Жылма жыл Үкімет алдын ала көктемгі егісті жүргізуге қажетті жанар-жағармайды алдын ала бөліп, осы істі жүзеге асыруды Ауыл шаруашылығы министрлігі мен тиісті операторларға тапсыратын. Көктемгі егіске қатысатын техникалардың саны мен дайындық деңгейі анықталатын. Мезгіл таяп келгенде Үкімет өзінің бір отырысын осы істердің барысына арнап, дайындық мәселесін тағы бір пысықтап өтетін.
Ал осы тәртіппен салыстырғанда биылғы әзірліктің төтенше сипаты басым болып отыр. Өйткені әлемді кеңінен шарпыған коронавирус дерті біздің елімізге де жетті. Осыған орай өңірлердің бір бірімен қатынасына шектеу жасалды. Экономиканың жүрісі баяулады. «Жығылғанға жұдырық» дегендей, Қазақстан экономикасының негізгі тірегі болып есептелетін мұнай секторында әлем бойынша әбігер орнап, одан түсетін түсім күрт құлдырады.
Сондықтан бұл жағдайдың ауыл шаруашылығы мен мұнай секторы арасындағы көктемгі егіс кезіндегі дәстүрлі қарым-қатынасқа да әсер етуі мүмкін еді.
Мемлекет басшысының дер кезінде жасалған мәлімдемесі міне, осы қиындықтың да алдын алып, бұл жолы да тәртіптің бұлжымайтынын, керісінше көктемгі егіс кезінде ауыл шаруашылығына қолдау шараларының нығая түсетінін білдірді. Өз мәлімдемесінде Президент егіс науқанын уақтылы өткізу аса маңызды екенін, оған бюджеттен 70 миллиард теңге бөлінгенін жеткізді. «Аграрлық несие корпорациясы» АҚ арқылы берілетін қаржының үстемеақысы 5 пайыздан аспайды. Осы мақсатқа «Қарапайым заттар экономикасы» бағдарламасы арқылы қосымша 100 миллиард теңге бөлуді тапсырды. Сонымен қатар Үкіметке жанармайдың нарықтық бағасын 15 пайызға арзандатып, 165 теңгеге дейін төмендету міндеті жүктелді. Осыны қамтамасыз ету үшін 390 мың тонна жанармай жеңілдікпен сатылатын болады.
Көктемгі егіс кезінде ауыл шаруашылығы тауарларын өндірушілер АШТӨ үшін мұнай өңдеу зауыттарынан дизель отынын тиеп-жөнелту бірінші кезекте тұрғанын атап өту қажет. Осы ретте Энергетика министрлігі мен Ауыл шаруашылығы министрлігі арасындағы алдын ала келісім бойынша дизель отынын тиеп-жөнелту тәулік сайын бақыланып, оған мониторинг жүргізіледі.
АШТӨ үшін дизель отынының бағасына келетін болсақ, жүргізілетін егін жұмыстары үшін дизель отынына баға ұсынылатын, осының алдында тоннасына 194 мың теңгені құраған еді. Жеткізу мен сақтауды есепке алғанда АШТӨ үшін болжамды баға литріне шамамен 180 теңгені құрауы тиіс, ол жанар-жағармай стансаларындағы бағалардан 13 теңгеге арзан.
«Энергия көздеріне әлемдік баға белгіленімдерінің төмендеуі аясында көктемгі егін жұмыстарын жүргізу үшін дизель отынының бағасы тоннасына 194 мың теңгеден тоннасына 184 мың теңгеге дейін төмендетілді. Жеткізу мен сақтауды есепке ала отырып, АШТӨ үшін болжамды баға литріне шамамен 172 теңгені құрауы тиіс, яғни бұл жанар-жағармай стансаларының бағаларынан 21 теңгеге арзан. Бұл баға наурыз айына ғана ұсынылды, кейіннен АШТӨ үшін дизель отынның бағасы сол кезеңде нарықта қалыптасқан конъюнктураны ескере отырып есептелетін болады» деген-ді Энергетика министрі Нұрлан Ноғаев осының алдында өткен Үкімет отырысындағы сөзінде.
