17 мыңға жуық займ беріледі
Бағдарламаны жүзеге асыруға іле-шала 390 млрд теңге қарастырылып, оның 210 млрд теңгесі «Тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» арқылы игерілетін болған. Аталған банк басшысы Ләззат Ибрагимова осы қаржының алғашқы траншы банкке түскені туралы және басқа да мәселелер жайлы «Egemen Qazaqstanǵa» хабарлады.
– 90 млрд теңге көлеміндегі алғашқы транш банкке 27 шілде, яғни дүйсенбі күні келіп түсті. Осыған байланысты, әкімдіктер салған несиелік тұрғын үй бойынша бұған дейін мақұлдау алған жергілікті атқарушы органдарда тұрғын үй кезегінде тұрған азаматтарға несие беріле бастады, – деді Ләззат Ибрагимова.
Оның айтуынша, келесі аптадан бастап банк 1990 жылдардан 2009 жылға дейінгі аралықта әкімдіктердің кезегінде тұрған алғашқы 20 мың адамға шақырту жібереді. Олардың 6 мыңға жуығы – қазіргі таңда банк салымшысы. Осы 6 мың адамға банк SMS хабарлама жолдауға тиіс. Ал әкімдік кезегіндегі қалған 14 мың азаматтың байланыс ақпаратын анықтау үшін банк өзінің www.hcsbk.kz ресми сайтында және бұқаралық ақпарат құралдарында олардың тізімі көрсетілген хабарлама жариялауды жоспарлап отыр.
90 млрд теңге қанша уақыт ішінде игеріледі? Бұл сауалға «Тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» АҚ басқарма төрағасы:
– Қаражаттың игерілуі алғашқы тұрғын үй нарығындағы ұсынысқа байланысты. Біз «5-10-20» бағыты бойынша баспана алуға болатын тұрғын үй нысандары жайлы ақпаратты жариялауды жоспарлап отырмыз. Сондай-ақ құрылыс компанияларының нөмірлері де көрсетіледі. Қаражаттың ендігі кезекте аударылатын бөлігі, яғни қалған 120 млрд теңге алғашқы транш игеріліп болғаннан кейін түседі, – деді.
Ләззат Ибрагимова атап өткендей, жалпы «5-10-20» бағдарламасын жүзеге асыру мақсатына бөлінген 210 млрд теңге аясында шамамен 17 мыңға жуық займ беру жоспарланған.
Жалпы, кезекте тұрған адамдарды іріктеудің негізгі қағидасы – жариялылық. Бұл «Бақытты отбасы» бағдарламасы сияқты несие алғандар тізімін жариялау арқылы жүзеге аспақ.
Іріктеудің екінші қағидасы – жер-жердегі әкімдіктердің баспана кезегіне тұрған адамдардың теңдігі. Яғни адамдар бағдарламаға кезекке тұрған жылына байланысты шақырылады. Неғұрлым ертерек тұрғандар соғұрлым ерте шақырылады.
Бағдарламаның негізгі шарттары: азаматтың жеке баспанасы болмауы керек; баспана кезегінде тұруға тиіс; «Тұрғын үй құрылыс жинақ банкіндегі» депозитінде пәтер құнының 10 пайызы көлемінде жинағы болу керек. Несие 20 жыл мерзімге 5 пайыздық үстемемен беріледі. Пәтер бағасы Нұр-Сұлтан мен Алматы қалаларында 18 млн теңгеден аспауға тиіс. Атырау, Ақтау, Ақтөбе, Шымкент, Түркістан және Қарағанды қалаларында ең жоғары шекті меже 15 млн теңге деп белгіленді.
