Бағдарламаның басты мақсаты – өңір экономикасын дамытуға жаңа серпін беру және өмір сапасын жақсарту болғанын атап көрсеткен жөн. Ауқымы кең істі бірыңғай бюджеттік қаражаттар есебінен шешу еш мүмкін емес. Бұл бағытта өңірлерге инвестициялық қаражат көздерін тартудың барлық жолдарын қарастыру бірінші кезекке қойылған-ды. Осы орайда Ақтөбе облысында айтарлықтай жұмыс атқарылды. 2016 жылдан бастап өңір экономикасын дамытуға 1,3 триллион теңге инвестиция тартылды. Инвестициялардың 85 пайыздан астамы – инвесторлардың меншікті қаражаты. Осы аралықта бюджетте 15 пайыз ғана инвестиция тартылды. Яғни, қуырдақтың көкесі түйе сойғанда көрінсе, инвестицияның көкесі шетелдік болса, бағасы арта түспек.
Аймаққа тартылған инвестициялардың жалпы көлемінің 30 пайыздан астамы шетелдік қаражат болғанын айта кетелік. Дегенмен мұны мүмкіндік шегі деу де қиын-ақ. Қазір облыста осы үлесті одан әрі көтеру жөнінде кешенді шаралар көзделіп отыр. Ақтөбе өңірінің әлеуметтік-экономикалық әлеуеті мен инвестициялық тартымдылығы оған негіз қалай алады. Инвестиция көлемін одан әрі өсіру жөніндегі жаңадан жасақталған аймақтық жобаға сәйкес, жыл соңына дейін қосымша 800 миллиард теңгеге жуық инвестиция тартылмақ.
Бүгінде аймақтың инвестициялық тартымдылығын одан әрі тереңдету жөніндегі мәселелер жергілікті атқарушы органдар жетекшілерінің ұдайы назарында. Әрине, орайын таба бастаған іс бір сәтте алқынып, демігіп қалуы да әбден мүмкін. Бейнелеп айтқанда, бүгінде әлемде инвестициялар үшін тынымсыз тартыс жүріп жатыр десе де болады. Осы күресте жығылып қалмау үшін өңірде инвестициялық бастамаларды қолдаудың нақты тетіктері мен жолдары белгіленді.
Соның ішінде Ақтөбеде 2013 жылдан бері тұрақты түрде өткізіле бастаған халықаралық инвестициялық форумдардың ықпалы аз емес. Соның нәтижесінде хром оксидін өндіретін цехтан жел электр стансасына дейінгі отызға жуық жоба жүзеге аса бастады. Соңғы аталған инвестициялық-инновациялық жобаның жалпы құны 100 миллион АҚШ доллары тұрады. Осы арқылы өңірдің әлеуметтік-экономикалық дамуына 423 миллиард теңге көлемінде инвестициялық қаражат қосылды. Сонымен бірге 3 мыңға жуық адам жаңа жұмыс орындарымен қамтылды.
Инновация өздігінен алақанға түсе қоймайды. Қырдан қашқан қызыл түлкі дерсің оны. Мұны қалай тартып игеруге болады. Бұл үшін кәсіпорындардың инвестициялық белсенділігін көтере білудің маңызы жоғары. Өткен жылы өңірде тау-кен мен металлургия өнеркәсібінің бірқатар кәсіпорындарын цифрландыру жұмыстары жүргізілді, бұл іс биыл тағы да жалғасын тапты. Әйтсе де аталған мәселеде барлық күш пен мүмкіндік ақтөбелік инвесторлардың қолында тұрмағанын да ашық айтқан жөн.
Мысалы, елімізде инвесторларды кедендік салықтардан босату жөніндегі жоба кешеуілдемесе бір ізге түскен үрдіс одан әрі ширай түспек. Осындай тілекті жоба құнының отыз пайызына дейін мемлекеттік грант беру мәселесіне қатысты айтуға да болады. Бұл қатарда шикізат пен материалдарды сырттан әкелген инвесторларды бес жылға дейін қосымша құн және жер мен мүлік салықтарынан босату жөніндегі шаралар өз кезегін күтіп тұр.
Елімізде инвестициялық ахуалды жақсартуға септігі тиетін кешенді іс-шаралар толық шешімін тапқан кезде ақтөбелік инвесторлардың арқасы да кеңи түспек. Бұл жөнінде Ақтөбе облысының әкімі Оңдасын Оразалин:
– Өңірде «Кедергісіз бизнес» жобасы жүзеге асырыла бастады. Оның алға жылжуы үшін инвесторларға арналған фронт-офис ашылды. Мұның бәрі облыста қолайлы инвестициялық климатты қалыптастыруға бағытталған. Аталған істің алғашқы нәтижелері де атап айтуға тұрарлық. Мәселен, соңғы уақытта Түркия, Қытай, Оңтүстік Корея, Германия және Нидерланд секілді экономикасы жақсы дамыған көптеген елдердің капиталдарын пайдалануға мүмкіндік алып отырмыз. Қазір өңірде аталған мемлекеттердің 900-ден астам компаниялары жұмыс жүргізуде, – деді.
Бүгінде инвестицияларды пайдалану арқылы облыс шикізаттық тәуелділіктен арылып, керісінше өңдеу өнеркәсібі буындарын дамыту бойынша өңірлер арасында алдыңғы орынға көтерілді. Бұған өңдеуші өнеркәсіптің үлесі 10,8 пайыздан 13,7 пайызға дейін өскені дәлел. Сондай-ақ еңбек өнімділігі 43 пайызға артқаны да айқын айғақ. Әрине бұған қарап Ақтөбе облысында экономиканы көтеруге шетелдік қаражаттарды тарту мен экономиканы әртараптандыру жұмысы толық шешімін тапты деп айта алмас едік. Бұл ретте өңірдің экономикалық әлеуетін одан әрі өсіру, отандық және шетелдік инвесторларды тарту ауқымын арттыру, жаңа жұмыс орындарын құру және салықтық базаны одан әрі кеңейту секілді жауапты да күрделі міндеттер тұр. Осыған байланысты өңірдегі салалық басқармалар мен «Қазақ Инвест» ҰК өкілдігі және «Ақтөбе» ӘКК АҚ экономиканың әртүрлі секторында инвестициялар тарту ісінің сан түрлі тәсілдерін қарастыра білгендері жөн. Ал әзірге бұл істе олардың тарапынан айта қаларлықтай қарқынды іс-қимыл байқала бермейді.
Дүниежүзілік банктің сараптамалық қорытындысы бойынша, Ақтөбе облысы бизнес жүргізу жеңілдігі бойынша ел өңірлері арасында алдыңғы орындардың бірінде, яғни үшінші орында тұр.
АҚТӨБЕ
