Коллажды жасаған Қонысбай Шежімбай, EQ
Жуырда бокстан Қазақстан ұлттық құрамасының бас бапкері Ғалым Кенжебаев кәсіпқой боксқа ересек боксшылардың емес, ұлттық құрамада жүрген, болашағынан үміт күттіретін жап-жас жігіттердің кетіп жатқанына наразылығын білдірді. Бапкердің айтуынша, көптеген талантты спортшы промоутерлердің жетегіне еріп, бірнеше жыл бойғы еңбек пен тәжірибені жоққа шығарады.
– Жақында ғана кәсіпқой боксқа бет бұрған Бек Нұрмағанбетті жасөспірім кезінен бері алға жетелеп келдік. Жастар құрамасында да оның аяқ алысын өзім қадағаладым. Өз қатарлары арасындағы мүмкін болған жарыстардың барлығына қатысып, жүлдемен оралып жүрді. 2019 жылы Азия чемпионатында топ жарғанын жанкүйер жақсы біледі. Бірақ жарақатына байланысты лицензиялық әлем чемпионатынан сырт қалған. Токио ойындарына Бекзат Нұрдәулетов жолдама алған соң, Бектің ойы өзгере бастады. Оның өзімен де, жеке бапкерімен де сөйлестім. Біразға дейін оны кәсіби боксқа жібергім келмеді. Олимпиадаға бармаса да, 2021 жылдың күзінде өтетін әлем біріншілігіне қатысып кеткенде дұрыс болар еді. Қандай ұсыныс айтсам да, келіспеді. Сондай-ақ Талғат Шайкен атты жас талантымыз да жақында кәсіби боксқа кетті. Оны екі жыл бойы тікелей өзім қадағаладым. Аргентинадағы жасөспірімдер Олимпиадасының финалына жетті. Ұлттық құрама сапында алысқа баратын жігіт еді. Ол да тыңдаған жоқ. Егер олар ұлттық құрамаға ораламыз десе, қарсы емеспіз. Бірақ команда қатарына қосылу үшін өздерін дәлелдеуге тиіс», – дейді бас бапкер.
Бас бапкер осындай талантты жастарды дайындап шығу үшін құрама бапкерлерінің қажырлы еңбегі мен оған мемлекет жұмсаған қаржының ақталмағанына қынжылады. Сондай-ақ пісіп-жетілген боксшыларды оңай олжалап кететін промоутерлерді де кінәлады.
– Бір ғана спорт шеберін дайындап шығу үшін алты жыл уақыт керек. Ал ұлттық құрамаға қабылданып, оқу-жаттығу жиындарына тұрақты түрде қатысып, жасөспірім кезінен бастап білікті бапкерлер назарында болған боксшының дәл осылай кетіп қалғаны бізге қиын. Оған қаншама күш жұмсалды, қанша қаражат кетті. Дайын боксшылар промоутерлер үшін жақсы олжаға айналып бара жатыр. Өздері еш еңбек сіңірмейді, бірақ талантты спортшыларды атақпен, ақшамен қызықтырып, алып кетеді. Әрине, кәсіби бокста атой салса қуанамыз. Ол үшін мықты промоутерлік компания артыңда тұрғаны дұрыс. Әйтпесе алғашқы екі-үш кездесуде өте әлсіз боксшыны төпелеп, кейін көрінбей кеткен боксшылар қаншама?!
Ғалым Кенжебаевтың сұхбаты жарияланған соң бұл тақырып әлеуметтік желіде де кең талқыланды. Бірі бас бапкерді қолдаса, екіншілері боксшылардың таңдауы дұрыс екенін айтады. Мәселен, бокс жанкүйері Жанкелді Қаржан боксшыларымыз «қапшық» қарсыластарды жеңгеніне мәз болғанша, ұлттық құрама сапында жүре бергені дұрыс деп санайды. «Өзінен әлдеқайда деңгейі төмен қарсыластарды жеңгенге боксшылар да, жанкүйерлер де мәз. Бәлен жылда 20-25 жекпе-жек өткізіп, белдік алмағаны бөлек әңгіме... Екі жылға жетер уақытта 8 жекпе-жек өткізіп, екі тұжырымда әлем чемпионы атанған өзбек боксшысын көргенде біздікілердің босқа жүргенін жанкүйерлер түсінген шығар деп үміттенемін. Одан кейін, жерлестеріміз асынып, тағынып жүрген белдіктердің дені құрлықтық деңгейдегі белдіктер екендігін және белдік үшін бокстасатын рейтингке енбегенін қалың жанкүйер ұғынса екен...», дейді.
