Келесі жоспарланған шешімі 2020 жылдың 20 шілдесінде сағат 15: 00-де жарияланады. Ұлттық банкке осындай шешім қабылдауға қандай факторлар себеп болғаны жөнінде тоқталып өтсек:
"Әлемдік экономикадағы жағдай тұрақтанды, кейбір тауарлық және қаржылық нарықтарда ол жандана бастады. Еуропадағы кейбір елдер мен АҚШ-тағы карантин шараларын жеңілдетіп, Қытайдағы экономикалық қалпына келу белгілері пайда болған кезде майды тұтыну біртіндеп қалпына келе бастады. ОПЕК + елдері мұнай өндіруді азайту үшін мәміле параметрлерін кеңейту туралы алдын ала келісімге келді. Тәулігіне 9,7 млн баррель өндірудің төмендеуі 2020 жылдың шілдесінің соңына дейін жалғасады. Сонымен бірге, инфекцияның таралуына қарсы күрес жөніндегі COVID-19 пандемиясының және шектеу шаралары әлемдік экономикаға кері әсерін тигізуде. 2020 жылғы мамырдағы іскерлік белсенділік көрсеткіштері бұрынғыдай тарихи деңгейге жақын деңгейде. Бұл жағдай Қазақстандағы экономикалық белсенділік пен инфляциялық процестерге теріс әсер етеді", - деп түсіндірді Ұлттық Банк.
Сыртқы факторлардан басқа, Қазақстандағы тұтыну бағаларына қысым ішкі факторлармен де әсер етеді. Ірі фискалдық және квазисфискалдық импульс валюта бағамының ішкі бағаларға ауысуы және әлсіз сақталған инфляциялық күтулер нәтижесінде туындаған инфляциялық қысымдарды күшейтеді. Сонымен бірге, әлсіз тұтынушылық сұраныс инфляцияны тежейтін әсер етеді. Ақша-кредит саясаты саласындағы одан әрі шешімдер әлемдік тауар нарықтарындағы даму факторларының динамикасына, елдегі экономикалық белсенділіктің өсуіне, сондай-ақ инфляцияның нақты динамикасының болжамды жолдан ауытқу дәрежесіне негізделетін болады.
Жылдық инфляция 2020-2021 жылдарға белгіленген 4-6% деңгейден жоғары. Мамыр айында жылдық инфляция 6,7% құрады (2020 жылғы сәуірде 6,8%). Инфляциялық процестер Қазақстанда және сауда серіктес елдерде карантиндік шаралардың әсерінен, сондай-ақ теңгенің әлсіреуі және оның ішкі бағаларға ауысуы жағдайында қалыптасады.
Инфляциялық процестер динамикасына негізгі үлесті азық-түлік тауарларының қымбаттауы жалғасуда, мамырда жылдық көрсетуде 10,7% -ға артып, 2016 жылғы қазаннан бастап ең жоғары деңгейге жетті. Азық-түлік инфляциясының өсуі карантиндік шаралар аясында шикізат пен өнімдерді жеткізу тізбегінің үзілуі салдарынан белгілі бір тауарларға сұраныстың артуымен және шектеулі ұсыныспен байланысты болды. Азық-түлікке жатпайтын инфляция динамикасы қалыпты деңгейде қалып отыр, жылдық өсім 5,3% құрады. Ақылы қызметтерге бағаның өсуі реттелетін коммуналдық қызметтердің теріс салдарынан 3,0% -ға дейін баяулады.
Ұлттық банк осы жылдың соңына дейін инфляция болжамын қайта қарады. Мұнай бағасының барреліне 20-25 АҚШ долларынан тұратын сценарийін ұсынған және Үкімет дағдарысқа қарсы жоспардың негізі ретінде қаралған 2020-2024 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық даму болжамын әзірлеу аясында инфляция ағымдағы жылдың аяғында 9-11% деңгейінде бағаланды. жылдың. Мұнай нарығының жаңартылған бағалары мен Ұлттық Банктің базалық сценарийіне сәйкес, мұнайдың орташа бағасы барреліне 35-40 долларды құрайды, 2020 жылы жылдық инфляция 2020 жылы 8,0-8,5% деңгейінде болады.
Халықтың инфляциялық күтулері салыстырмалы түрде тұрақты болып қалады. 2020 жылғы наурызда инфляциялық күтулерді жылына 6,4% дейін сандық бағалау жоғарылағаннан кейін, сәуір-мамырда бұл көрсеткіш 6,0-6,2% аралығында болды, бұл даму перспективаларына оң көзқарастардың өсуіне байланысты тұтынушылардың көңіл-күйінің жақсарғанын көрсетеді. карантиндік шараларды біртіндеп жеңілдету жағдайында экономика мен қаржылық жағдай. Ағымдағы бағаның өсу қарқынының жалғасуын және төмендеуін күткен респонденттердің үлесі сәуірдегі 56% -дан мамырда 62% -ға дейін артады. Қалай болғанда да, инфляциялық күтулер әлсіз түрде сақталып отыр, бұл қысқа мерзімде тұтыну бағаларына қысым көрсетуі мүмкін. Наурызда COVID-19 пандемиясымен күресу үшін төтенше жағдай мен карантиндік шаралардың енгізілуі экономикалық қызметтің айтарлықтай нашарлауына себеп болды. ҰЭМ Конституциялық сотының мәліметтері бойынша, 2020 жылғы қаңтар-сәуірде сәуірде көтерме және бөлшек сауда көлемінің 34,8% -ға, көлік қызметтерінің - 36,6% -ға төмендеуі нәтижесінде ЖІӨ жылдық көрсетуде 0,2% -ға төмендеді. Сыртқы және ішкі сұраныстың төмендеуі аясында жекелеген өндіріс салаларында іскерлік белсенділіктің бәсеңдеуі байқалды. Сонымен қатар, жұмысшыларды қашықтықтан жұмысқа ауыстыру және онлайн-оқытуды енгізу байланыс және жеткізу қызметтері көлемінің өсуіне әкелді. Денсаулық сақтау, мемлекеттік, өндіруші және ауылшаруашылық салалары да оң үлестерін қосты.
