Инфографиканы жасаған Амангелді Қияс, EQ
– Басты міндет «пара бермеу және пара алмау» принциптеріне негізделген қоғамдық сананы қалыптастыру. Сондықтан біз күшті және белсенді азаматтық қоғамға сенім артамыз, – дейді департамент басшысы.
Көкейде қала орталығындағы ел ең көп жүретін жерге «Жемқорлар аллеясын» ашып қойса қалай болар екен?» деген ой қылаң етті. Бәлкім, мұның сыбайлас жемқорлыққа қарсы қоғамдық сананың қалыптасуына септігі тиіп қалар. Әр жемқордың жеті атасын түгендеп, аты-жөнін жазып, үлкен портретін таңбалап іліп, «Пәленбай лауазымда отырып, мемлекеттің пәленбай қаржысын жымқырғаны үшін пәленше жылға сотталды!» деп қара сиямен баттитып жазып қойса... Жемқорлыққа қарсы күрестің көпке ой салар тиімді тәсілі осы болып қалар, мүмкін.
Аймақта сыбайлас жемқорлыққа қарсы қыруар шаруа атқарылғанын жоққа шығаруға болмайды. «Цифрлы Қазақстан» бағдарламасы арқылы мемлекеттік қызмет көрсету жүйесінің басым бөлігі автоматтандырылды. Бүгінде облыста мемлекеттік қызметтің 12%-ы қағаз түрінде, 88%-ы электронды түрде көрсетіледі. Қазір мемлекеттік қызмет көрсету барысында шенеунік пен азамат бұрынғыдай жүзбе-жүз кездеспейтіндіктен, пара берушінің де, пара алушының да жолы кесілді. Бірақ жемқорлық COVID-19 сияқты мутацияға бейім. Бір жағынан кесіп тастасаң, екінші жағынан өсіп шығады.
Департамент басшысының айтуынша, облыста соңғы жарты жылдың ішінде ғана сыбайлас жемқорлыққа қатысты 86 қылмыс тіркеліп отыр. Оның 59-ы ауыр және аса ауыр қылмыстар санатына жатады. Қазір 77 қылмысқа қатысты тергеу аяқталып, сот қарауына жіберілген.
– Биыл сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес қызметі анықтаған аса ауыр қылмыстың бірі – облыстық білім басқармасы қаржы бөлімі басшысының орынбасары Шұғаевқа қатысты іс. Ол бір коммерциялық мекеменің білім саласына 370 млн теңгеге компьютер сатып алу конкурсын ұтып алуына арағайындық жасап, кәсіпкерді 30 млн теңге пара беруге итермелеген. Аталған қылмыстық іс таяу күндері сотқа жіберіледі, – деді Қ.Бекбасов.
Сыбайлыс жемқорлыққа қарсы қызмет мамандары аймақта жүзеге асырылып жатқан мемлекеттік бағдарламаларды бақылау барысында 31 қылмысты анықтап, шағын және орта бизнестің шаруасына заңсыз араласқысы келген 16 шенеунікке тосқауыл қойған. Сондай-ақ жүйелі жемқорлыққа қатысты 6 қылмыс әшкереленді.
Аймақта алты ай ішінде 45 лауазымды тұлға заң алдында жауапқа тартылып отыр. Олардың ішінде әлеуметтік маңызды салаларда жауапты қызмет атқарған түрлі лауазым иелері бар. Мысалы, облыстық көліктік бақылау инспекциясының басшысы Ж.Арапбаев, Қостанай қалалық ТКШ бөлімінің бастығы А.Тарасов, Қостанай қаласы құрылыс бөлімінің бастығы Қ.Нұралин сияқты шенеуніктер жең ұшынан жалғасып, қазына қаржысына қол сұққаны үшін 3 жыл 6 айға бас бостандығынан айырылса, 10 мың теңге пара алған ақпараттандыру және білім сапасын бағалау орталығының директоры А.Павличенко 100 мың теңгенің айыппұлын арқалап отыр.
Қалалық құрылыс бөлімінің бастығы Нұралин істі болған соң, бірыңғай тәртіптік комиссия оған тікелей басшылық ететін қала әкімінің орынбасары А.Финктің де мәселесін қарап, қызметінен босатты.
Жаза берсең, жемқорлар тізімі жалғаса береді. Мәселен, жақында кенді Қашар кентінің әкімі бюджет қаржысын жымқырған деген күдікпен ұсталып, сотқа дейінгі тергеу ісі жүріп жатыр. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес қызметінің мәліметі бойынша, әкім мекеме тіркеуінде тұрған қызметтік автокөлікті жөндеуден өткіздім деп жалған құжат жасап, 1 464 000 теңге бюджет қаржысын жымқырған.
Департамент дерегі бойынша жыл басынан бері сыбайлас жемқорлық салдарынан қазынаға 457 млн теңге зиян келтірілген. Оның 414 млн теңгесі қайта өндіріліп алынған. Сондай-ақ жалпы құны 10 млн теңге болатын мүлікке тыйым салынып отыр. Қуаныш Бекбасов аймақта сыбайлас жемқорлық қылмысы жиі кездесетін салаларды да атап өтті. Олардың қатарында білім беру, денсаулық сақтау, тұрмыстық-коммуналдық шаруашылық, құрылыс және ауыл шаруашылығы салалары бар.
Қостанай облысы
