасауда.
Инфляция 2019 жылдың қорытындысы бойынша 5,7-5,8% деңгейде бағаланып отыр. 2020 жыл ішінде инфляцияның 4-6% нысаналы дәліздің ортасы деңгейіне дейін баяулауы күтіледі. Бұған ағымдағы ақша-кредит жағдайлары ықпал ететін болады. Инфляция факторларының әр түрлі бағытта болуы оның қысқа мерзімді кезеңдегі құбылмалылығы тәуекелдерін арттырады. Негізгі тәуекелдер реттелетін қызметтердің жекелеген түрлеріне шекті тарифтердің күтілетін өсуіне байланысты.
Базалық мөлшерлеме бойынша кейінгі шешімдер ішкі және сыртқы тәуекелдер серпінін ескере отырып қабылданады, олар нақты инфляция деңгейін және оның нысаналы бағдарларға сәйкестігін айқындайтын болады.
Базалық мөлшерлеме бойынша кезекті шешім 2019 жылғы 9 желтоқсанда Нұр-Сұлтан қаласының уақытымен сағат 15:00-де жария етіледі.
