Қазақстан Журналистер одағы Түркістан облыстық филиалының ұйымдастыруымен биыл екінші мәрте өткен «Turkіstan open mеdіa-2020» форумында осы инфодемия тақырыбы талқыға түсті. Қазіргі күннің өзекті мәселесіне арналған форум онлайн- конференция режімінде жүргізілді. «Пандемия тұсындағы инфодемияның бүгіні және ертеңі» тақырыбында өткен шараны ашқан Қазақстан Журналистер одағы Түркістан облыстық филиалы­ның төрағасы, «Egemen Qazaqstan» газетінің Түркістан облысы бо­йын­ша меншікті тілшісі Ғалымжан Ел­шібай алдымен форумға ізгі тіле­гін біл­діріп, қолдау көрсеткен Қазақ­стан Журналистер одағының төр­ағасы Сейітқазы Матаевтың, «Егемен Қазақстан» республикалық газеті» АҚ басқарма төрағасы Дархан Қыдыр­әлінің хатын оқып берді.

«Бүкіл әлем бойынша мыңдаған бұқаралық ақпарат құралдары, ақпарат­тық порталдар, әлеуметтік желілердегі миллиондаған қолданушылардың коронавирус жайлы түрлі ақпарат таратуы инфодемияның асқынған түрін білдіреді. Сондықтан да жалған ақпараттар тасқынын сарапшылар эпидемия, пандемияға ұқсастырып отыр», деді Ғ.Елшібай.

Мамандардың айтуынша, жалған ақпараттың таралуын тоқтату – талай адамның өмірін сақтап қалуға әсер етеді. Себебі, біріншіден, инфо­демияға арбалған адам түбі депрес­сияға ұшырайды. Өмірден түңіледі, үмітсіздік пайда болады. Екіншіден, коронавирустың таралуын шектеуге бағытталған шараларды сақтауға құлықсыз келеді.

Форумға онлайн түрде қатысып, сөз алған спикерлердің арасында Мә­жі­­­ліс депутаты Дархан Мыңбай да бол­ды.

«Пандемия мен инфодемия – нағыз бүгінгі күннің тақырыбы. Жалпы, қазір журналистика – қоғамның айнасы. Ақпарат құралы ұжымның насихатшысы, ұйымдастырушы деген анықтамалардың бәрі ескірген. Меніңше, масс-медиа оқырмандарды, көрермендерді қалыптастыруға қызмет етеді. Соған сәйкес ақпарат құралдары таратқан өнімнің сапасы өте жоғары деңгейде болуы тиіс», деді Д.Мыңбай.

Ал облыстық тауарлар және қыз­меттердің сапасы мен қауіпсіздігін бақылау департаментінің басшысы Нұрбек Нышанов COVІD-19 ауруына қатысты өңірдегі эпидемиялық ахуалға тоқталып өтті. Облыста бүгінге дейін коронавирус жұқтырған 619 науқас тіркелген. Оның 307-сінің клиникалық белгілері бар болса, қал­ғанының сырқаты симптомсыз өтуде. Аурудың 20 мен 29 жас аралығындағы азаматтарда көптеп кездесетіні бай­қалған. Облыста алғашқы науқас наурызда тіркелсе, сәуірден бастап жағдай күрделене түскен. Бүгінге дейін 39 мыңнан аса адам коронавирусқа тексеруден өткен. Кейінгі кездері карантин режімін бұзудың салдарынан тұмау мен пневмония дерттерінің көбейгені байқалады. Аудандарда, қалаларда 11 мобильдік топ мониторинг жүргізуде. Бір аптада санитарлық талаптарды бұзудың көптеген фактісі анықталып, 45 әкімшілік хаттама сотқа жолданған. Соңғы күндерде кейбір шектеулер қайта енгізілген.

Тексерілмеген, қате ақпараттың қоғамда дүрбелең тудыруы мүмкін екенін облыстық Қоғамдық денсаулық басқармасының басшысы Марат Пашимов та айтып өтті. Сондай-ақ ол журналистердің жеке басының қауіпсіздігін сақтау қажет екенін ескертті.

Инфодемияның басты көрінісі – тексерілмеген ақпаратты тарату. Бұл ретте әрбір журналист немесе блогер коронавирусқа қатысты қандай да материал, пост жазатын болса, әрдайым жауапкершілік мәселесін ойда ұстауы тиіс.

«Тексерілмеген ақпарат және журналист жауапкершілігі» тақырыбында баяндама жасаған онлайн-конферен­цияның спикері, медиатренер, журналист Жұлдыз Әбілданың айтуынша, әр мәліметті әр ақпарат құралы әртүрлі таратады. Кейбір ақпарат құ­ралдары болмашы жаңалықты дабыра еткенге құмар. Ғалымдардың коронавирустың еміне қатысты айтқан сөздерін үзіп-жұлып, мың құбылтып беріп, нәтижесінде жұртты адастыратын ақпарат құралдары да жоқ емес. Мәселен, коронавирустың емі ретінде әлдебір дәрілердің аттарын атаған ақпарат құралдары да кездес­кен. Алайда бұл дәрі тек ауыр халде жатқан науқастарға ғана қолданылады. Тамақты ас содасы қосылған сумен булау, спиртті қолдану сияқты емдеу, алдын алу шаралары туралы да осыны айтуға болады. Журналист мұндай ақпараттарды таратар кезде сарапшылардың, дәрігерлердің пікіріне жүгінгені жөн.

Форумда көтерілген тағы бір өзекті мәселе – коронавирус кезеңіндегі журналистердің қауіпсіздігі. Өкі­нішке қарай елімізде бірқатар әріп­тестеріміздің кәсіби міндеттерін орын­дау барысында осы қатерлі ін­детті жұқтырып алғанына қатысты ақпараттар тарады. Жалпы, журналист COVІD-19 тақырыбымен қалай жұмыс істеуі керек, қалай ізденгені жөн, қай мәселеге көбірек назар аударуы тиіс? Бұл сұрақтар да форумда кеңінен талқыланды.

Форумда сөз алған Қ.А.Ясауи атын­дағы Халықаралық қазақ-түрік университеті журналистика кафе­­д­ра­сының меңгерушісі Бекжігіт Сердәлі журналист мамандарын даярлауға қатысты пікір білдірді. Оның айтуын­ша, қазіргі уақытта аталған университетте цифрлы журналистика мамандарын даярлау қолға алынған. Жалпы, журналистикадағы ең қажетті дүниенің бірі – тәжірибе алмасу. Осы­ған байланысты оқу ордасында білікті журналистерді шақырып, ше­берлік сыныптарын өткізу қалыпты үрдіске айналған. Сондай-ақ форумда коронавирустың медианарыққа тигізген кері әсері де айтылды. Жалпы бұл мәселенің алда талай алқалы жиындардың негізгі тақырыбы болары айдан анық.

Бұқаралық ақпарат құралдары қыз­меткерлерінің кәсіби мерекесі қарсаңында өткен форум барысында Қазақстан Журналистер ода­ғының Түркістан облыстық филиалы еңбегімен елдің назарына іліккен шы­ғармашылық қауымды марапаттады. Биыл Мақтааралдағы су тасқыны кезінде белсенділік көрсеткендердің есімдері де құрметпен аталып, оларға арнайы «Айбын» номинациясы тапсырылды. Бұдан басқа да бірқатар номинацияның иегерлері мара­пат­талды. Сондай-ақ Қазақстан Жур­налистер одағының мүшелігіне бір­қатар БАҚ өкілі қабылданды.

Түркістан облысы