Қостанай қаласының тұрғыны Күлбағила Күсенованың кенжесі жоғары оқу орнын тәмамдаған соң, Меңдіқара ауданындағы ауылдық әкімдіктің Тұрмыстық-шаруашылық бөлімінде бір жылдай қызмет етті. Жұмысы тынымсыз. Толып жатқан есеп-қисабы, жоба-жоспары таусылмайды. Біреуі бітпей жатып, екіншісі басталады, әйтеуір таңның атысынан күннің батысына дейін қағаз толтырудан бас алмады. Көбіне сенбі, жексенбі күндері жұмысқа шығуға тура келеді. Жалақысы – 60 мың теңге. Бірақ айлығы шайлығына жетпейді. Мұның сыртында, енді ғана университет бітірген жас жігітке жергілікті халықпен тіл табысу қиынға соқты. Ананы-мынаны сұрап, өтініш-мұқтажын айтатын келімді-кетімді кісі көп. Алайда қысқа жіп күрмеуге келмейді, жұрттың талабын бірден орындап тастайтын мүмкіндік жоқ. «Мемлекеттің ақшасын басып жеп, тымпиып түк бітірмей отырсыңдар, өңшең арамтамақ, жемқор, алаяқ!» – дегенді жиі естіді. Зиялы отбасында өскен қала баласы мұндай қиындыққа шыдай алмады.
– Амал жоқ. Қиналсаң, жұмысыңды тастап, қалаға кел, – дедім. Балам азар да безер болып келді ғой. Өйткені әкімдік үй бере алмады. Берген жатақханасында ас-су дайындайтын жағдай болмаған соң, даладан тамақтанып, тек қонуға ғана барып жүрді. Тіпті болмаған соң, қонақүйге көшіп, айына 15 мың төлеп тұрды. Онда да жағдай жоқ. Тамақты сатып ішеді. Балам сол жағынан қиналды. Ұлым бойдақ еді. Үйленбеген баланы ауылға жіберіп керегі жоқ екен, осыған көзім жетті. Өзіміз киіндіріп, өзіміз асырадық қой, – дейді анасы.
«Қазіргі жастар ауырдың үстімен, жеңілдің астымен жүруге әдеттенген. Дайын дүниеге ұмтылып тұрады. Қиындықтан қашады, басына түскен болмашы ауыртпалықты көтере алмай, тез жасып қалады», деп өзін сақа санайтын көпшілік сырттан тон пішіп жатады. Алайда ауыл мен қала тіршілігінің парқын айырып, пайымды пікір айтатын ақылман аз. Ауыл маманы атқарып жүрген жұмыс соншалықты ауыр ма? Баспанасы жайлы, тұрмысы күйлі ме? Жастардың ауылға барып мемлекеттік қызмет саласында жұмыс істеуіне не кедергі? – деген сауалды арқалап облыс орталығынан 75 шақырым қашықтықта жатқан Қостанай ауданына қарасты Надеждин ауылдық округіне бардық. 353 үй түтін түтетіп отырған ауылдық округке Надеждин, Майалап, Воскресенов деп аталатын 3 елді мекен қарайды. Мұнда ауыл әкімінен өзге екі бас маман, бір есепші жұмыс істейді. Штатта бір орын бос тұр. Бас маманның бірі – елуді еңсеріңкіреген Марина Хаманн деген кісі. Ауыл шаруашылығын қадағалайды екен. Одан кейінгісі – Бауыржан Жұмашев. Ауыл шаруашылығынан басқа барлық салаға осы жігіт жауапты.
– 2017 жылдан бері жұмыс істеп келемін. Атаулы әлеуметтік көмек алатындардың тізімін алып, құжаттарын реттестіру, бос еңбек орындарын анықтап, тұрғындарды жұмыспен қамту, салық төлемдерін бақылау, несие, жер қатынастары мәселелеріне қатысты міндеттерді атқарамын. Жұмысым жақсы, өзіме ұнайды. Бірақ еңбекақым аздау. Бұрын қолға 59 мың теңге айлық алатынмын. Былтыр жалақысы төмен мемлекеттік қызметшілердің барлығына бірдей 30% қосылды. Қазір қолыма 83 мың теңге тиеді. Үйді жалдап тұрып жатырмын. Заң бойынша әкім үй тауып беруге міндетті емес, – деді бас маман.
Сарапшылардың айтуынша, ауылдағы бас маман мен облыс орталығындағы бас маманның арасы жер мен көктей. Ауылдық әкімдіктегі бас маманның атқаратын міндеті қаладағыға қарағанда 2-3 есе көп. Қысқасы, әр сала бойынша жергілікті мекендердің даму көрсеткіші, түрлі салаға жиі енгізіліп жатқан жаңашылдықтар, олардың жүзеге асырылуы туралы мәліметтердің барлығын ауыл әкімдіктеріндегі бас мамандар жинайды. Облыстық басқарма мамандары бір-ақ салаға жауапты. Олардың әрқайсысы ауданнан өздеріне ғана тиесілі салаға қатысты дайын мағлұматты сұратып, хаттап, реттеп қана отырады. Бастысы, шаруаға мұқият болуы керек. Сөйте тұра, екеуінің еңбек жалақысы әр түрлі. Ауылдық әкімдік маманы облыс маманынан 10 мың теңгедей аз алады.
Бұл мәселеге облыстағы мүдделі органдар да алаңдаушылық танытып отыр. Мемлекеттік істер жөніндегі департамент басшысы Асхат Ескендіровтің айтуынша, облыс орталығына жақындау орналасқан Қостанай, Федоров, Қарабалық, Бейімбет Майлин аудандарында салық базасын енгізе алатын сауатты экономист, заңгер, қаржыгер мамандар тапшы. Алайда соңғы екі жыл ішінде өңірдегі бірқатар шағын елді мекендердің бірігіп кетуі кадр тапшылығы мен мамандарға шамадан тыс көп міндет жүктеу мәселесінің азаюына сәл де болса ықпал еткен.
– Таяуда департамент жанынан «Мемлекеттік қызмет» мектебін аштық. Қазір жоғары оқу орындарының студенттерімен жұмыс істеп жатырмыз. Маған 2-курс студенттері бекітілген. Олармен 3 мәрте кездесіп, оқуды бітірген соң, өздерінің туып-өскен ауылдарына оралып, мемлекеттік қызмет саласында еңбек ету керектігін түсіндіріп, ашық әңгіме-сұхбат жүргіздім. Ауылға барғысы келетін жастар көп. Тек оларға қолайлы жағдай жасау керек. Меніңше, ауылдық әкімдіктердегі кадр тапшылығын «Дипломмен – ауылға!» бағдарламасы арқылы шешуге болады. Өйткені ауылдық елді мекендердегі дәрігер, мұғалім мамандардың дені осы бағдарлама бойынша барғандар», – дейді А.Ескендіров.
ҚОСТАНАЙ