Ағымдағы жылдың мамыр-маусым айларында карантиндік шаралардың біртіндеп әлсіреуіне қарамастан, экономикалық белсенділік енгізілген шектеулердің теріс ықпалында қалып отыр. Соған қарамастан, Қазақстан экономикасының біршама қалпына келуі Ұлттық Банктің жүргізетін ай сайынғы сауалнамалары негізінде құрылған операциялық бағалауларға сәйкес, 2020 жылғы мамырда іскерлік белсенділік индексінің 44,0 тармаққа (2020 ж. Сәуірде - 37,2) артуымен сипатталады.
Жиынтық сұраныс 2020 жылдың екінші тоқсанында төмендеп, инфляцияны ұстап тұрды. ҰЭМ ОК бағалауы бойынша, 2020 жылдың сәуірінде жұмыс іздеуде жұмыспен қамту органдарына жүгінген адамдар санының өсуі кезінде жалақының өсу қарқыны күрт төмендеді. Экономикадағы инвестициялық белсенділік баяулауда. 2020 жылғы қаңтар-сәуірде негізгі капиталға салынған инвестициялардың өсуі жылдық көрсетуде 0,9% құрады.
Ұлттық Банктің негізгі болжамына сәйкес, 2020 жылы ішкі сұраныс пен таза экспорттың теріс әсерінің нәтижесінде жалпы мемлекеттік сектордың тұтыну көлемінің едәуір ұлғаюымен қамтамасыз етілетін қолдауды (бюджеттік және квазисфискалдық импульс) ескере отырып, ЖІӨ нақты көріністе 1,8% төмендейді. Кейін экономикалық белсенділікті қалпына келтіру елдегі эпидемиологиялық жағдайдың жақсаруы, еңбек нарығының жандануы, сондай-ақ халықтың кірістерінің өсуі аясында болады.
Инвестициялық белсенділік ішкі және сыртқы сұраныстың өсуі, әлемдік тауар нарықтарындағы бағаның жақсаруы, сондай-ақ ағымдағы жылы кейінге қалдырылған инвестициялық жобалардың жандануы нәтижесінде қалпына келеді.
Қазақстанның сауда серіктестері болып табылатын елдердің 2020 жылға қарай өсу перспективаларының болжамы жағымсыз болып қалады. Consensus Economics болжамдарына сәйкес, 2020 жылы ЕО экономикасы 7,7% -ға, Ресей - 4,1% -ға қысқарады, ал Қытай экономикасы 1,4% дейін төмендейді. 2021 жылы барлық серіктес елдерде күрт қалпына келтіру күтілуде, атап айтқанда ЕО экономикасы 6,2% -ға, Ресей экономикасы 3,8% -ға, Қытай экономикасы 8,1% -ға өседі. Мұнай нарығындағы ахуал біртіндеп жақсарып келеді, алайда баға деңгейі салыстырмалы түрде төмен болып отыр, ал қалыптасқан динамика әлі де тұрақсыз. Brent маркалы мұнайдың орташа айлық бағасы 2020 жылғы мамырда бір баррель үшін 32,4 долларды құрады, бұл бір айдағы өсімді 20,7% көрсетті. ОПЕК + келісімі 2020 жылдың 1 мамырында күшіне енді және ОПЕК-тен тыс елдердегі мұнай өндірісінің қысқаруы, сондай-ақ Қытайда мұнай тұтыну, өндіру және тасымалдау бойынша қызметтердің қалпына келуі, кейбір Еуропа елдеріндегі карантиндік шаралардың релаксациясы әлемдік мұнай нарығындағы баға конъюнктурасына оң әсерін тигізді. ОПЕК + елдері мұнай өндірісінің жоғары төмендеуінің 2020 жылдың шілдесінің аяғына дейін кеңеюі нәтижесінде мұнай нарығына қосымша оң серпін береді. Осыған қарамастан, кейбір елдердің ОПЕК + келісімінің тәртібін бұзуымен, әлемдегі мұнайдың жоғары қорымен және АҚШ пен Қытай арасындағы сауда-экономикалық қатынастардың нашарлауымен байланысты тәуекелдер сақталады.
2020 жылдың бірінші тоқсанында төлем балансының ағымдағы шоты, алдын-ала бағалаулар бойынша, мұнай өндірудің жоғары деңгейі және 2019 жылдың төртінші тоқсанында қалыптасқан мұнайға қатысты жоғары фьючерстердің бағасы нәтижесінде 1,2 млрд. Соған қарамастан, Ұлттық Банк 2020 жылдың қорытындылары бойынша әлемдегі экономикалық белсенділіктің баяулауына байланысты мұнай мен металдарға бағаның төмендеуінен, оларды өндіру көлемінің төмендеуінен, сондай-ақ Қазақстанның экспортталатын тауарларына сыртқы сұраныстың төмендеуінен туындайтын тапшылықпен ағымдағы шоттың едәуір нашарлауын күтеді. Импорттың қысқаруы мемлекеттік бағдарламалар мен бастамалардың іске асырылуына байланысты аз болады. Ағымдағы операциялар шотының тереңдеуі теңге бағамына айтарлықтай қысым жасайды. Сыртқы нарықтардағы негізгі тенденцияларға қатысты белгісіздік азайған сайын және жағдай Ұлттық Банктің болжамына сәйкес дамуда, ақша жағдайларын жеңілдету қарастырылған жоқ.