Енді Мемлекет басшысы өз мәлімдемесінде Үкіметке жанармайдың нарықтық бағасын 15 пайызға арзандатып, 165 теңгеге дейін төмендету міндетін жүктеп отыр. Әрине бұл көктемгі егіске қатысатын диқан қауымы үшін үлкен қуаныш және қалыптасқан жағдайға байланысты қосымша қолдау шарасының іске қосылатынын білдіреді.
«Қолайсыз ауа райы жағдайларын ескере отырып, біздің қосымша 10 мың тонна дизель отынын бөлу туралы өтінішімізді Энергетика министрлігі қолдады, бұл барлық өңірлердің дизель отынына деген қажеттілігін толық көлемде өтеуге мүмкіндік берді. Қазіргі уақытта өңірлердің операторлары шарт жасасу және наурыз айына бөлінген дизель отыны үшін төлем жасау рәсімдерін жүргізуде», дейді Ауыл шаруашылығы министрі Сапархан Омаров.
Министрдің айтуынша, «Аграрлық несие корпорациясы» акционерлік қоғамына агроөнеркәсіптік кешен субъектілерін қолдау жөніндегі іс-шараларды жүргізу үшін республикалық бюджеттен 70 млрд теңге бюджеттік кредит бөлінді, бұл әдеттегіден 10 млрд теңгеге көп. Түпкілікті қарыз алушылар үшін жылдық сыйақы мөлшерлемесі 5%-дан аспайды.
Қазіргідей жағдайда Мемлекет басшысының тапсырмасына орай жеңілдікті бюджеттік кредиттің жылдағыға қарағанда 10 млрд теңгеге артық бөлінуі де осынау қысылтаяң шақта диқан қауымы үшін мемлекеттік қолдаудың күшейгендігінің бір көрінісі.
Сондай-ақ Мемлекет басшысы мәлімдемесінде тапсырғанындай, Агроөнеркәсіптік кешен субъектілеріне кредит беруді екінші деңгейдегі банктердің кепілдігімен тікелей «Аграрлық несие корпорациясы» АҚ арқылы жүргізу жоспарлануда. Кредит беруді одан әрі агроөнеркәсіптік кешен субъектілерін қаржыландыру үшін өңірлік инвестициялық орталықтардың кепілдігімен екінші деңгейлі банктерді, кредиттік серіктестіктерді, өңірлік инвестициялық орталықтарды және микроқаржы ұйымдарын қорландыру арқылы да жүзеге асыру көзделіп отыр.
3 млн гектар егіс алаңын қаржыландырумен қамту, 2 400 ауыл шаруашылығы тауарын өндірушіге кредит беру жоспарлануда.
«Қазіргі уақытта 60 млрд теңгеге жуық сомаға 1,6 мыңнан астам өтінім қабылданды. Жалпы дайындық жоспарлы режімде жүргізілуде және көктемгі дала жұмыстарын жаппай жүргізу кезіндегі барлық бағыттар бойынша дайындық 100%-ды құрайтын болады», дейді Сапархан Омаров.
Ауыл шаруашылығы министрі атап өткендей, 2020 жылы ауыл шаруашылығы дақылдарын 22,5 млн гектар алқапқа егу жоспарлануда, бұл 2019 жылғы деңгейден 238 мың гектарға көп. Бұл ретте дәнді және дәнді-бұршақты дақылдар алқабы 15,2 млн гектарды, оның ішінде бидай алқабы 11,4 млн гектарды құрайды.
«Мемлекет басшысының тапсырмаларын орындау мақсатында егіс алаңдарын әртараптандыру мен рентабельділігі жоғары дақылдар өндіруге көшу жұмыстары жалғасуда. Мәселен, майлы дақылдардың болжамды алқабы 3 млн гектарды құрайды, бұл өткен жылғыдан 122 мың гектарға көп. Көкөніс-бақша дақылдары мен картоп алқабы 19,3 мың гектарға, азықтық дақылдар алқабы 309 мың гектарға ұлғаяды. Техникалық дақылдар (қант қызылшасы, мақта, темекі) алқабы 132 мың гектарды (18,6 мың гектарға кем) құрайды», деді Ауыл шаруашылығы министрі Сапархан Омаров.
