«SOS Астана балалар ауылы» деп аталатын бас қаланың қақ ортасында қаз-қатар орналасқан қызыл кірпішті әсем үйлердің қақпасынан кіргенде жанарлары жәудіреген жетім балалармен жолығатынымызды елестеткен едік. Бірақ бәрі біз ойлағаннан басқаша болып шықты...
БАҚ өкілдеріне жол бастаған «SOS Астана балалар ауылы» мемлекеттік емес білім беру мекемесінің директоры Зәуреш Арыстанова ең алдымен ұйымның тарихына тоқталды. Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін жетім қалған балаларды аш-жалаңаш қалдырмай, аман-сау өсіруді көздеген Герман Гмайнер есімді дәрігер алғаш рет 1949 жылы Аустрияның Имсте қаласында отбасылық типтегі осындай балалар үйін ашқан екен. Қазір мұндай балалар үйі әлемнің 132 елінде жұмыс істейді. Ал «SOS Қазақстанның балалар ауылдары» корпоративтік қоры 1994 жылы мемлекеттік емес әлеуметтік ұйым ретінде SOS Children's Villages International халықаралық ұйымының қолдауымен, Сара Алпысқызының бастамасымен құрылған. 2018 жылдан бастап «Нұрсұлтан Назарбаевтың Білім беру қоры» қоғамдық қоры да ұйымға құрылтайшы болды. Бүгінде SOS балалар ауылдары Алматы, Нұр-Сұлтан және Теміртау қалаларында бар. SOS балалар ауылы бірнеше шаңырақтан құралып, әр шаңырақты бір-бір SOS ана немесе SOS ата-ана ұстайды да, олар балалар үйінен келген жасөспірімдерді бауырына басады. Бір отбасында бастары қосылған балалар болса бір-бірімен туған бауырдай болып, SOS ананың немесе SOS ата-ананың тәрбиесін көріп өседі.
25 жылда аталған үш ауыл 581 баланы ұядан ұшырған. Оның 296-сы өзін өзі қамтамасыз ететін жастардың қатарына қосылған. Бұл жастардың 95%-ы жоғары және орта арнайы білім алса, 68%-ы тұрғын үймен қамтамасыз етілген. Қазір «SOS Қазақстанның балалар ауылдарында» 200-ден аса бала тұрады. Ал елордадағы балалар ауылы 2000 жылы ашылған. «Ауыл тұрғындары» 19 жыл ішінде 207 түлекті түлеткен. Оның 12-сі өз отбасымен қауышса, 16-сы асырап алуға берілген, 121-і өз бетінше өмір сүруді бастаса, 94 жас мемлекеттік тұрғын үй қорынан баспана алған. Бұдан бөлек 68-і үй кезегінде тұр. 32 жас отбасын құрып, 46 немере дүниеге келген. Бүгінде «SOS Астана балалар ауылындағы» 11 отбасында 49 бала тәрбиеленіп жатыр.
Біздің бұдан әрі қарайғы бағытымыз отбасыларды аралаумен жалғасты. Ең алдымен жайдары жүзбен, 5 баласымен қарсы алған Жанар Рахымбаева болды. 10 жыл балабақшада тәрбиеші болып жұмыс істеген ол – «SOS Астана балалар ауылы» алғаш ашылғанда Алматыдан келген SOS ананың бірі. Қазірге дейін 12 баланы бағып-қаққан 48 жастағы жалғыз басты ана бастапқыда бұл жұмыстың оңай болмағанын айтады. «SOS ана болудың талаптары жоғары. Үміткер болып сыннан өткен соң бізбен күрделі жұмыс жүргізілді. Алматыда үш ай оқытты, дайындады. Ол кезде мен 28 жаста едім. Сөйтіп 2000 жылы елордадағы жаңа ашылған ауылға 12 әйел келіп жұмысқа орналастық. Бастапқыда маған балалар үйінен 1 жарым жастағы бір қыз, 2 жарым және 3 жарым жастағы екі ұл берілді. Әрбірінің психологиясы әртүрлі. Балабақшада 10 жыл істесем де мұнда бастапқыда қиыншылықтар болды. Тренингтерге жиі-жиі қатысып, тастанды балалар туралы әдебиеттерді көбірек оқығанда ғана олардың тағдырын түсіндім. Тәртіпті балалар тәрбиелеу үшін өте үлкен қажыр-қайрат және жауапкершілік керек. Құдайға шүкір, қазір 12 балам, 5 немерем бар. Былтыр екі балам диплом алды. Менің қолыма №1 балалар үйінен 3 жасында келген үлкен ұлым оқуын табысты аяқтап, биыл грантпен магистратураға түсті. Тағы бір қызым журналистика мамандығының 1-курс студенті. 7 балам баспаналы болды. Менің отбасым осы. Ұлым ұяға, қызым қияға қонған бақытты анамын», дейді ағынан ақтарылған SOS ана.
Қазір Жанар Рахымбаеваның қолында 2 ұл, 3 қыз бар. «Балаларыма: «Отан мен ана бір ұғым. Ананы сүймесеңдер отанды сүймейсіңдер» деп үнемі айтып отырамын. Әр жұма сайын балаларымды дастарқан басына отырғызып, өзім Құран оқимын. Олардың құлағында қалса екен деп дауыстап тілек тілеймін», дейді ол. Сондықтан да болар, бәрінің де аналарына деген махаббаты мен құрметі бөлекше екені байқалады. Ағылшын тілі мен футболға қызығатын 12 жастағы Кенжебектің арманы – ержеткенде кәсіпкер болып, мәпелеп өсірген анасының бар жағдайын жасау.
Балалар ауылында SOS ата-ананың болатынын да айттық. Яғни, жетім балаларды ерлі-зайыптылар да қамқорлығына ала алады. Елордада мұндай екі отбасы бар. Біз 4 баланы бауырына басқан Сейдахметовтер шаңырағына бас сұқтық. Катерина Қазыбекқызы осы ұйымда ұзақ жылдан бері жұмыс істесе де, жолдасымен бірге бала асырауды бір жыл бұрын ғана шешкен. Мұны өздерінің есейген ұл-қыздары да қолдаған. 64 жастағы зейнеткер Төлеке Сейдахметов қосымша жұмыс істегеніне қарамастан, жұбайына көмектесіп, балаларды мектепке өзі апарып, алып келеді. «Өзіміздің есейген 2 ұл, 1 қызымыз бар. Бәрінің қызметі, өз отбасы бар. Біреуін қайынбикем қайтыс болғанда асырап алған баламыз. Сондықтан бұл төрт баланы қарау қиынға соққан жоқ. Тағы екі бала алсақ деп отырмыз. Балалардың бәрі ақылды, мінездері ашық, оқуда озат. Шешелеріне көмектесіп жүреді. Демалыс күндері бәріміз киноға, концерттерге барамыз», дейді Т.Сейдахметов.
Біз бұл жерден туғаннан тағдырдың тауқыметіне тап болса да, мейірім мен махаббатқа бөленген, бақытты балдырғандармен жүздестік, тілдестік. Жанарларынан жанған отты байқадық. Жаратқанның шеберлігі осында шығар. Өмірде осы SOS аналардың тырнағына да татымайтын туысқандар барын тағы түсіндік. Көңілге көп ойды түйген күйде жүректері жылы жандармен қоштастық. Далаға шыққанымызда ұшқындап жауа бастаған қарашаның қары мейірімге толы мекенді тіпті де нұрландырып жібергендей сезілді...
Майгүл СҰЛТАН,
«Egemen Qazaqstan»