Десе де боксшылардың да айтар өз ойы бар. Осы мәселеге байланысты Бек Нұрмағанбетке хабарласып, оның пікірін тыңдап көрдік. Боксшы ұлттық құрамадан кетер кезде ешкім реніш білдірмегенін, бірақ кейіннен сайтта жарияланған бас бапкердің пікірін оқып, Кенжебаевтың бізге реніші бар екенін білдім дейді.
– Әрине, ұстазымыздың пікіріне әрқашан құрметпен қараймыз. Ғалым ағайымыздың да айтып жатқаны дұрыс. Ол кісі ең алдымен ұлттық құраманы ойлап айтып отыр. Өткені құрамаға мен сияқты боксшылар керек. Өз салмағымдағы жігіттерге спарринг серіктес, қарсылас, бәсекелес боламын. Осындай бәсекелестіктің арқасында ғана боксшыларда даму, алға жылжу болады. Сонымен қатар барлық боксшының арманы Олимпия ойындарына бұдан былай тек 8 боксшы ғана барады, қалғаны тағы төрт жылды күту керек. Ал менің келесі Олимпиаданы күткім келген жоқ. Промоутерлерден жақсы ұсыныс түскен соң, кәсіпқой боксқа ауысуды жөн санадым. Бірақ бапкерлерді ренжітіп кетем деген ой болған жоқ. Негізі ағаларымыздан рұқсат алып кеткен болатынмын», дейді Б.Нұрмағанбет.
Сондай-ақ ол алдағы уақытта ұлттық құрама керек қылып, әлем чемпионаты, Олимпия ойындарына апаратын болса, қайта ораламын, оған еш шектеу жоқ. Келісімшартта егер ұлттық құрама шақырса, қайта баруына рұқсат екенін айтады.
Боксшының бұл ойын спорт журналисі Бек Төлеуов та қолдап отыр. Оның айтуынша, жас боксшылардың кәсіпқой боксқа ауысып жатқанына федерация мен бапкерлер кінәлі. Сондай-ақ әуесқой бокстың беделі түсіп бара жатқаны мен Олимпиадада бокс бәсекесінің салмақ саны азайған соң уақыт жоғалтпай көп боксшы кәсіпқойға ауысқанды жөн санайды дейді.
– Кәсіпқой боксқа ауысып жатқандарды жақсы түсінемін. Әрине, бізде бұрын әуесқой бокста белгілі бір дәрежеде жетістікке жеткен боксшылар кәсіпқойға кететін. Ал қазір 20-ға енді толған жігітердің өзі әуесқой боксты тастап, өз бақтарын кәсіпқойда сынауды жөн көріп жатқандары байқалады. Осыдан бірнеше жыл бұрын басталған Америка құрлығындағы тенденция бізге де келді. Ол үшін қазақ боксшыларын кінәлай алмаймын. Себеп көп. Біріншіден, әуесқой бокстың беделі түсіп барады. Олимпия ойындарына бір елден 8 боксшы ғана бара алады. Құрамада жолдама алып қойғандар белгілі. Бек Нұрмағанбет мысалы, 81 килода Олимпиада жолдамасын жеңіп алған Бекзат Нұрдәулетовтің спарринг қарсыласы болып жүре бергім келмейді деп отыр. Қазір жастардың көзқарасы өзгерген. Болашақтарын ойлайды, табыс тапқылары келеді. Промоутерлер жақсы ақшамен қызықтырады. Оларға ұзақ мерзімді жоба болу үшін жастар қажет. Кезінде боксшылар өз кезегін күтіп жүре беретін. 2000 жылы Сидней Олимпиадасына 57 килода Бекзат Саттарханов барды, одан жасы үлкен Галиф Жафаров елде қалды. Бірақ Галиф босаңсымай өз кезегін күтті. Бекзат қайтыс болған соң, осы салмақтың көшбасшысына айналды. Қатарынан екі әлем чемпионатында жүлде алып, Афины мен Бейжің Олимпиадасына қатысты. Ал қазір бәрі басқаша. Сондықтан жас боксшылардың кәсіпқой боксқа ауысып жатқанына қарсы емеспін. Ал оларды ұстап қала алмай жатқан бапкерлердің ренішіне қатысты айтарым, бұған федерация мен өздері кінәлі.
Әрине, талантты боксшылардың әлі талай биікті бағындыратын жастарында кәсіпқой боксқа кетіп жатқаны өкінішті. Бірақ әркімнің өз таңдауы бар және оған құрметпен қарау керек. Бәлкім, олар кәсіпқой боксқа ауысып, ұлттық құрама қатарына кіре алмай жүрген боксшыға үміт сыйлаған шығар. Әйтпесе қаншама мықты боксшылар кәсіпқой бокс былай тұрсын, ұлттық құрама мүшесі атана алмай қолғаптарын шегеге іліп жатыр.
