senno.by
Президенттіктен үміткерлікке 55 адам өтініш берген. Қол жинау науқаны 19 маусымда аяқталды. Нәтижесінде, 7 адамның үміткерлікке жеткілікті қол жинағаны мәлім болды. Олардың қатарында ел президенті Александр Лукашенко, сондай-ақ Виктор Бабарико, Валерий Цепкало, Светлана Тихановская, Анна Канопацкая, Андрей Дмитриев пен Сергей Черечень сынды тұлғалар бар. Сайлау комиссиясының айтуынша, тәуелсіз елдің тарихында алғаш рет президенттікке үміткерлер үлкен шоғырды көрсетіп отыр. Халық арасында «Белгазпромбанктің» бұрынғы басшысы Виктор Бабарико, «Жоғары технологиялар паркінің» экс-басшысы Валерий Цепкалоны қолдаушылар көп. Сарапшылар осы екеуі бұған дейінгі үйреншікті үміткерлерден ерек болуы арқылы халық сеніміне бөленіп отыр дейді.
Беларусь медиа өкілдері де Украинаның сценарийін қайталамақ болғандай, осы жолы үміткерлер қатарынан видеоблогер Сергей Тихановский көрінді. Алайда сайлау комиссиясы оның өтінішін мақұлдамады. Блогер өзінің әйелі Светлана Тихановскаяны қолдау тобын басқаруға кірісіп кетті. Сарапшылар жоғарыда аталған екеуінің ел арасындағы имиджі жақсы екенін, халықтың сенетін адамдары екенін айтады. Бабарико мен Цепкалаға қолдау білдірушілер саны күн санап артып келеді. Оған пандемияға қарамастан халықтың қол жинауға кірісіп, ұзын-сонар кезекте тұруы дәлел.
Биылғы жағдай, яғни жаһандық пандемия мен дағдарыс мүлде күтпеген нәтиже алып келуі мүмкін дейді ел саясаткерлері. Бұл сайлаудан үлкен өзгеріс күтетін Беларусь халқы пандемияға қарамастан наразылыққа шығып, азаматтарды дауыс беруге шақыру қарқынды жүріп жатыр. Биылғы жағдайға белсенділер «қол қою революциясы» деген ат берген. Өйткені беларусьтықтар бұрын-соңды болмаған белсенділік танытып, республиканың кішігірім қалаларында да қол жинауға кіріскен халық қарасы қалың. Жалпы, Беларусьта пандемия билік деңгейінде де ескерілмей жатқандай. Естеріңізде болса, Минск Жеңіс күніне орай 9 мамырда үлкен парад өткізген болатын. Елде мейрамханалар, стадиондар мен басқа да қоғамдық орындар жұмысын тоқтатқан жоқ. Соңғы мәлімет бойынша, елде 61 мыңнан астам вирус жұқтырған адам тіркелген.
«Тойдың болғанынан боладысы қызық» демекші, елде үміткерлердің сайлауалды кампаниялары мен наразылықтар қызу. Бүгінге дейін президенттікке кандидаттарды ұсыну бойынша пикеттерге қатысқан 97 адам жауапқа тартылып, жалпы алғанда 1 246 сағатқа әкімшілік жазаға тартылған. 105 адам жалпы сомасы 90 мың беларусь рублі (40 мың АҚШ доллары) шамасында айыпұл төлеген. Жауапқа тартылғандар арасында блогерлерден бөлек, қарапайым жұмысшылар, фермерлер, тіпті зейнеткерлер де бар. Митингіге шыққандардың барлығы елге жаңа басшы мен өзгеріс керектігін айтуда. Ұрандар арасынан тіпті «кім болса да, Лукашенко емес» дегенді жиі кездестіруге болады.
Беларусь құқық қорғау органдарының өкілдері сайлауалды кампанияларының үрей мен қорқыту атмосферасында өтіп жатқанын айтады. Бұған мамыр айында басталған белсенділерді қудалау операциясы себеп болса керек. Лукашенконың ең негізгі деген қарсыластары құқық қорғау органдарының тексеруінен өтіп жатқанын, тіпті үйлері тексерілгенін айтады. Ал Виктор Бабарико қазір тергеу изоляторында. Оның есепшоттары бұғаттаулы.
Еуропарламент мүшелері Беларусьтағы жағдайға қатысты мәлімдеме жасап, ел билігін халықты тыңдауға шақырды. Олардың ойынша, билікке үміткерлер, белсенділер мен – оппозиционерлерді қудалауды – доғарып, кандидаттыққа жеткілікті қол жинаған жаңа азаматтарды тіркеуге алуы керек. Сонымен бірге Парламент өкілдері үгіт-насихат жұмыстарына БАҚ-қа шектеу қойылғанына наразы екендіктерін білдірді.
«Лукашенконың Еуропа одағы елдегі мұндай әрекеттерге төзбейтінін, шара қолданылмаған жағдайда белгілі топтар мен жеке тұлғаларға қатысты санкциялар салынып, Беларусьқа бағытталатын қаржылай көмек шешіміне әсері болатынын ескергені жөн», делінген ұйым хабарламасында. Сонымен қатар бұл ескертулер ескерусіз қалса, елдегі демократиялық топтарды әрекетке шақыратыны да ашық жазылған.
Әзірге Лукашенконың екі басты қарсыластары Цепкало мен Бабариконың үгіт-насихат жүргізуіне кедергі көп. Еуропарламент ескертуінің не өзгертері белгісіз. Үмткерлердің тіркелуінің аяқталуына санаулы күндер қалды. Бұл сайлаудың бұрынғыдан өзгерек болып-болмауы да уақыт еншісінде.
