Ежелгі парсы ұғымында Бағдат сөзі – «баға» – құдай, «дад» – сый, яғни, «Құдайдың берген сыйы» деген мағына берсе керек. Енді бір деректе 762 жылы Мадинатус Салам (бейбіт қала) деген атпен халиф Мансұр тұрғызған деседі. Тәңірінің тәлкегі сол, бұл күні Бағдатты не «Құдайдың берген сыйы», не «бейбіт қала» деуге ауыз бармайды. Кейінгі екі айда Ирак астанасында кемі 100-ден астам адам көз жұмды. Терроризмге қатысы бар деген күдікпен қамауда отырғандары қаншама. Өкініштісі сол, арасында қазақстандық азаматтар да бар.
Жуырда Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың тапсырмасы негізінде «Русафа» операциясы қолға алынды. Бұл гуманитарлық акция жоғарыда аталған 14 баланы Отанға оралтуды мақсат тұтқан болатын. Үш жарым жыл аналарымен бірге темір тордың тақсіретін тартқан балаларды қайтару оңайға соқсын ба? Өзге мемлекеттің ішкі саясатына араласудан ауыр не бар?
Сыртқы істер министрлігінің ерекше тапсырмалар жөніндегі елшісі Станислав Василенконың айтуынша, ауыр жұмыс атқарылыпты. Сыртқы істер министрлігі үкіметтік емес құрылымдар һәм мемлекеттік органдармен, халықаралық ұйымдармен бірлесе отырып, бір жылға созылған кедергісі көп күрделі келіссөз жүргізді.
Алдымен, балдырғандардың қазақстандық азаматтар екенін дәлелдеу үшін ДНК сараптамасын жасауға тура келген. Ата-анасынан айрылып, жетім қалғандардың елдегі ағайын-туыстары іздестірілді. Сынама алынды. Соңында балаларды туған топырағына қайтару жөніде сот шешімі шықты.
Сот шешімі шықты екен деп, ана құшағынан ажыратып алу да адамдыққа жатпас еді. Алайда бейбіт өмірдің берекесін белуардан қан кешіп барып ұғынған аналар балаларының ашық аспан астында ғұмыр кешуіне еш қарсылық танытпады. Тіпті бұл операция аналар мен туған-туыстарының өтініші негізінде іске асқанын алға тартар едік.
Діни экстремизм етек жинамай тұрып, Таяу Шығыста татулық орнайды деуге сенім жоқ. Мәселен, бір кездері Əбу Насыр əл-Фараби ілім іздеп барған Шам шаһарына қандастарымыз ажал іздеп барып жүр. Әл-Фараби мен сұлтан Бейбарыстың қабірі де осы Сирия астанасында. Аласапыранда құлдыққа сатылып, кейін сұлтан дәрежесіне көтерілген баһадүр Бейбарыс! Отандастарымыздың көңіл көкжиегінде баба бейнесі сұлтандығын тәрк етіп, туған топырағына аман-сау оралған қалпында сақталса керек. Осыдан отыз жыл бұрын түсірілген отандық киноның көркемдік шындығы – осы. Десе де, тарихи шындық баба қабірі Дамаск қаласында екенін айғақтап отыр. Ал енді айдың-күннің аманында Таяу Шығысқа ағылып, ажал іздеп жүргендерге не деуге болады? Бәлкім, күндердің күні Бейбарыс сынды сұлтан болып ораламыз дей ме екен?!
Ол белгісіз. Белгілісі – үш жарым жыл күріш пен қара суды азық еткен, бесіктен белі шықпай жатып анасынан ажыраған 14 баланың Отанға оралғаны. Оралмағаны, қаңғыған оқ пен жасырған минаның құрбаны болғаны қаншама?! Бұл – алғаш рет атқарылған операция емес. Ел билігі бұған дейін де үш мәрте «Жусан» операциясын қолға алып, бас-аяғы 400 баланы Қазақстанға қайтарды.
Әйтпегенде, балдырғандар тағдыры не болары еді деген сауал да қылаң бермей қоймады. Ирак мемлекетінің заңы бойынша, мұндай балалар жетімдер үйіне жіберіледі екен. «Русафа» операциясы қолға алынбағанда, қазақ балалары да жетімдер үйінде жаутаңдап қалары хақ! Он төрт тағдыр ойраннан аман қалды. Атамекенге жетіп, ағайынымен қауышты.
Екінші дүниежүзілік соғыстан оралған аталарымыз төккен қан мен көрген сұмдықтары жайлы жақ ашпаушы еді. «Сендер көрмеңдер» деп қысқа қайыратын-тұғын. Ақиқатында, «қариясы бар үйдің қазынасы бар». Жыл санап, «қазына» қатары да сиреп барады. Естияр аталар азайған сайын «Астана біздікі» деп қару асынғандар бейнесі әлеуметтік желіде желдей есетінді шығарды. Қару асыну, жат елде жарылып өлу үлгіге айналғаны ма? «Діні бар да, ұлты жоқ, сақалы бар да, мұрты жоқ. Теке сақал, қырма мұрт, ел түбіне сол жетер». Бұдан соң Мәшһүр Жүсіптің әулиелігіне таңданбай көріңіз. Балағы келтенің баласы не болмақ? Қарғайын десең, «әр қазақ – менің жалғызым» (Сабыр Адай). Қарғамайын десең...
Құдайсыз үкіметтің қыл арқаны Алаш «мойнын» алпыс сегіз жыл армансыз қиып келді. Тәңіріні тәрк етіп, Жаратқанға жалбарынудан қалдық. Сөйткен Кеңес өкіметінің де шаңырағы опырылып ортасына түсті. Құдай жоқ емес, бар болып шықты. Енді қайтпек керек? Абдырап қалған отандастарымыз асыл дінге ағылсын-ай келіп. Алғашында қуандық. Алайда бөркімізді аспанға атқанда тазымыз көрініп қаларын кім біліпті. Ақ-қараны ажыратып жатпай, алыс-жақыннан ағылған миссионерлердің айтқанын әсіресе жастар қауымы аузының суы құрып тыңдайтынды шығарды. Тиісті органдардың сан соғып қалған сәті де осы. Ендігі күні «жау кеткен соң қылышыңды тасқа шаптың» не, шаппадың не. Бәлкім, «ауырып ем іздегенше, ауырмаудың жолын іздеп», асқынған дерттің алдын алуды жүйелі жолға қою қажет пе еді? Таяу Шығыста қару асынып, тау-тас арасына жасырынған ет-жақындарымызға елеңдемес үшін ең алдымен қазақ қоғамында түсіндіру жұмыстарын жүргізіп, ұлттық дәстүрді мұрат тұтқан идеологиямызды мықтап қолға алу керек-ақ! Әйтпегенде, маңдайтер, еткен еңбектің «бәлду, бәлду – бәрі өтірік»...
