Президенттің айтуынша, ұсынылған Стратегияда «үйлестіруге және біріздендіруге» қатысты құқықтық жауапкершілік орнату бөліміндегі әкімшілік және қылмыстық, кеден ісі, техникалық реттеу, тұтынушылардың құқығын қорғау сияқты бірқатар сала жеткілікті деңгейде пысықталмаған. Неге десеңіз, аталған стратегия Үкіметтер мен Парламенттердің дербес құқығын шектейді. Президент Қасым-Жомарт Тоқаев «Комсомольская правда» газетіне берген сұхбатында да Ресеймен стратегиялық әріптес екенімізді айтып, көбінесе экономикалық алыс-берісті нығайтуға үлкен мән берілетінін нақтылады.
Президенттің бұл жауабы дипломатиялық тұрғыда өте дұрыс. Дегенмен бұл саланың өзінде әріптестігімізге мұқият қарап, белгілі бір деңгейде шектеу қойылғаны артық болмас деп есептеймін. Оның себебіне тоқталсақ, қазақстандық тауар өндірушілерді қолдау үшін экономикалық серіктестеріміздің аймақтарынан келетін өнімдерге шектеу қойылу керек. Қай саланы алсақ та, ресейлік тауарлардың отандық өндірушілерді нарықтан ысырып тастап жатқанын байқауға болады. Олар нарықтық бағаны әдейілеп түсіреді. Мұның соңы біздегі кәсіпорындардың жабылуына алып келеді. Бұл бар тәжірибе. Мысалы, Өскеменде жылу оқшаулағыш материалдар шығаратын ірі кәсіпорын жұмыс істеген. Дәл сондай материал өндіретін ресейлік компания келіп, өнімдерін екі есе төмен бағада сатты. Осының салдарынан отандық зауыт жабылуға мәжбүр болды. Мұндай кәсібі тұралап, қызметін тоқтатқан кәсіпорындар елімізде аз емес.
Мемлекет ішкі нарықты дамыту үшін шектеу қойып, отандық іскер азаматтарға басымдық беру керек. Түрлі экономикалық одақтарға ене берсек, ішкі өндірістік секторды жоғалтып алуымыз мүмкін.
5-6 өнім түрі шығарылып, қайта өңдеу секторы дамымай қалуы мүмкін. Бұған қауіптенуге негіз бар. Экономикалық интеграциялық байланыстарда белгілі бір деңгейде шектеулер болғаны заңдылық. Қазақстаннан Ресейге тасымалданатын тауарлар кеден бекеттерінде көптеген кедергіге тап болып жатыр. Ресейдің экономикасы шикізат ресурстарына тәуелді болғандықтан қайта өңдеу мәселесіне көршілес мемлекетте қазір үлкен мән беріліп келеді. Демек, ішкі сұранысты қамту мәселесін мықтап қолға алу керек.
Біздің мемлекеттің ұстанатын өз экономикалық саясаты бар. Әйтсе де Ресей халқы 140 млн-нан асатындықтан, олардың компанияларымен бәсекелесу қазақстандық кәсіпкерлерге қиын. Сол себепті бұл мәселеге мұқият қарап, жан-жақты ойлау керек. Президент «Комсомольская правда» газетіне берген сұхбатында осы мәселелерге тоқталды.
Әлбетте Ресеймен саяси-экономикалық ынтымақтастығымыздан бөлек, ортақ тарихи-мәдени байланыстарымыз көп. Десек те Қазақстанның өз ұстанған жолы бар. Осыны көршілес мемлекеттер ескеру керек. Міне, Мемлекет басшысы осы тұстарды айқын аңғартты.
Азаматхан ӘМІРТАЙ,
«Байтақ-Болашақ» экологиялық альянсының төрағасы
