Қазіргі таңда әлем бойынша түрлі өзгерістерге куә болып отырмыз. Олардың ықпалымен ешқашан бұлжымастай көрінетін, әбден қалыптасқан көптеген қағида мен заңдылықтар, құндылықтар өз мәнін жоғалтуда. Керісінше, сол өзгерістер себебінен жаңа қағидалар мен өзгеше құндылықтар қалыптасуда, өмірімізге дендеп енуде. Бұл жағдайлар жаһанды оқта-текте теңселтіп, кейде әрі-сәрі күй кештіріп қоятыны бар. Алайда күтілген және күтілмеген өзгерістердің қабағына қарап, соларға кіріптар болып отырған бүгінгі жалтақ әлемді маңызы мен салмағына, қадірі мен қасиетіне ештеңе нұқсан келтіре алмайтын, балталасаң бөлінбейтін, мәні мәңгілік, өзегі өміршең, негізі ізгілік саналатын қадау-қадау, құдіретті құндылықтар ұстап тұр. Бұл құндылықтарды ештеңе өзгерте алмайды. Сондықтан да олар – адамзат үшін ардақты, әлем үшін қадірлі.
Жаһандағы тіршілікті үйлестіріп тұрған осынау құндылықтардың қайсысын алып қарастырсаңыз да, оларды Алланың жаратқаны, қалыптастырғаны, туындысы екеніне көз жеткізесіз. Осы мінсіз құндылықтардың ішіндегі ең бастысы – ынтымақ, бірлік, бейбітшілік және адами ізгі қасиеттер екені даусыз. Бұларсыз тіршілігімізде үйлесімділік пен бейбітшілік салтанат құра алмайды. Осынау құндылықтардың алдына басқаларын шығару – қасірет пен тауқыметтің басы.
Экономикалық даму, ғылым мен техниканың артықшылықтары адам баласына берілген азды-көпті мүмкіндік саналғанымен, бірақ ол жалпы адамзатты бақытқа жеткізе алмайтынына әлдеқашан көз жеткізілген. Ғылыми-техникалық прогрестің халықаралық қоғамдастықтағы түйткілдерді азайту бағытындағы ықпалынан гөрі мәселелерді қордаландыра түсетін күшке мейлінше көбірек ие екені белгілі болуда. Сондықтан адамзат, жекелей айтқанда өзін өзі сыйлайтын ұлттар, болашағынан үмітті мемлекеттер өзінің барлық берекесінің бастауы адами асыл қасиеттерден негіз тартқан құндылық – ынтымақта, татулықта, бірлікте, толеранттылықта екенін мойындау үстінде.
Жаппай қарулану, мемлекеттердің өзара бір-біріне күш көрсету, басыну тәсілі күні өткен амалдар қатарына қосылар кезең де жақындап келе жатқан сыңайлы. Бүгінде әлемге күшпен, қауіп-қатер төндірумен емес, ізгі қадамдары арқылы ықпал ету үдерісі бой көрсете бастады. Бұл, әрине жақсылықтың нышаны. Алайда өзінің ішкі бірлігі, ішкі татулығы, ынтымағы болмай, ешкім өзгеге ізгілік көрсете алмайды.
Құдайға шүкір, қазіргі таңда елімізде ынтымаққа, өзара келісімге ұмтылу үдерісінің өміршең дәстүрі қалыптасқан. Сайын даламызда ежелден орныққан осынау игілік бүгінгі қоғамымыздағы азаматтық келісім мен теңдіктің қайнары саналады.
Ынтымақ, төзімділік, өзгенің ой-пікіріне құрметпен қарау еліміздегі қоғамдық келісімнің нығаюына барынша оң әсерін тигізуде. Бұл шын мәнінде Қазақстандағы тұрақтылық пен орнықты дамуды қамтамасыз етіп қана қоймай, ел бірлігін еселей түсер дәстүрлі жолдар мен қағидалардың уақыт талабына сай қайта жаңғыруына ықпал етуде.
Осы арада хакім Абайдың Отыз төртінші қара сөзінің мына бөлігі еріксіз еске түседі: «Адам баласына адам баласының бәрі – дос. Не үшін десең, дүниеде жүргенде туысың, өсуің, тоюың, ашығуың, қайғың, қазаң, дене бітімің, шыққан жерің, бармақ жерің – бәрі бірдей, ахиретке қарай өлуің, көрге кіруің, шіруің, көрден махшарда сұралуың – бәрі бірдей, екі дүниенің қайғысына, пәлесіне қаупің, екі дүниенің жақсылығына рахатың – бәрі бірдей екен. Бес күндік өмірің бар ма, жоқ па?.. Біріңе-бірің қонақ екенсің, өзің дүниеге де қонақ екенсің, біреудің білгендігіне білместігін таластырып, біреудің бағына, малына күндестік қылып, я көрсеқызарлық қылып, көз алартыспақ лайық па? Тілеуді құдайдан тілемей, пендеден тілеп, өз бетімен еңбегімді жандыр демей, пәленшенікін әпер демек – ол құдайға айтарлық сөз бе? Құдай біреу үшін біреуге жәбір қылуына не лайығы бар?» дейді.
Иә, Абайдың бұл айтылған сөздерінен терең ғибрат алуға болады. Өйткені әрбір адамның өзгеге тағдырлас, тамырлас, өзектес ретінде қарауы аса маңызды. Сондықтан Абайдың жоғарыдағы ғибратты сөздері өзгенің өмір сүру құқығына қарсылық білдіріп, төзімсіздік танытқан жанды сабасына түсіріп, адамгершілікке бұрады. Иә, басты құндылығымыз – ынтымақ пен бірлік адамдардың жақсы қасиеттерімен тамырлас әрі оған тәуелді.