Ипотека нарығын дамытқан дұрыс
«5-10-20» бағдарламасының негізгі операторы «Бәйтерек» холдингі екенін айта кетейік. Холдинг басшысы Айдар Әріпханов:
– Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың тапсырмасымен біз Сингапурдың Housing and Development Board моделі бойынша үш еншілес ұйымды – Бәйтерек девелопмент, Қазақстандық ипотекалық компания және Тұрғын үй құрылысына кепілдік беру қорын біріктіру арқылы тұрғын үй бағдарламалары саласында Бірыңғай оператор құру бойынша жұмыс жүргізудеміз. Президент тапсырмасымен, жыл соңына дейін «Тұрғын үй құрылыс жинақ банкінің» негізінде «Отбасы банкі» құрылады, ол тұрғын үйді есепке алу, кезекке қою және таратуды орталықтандыра отырып жүзеге асырады. Оған қол жеткізу үшін кезекте тұру жүйесін әкімдіктерден алып, баспанасы жоқ отбасылар үшін «бір терезе» қағидаты бойынша жұмыс істейтін «Отбасы банкіне» беру жоспарлануда. «Тұрғын үй құрылыс жинақ банкінің» жеке тұлғалардың мемлекеттік деректер базасына толық қолжетімділігін ұсыну жоспарлануда, – деді.
Статистика комитетінің хабарлауынша, биылғы маусым айында жаңадан салынған тұрғын үйлердегі пәтердің шаршы метрінің орташа бағасы 298,4 мың теңге болды. Бұл былтырғы бағадан 5 пайызға жоғары. Елімізде 2010 жылмен салыстырғанда пәтер 10 есе қымбаттапты. Республика бойынша ең жоғарғы көрсеткіш елордаға тиесілі, шаршы метрдің құны маусым айында 373,3 мың теңгеге жетті. Алматы, Шымкент, Ақтау, Атырау қалаларында да жаңа үйлердің шаршы метрі 340-357 мың теңге аралығында. Пәтер бағасы салыстырмалы түрде арзан қалалардың соңын Петропавл, Семей, Талдықорған, Тараз қалалары түйіндейді. Сарапшылардың пайымдауынша, жылжымайтын мүлік нарығындағы бағаның құбылуына «5-10-20» бағдарламасының әсері бола қоймайды. 2018 жылы «7-20-25» бағдарламасы қолға алынған кезде баға арзандайды деген болжамдар жасалып, кейін оның жаңсақ болжам екені анықталған-ды. Бұл жолы да солай болмақ.
Екіншіден, республика бойынша жылжымайтын мүлік салу қарқыны елдегі демоөграфияның қарқынынан бірнеше жылға қалып келеді. Баспана бағдарламалары бойынша салынып жатқан пәтерлер сұраныстың төмендеуіне әсер ете алмауы мүмкін. Құрылыс материалдары нарығындағы ахуал да шаршы метрдің қымбаттауына әсер етіп тұр.
Қалай болғанда да, елімізде ипотека нарығының әлеуеті, экономика мен әлеуметтік ахуалға тигізетін оң әсері зор. Қазақстан құрылыс салушылар қауымдастығының атқарушы директоры Владимир Борисов осылай дейді.
– Бұған дейінгі дағдарыстар кезінде көптеген елдің үкіметтері бірінші кезекте ірі бизнеске қолдау көрсеткен-ді. Қазіргі таңда экономикаға мультипликативті әсер беретін секторларды қолдауға басымдық берілуде. Құрылыс секторы осындай сала деуге болады. Түрлі ипотекалық бағдарламаларға қатысуға мүмкіндік алған азаматтар ақшасын жастықтың астына тықпай, баспана жағдайын жақсартуға жұмсайды. Тұрғын үйге деген сұраныс артса, ІЖӨ-нің 6,5 пайызын беріп отырған құрылыс саласы дамиды, – дейді ол.
Ал құрылысты дамыту үшін ипотека нарығының ауқымын кеңейтуге бағытталған жұмыстар жасалғаны жөн. Бұл үшін бірінші кезекте бастапқы салымды төмендету керек. Сонымен қатар банктер баспана несиесінің пайыздық мөлшерлемесін төмендеткені жөн. Елімізде бұл бағыттағы жұмыстар басталды деуге де болады. Бұған дейін ең төменгі пайыздық мөлшерлеме 7 пайыз болса, «5-10-20» бағдарламасы бойынша ол 5 пайызға дейін азайды. Яғни бұл бағдарлама халықты баспанамен қамтуға ғана емес, құрылыс секторына да оң ықпалын тигізуге тиіс.
