Даланың жұпары сіңген ақжаулығында ақ бас шыңды Алатаудың асқақтығы бар. Зерлі алқа тағынған, шымқай көк жібек жамылған, дүрия көйлек киінген мейірімнің ең ұлы мекені. Жалғанның жарық сәулесі жауқазындай жанына үйір, жайлауы жасыл желекті жомарт жүрек иесі. Айтыңызшы, бұл дүниеде омырауына көктемнің гүл дестесін оранған анадан артық жан бар ма?!
Ана туралы Иоллығтегін жырау «Ұмай текті анамның арқасында інім Күлтегін ер болды» десе, әлем әміршісі атанған Шыңғыс хан «Таңдайымды аққа жарытып, борбайымды боқтан арылтып, аяғымды үзеңгіге, қолымды аттың жалына жеткізген анама мың тағзым» деген екен. Сондықтан батыста «мыстан» деп жүз мыңдаған жазықсыз әйелді отқа өртеп жатқанда біздің бабаларымыз «жұмақ – аналардың аяғының астында» деп, әйел-анаға арнап Айша бибі, Тәж-Махал сынды еңселі ескерткіштер тұрғызды.
Ежелгі түркілердің Жер-ана мифологемасы кейіннен от-ана, Отан-ана ұғымына ауысып түрленуі ананың ошақтың иесі, оттың қамқоршысы, шаңырақтың киесі қызметін атқаруына байланысты қалыптасқан дәстүрден туған. Талай дүрбелең мен алапат аштықты бастан кешкен халқымыздың шаңырағында оты өшпей, түндігі жабылып қалмай, түтіні қайта түзу ұшуына әз аналарымыздың қосқан үлесі шексіз. Жазушы Жақан Сыздықовтың «Әлі қарттың әңгімесі» жырында аштықта адам баласы есінен адасып, тағылық жағдайға душар болғанда, ана байғұстың періште бөбегін аман қорғай білген жанталасы көрініс табуы сол бір жылдардағы зұлматтың ауыр қасіретін елестеткендей.
Тағы бір мысал, кеше ғана тоқсанның төріне шыққан қос абыз ғұламамыз – Оразақ Смағұлов пен Мекемтас Мырзахметовтің сәби шағы осы ашаршылыққа тап келіп, екеуін де төніп келген ажалдан мейірбан аналарымыздың қайсар күш-жігері құтқарып қалғаны белгілі. Сол бір алапат жылдары нәресте Оразақ аға бақилық болған анасының омырауын екі күн бойы еміп жатып, өзі пәниден көшсе де періштедей перзентін қорғаған абзал жанның алқауымен аштықтан аман қалыпты. Ал Мекемтас ағаның әлсіреген анасын бір топ аш қасқыр қуалап қамалағанда, араны ашылған ит-құсқа қыз баласын құрбан қылған байғұс ана жалғыз ұлын шаңырақ иесі болғандықтан қорғап, ұрпағын жалғап, аман сақтап қалыпты.
Қуғын-сүргін, репрессия, соғыс жылдарында да аналарымыз атылып кеткен арыстардың түтінін өшірмей, асыл мұрасын көздің қарашығындай сақтап, бүгінге табыстағаны ақиқат. Алпысыншы жылдары халқымыздың саны отыз пайызға жетпей қалғанда да аналарымыздың ұлы түйсігі оянып, ұлт құтқарушысына айналып, демографиялық серпіліс болғаны тағы да алтын құрсақ аналарымыздың ақ бесігінің арқасы емес пе?! Мұзға алау жаққан Желтоқсан аруларының ерлігі Томирис ханшаның ерлігімен барабар болды. Ал өтпелі өлара заманда ерлердің еңсесі түсіп, жұмыссыздық белең алғанда аналармыз ала дорба арқалап, бір қолымен бесігін тербетіп, бір қолымен кәсібін дөңгелетіп отбасының асыраушысына айналғаны өмірге деген құштарлықтың керемет көрінісі. Сондықтан есігін де, бесігін де таптатпаған, табалдырығынан жамандықты аттатпаған, еңселі елдігімізді сақтап қалған анаға мың тағзым!
Әкеден қапияда ерте айырылып қалған біз де ананың мейірім шуағына бөленіп жетілдік. Анамыз әкемізден қалған әрбір бұйымды әз тұтып, оның өмір жолынан сағынышқа толы естеліктер айтатын. Осылайша әкеміздің нар бейнесін науша кеудемізге қалыптастыра білді. Көкейден кетпейтін бір жайт – бертінде ініміз шаңырақ көтеріп, қоныс жаңғыртқанда ескі қоныста қалып қойған анамыз тек әкеміз түсіне еніп, ишара еткеннен кейін ғана жаңа үйге көшіп келді. Бұл – қара шаңырағын ұлықтап, түтін түтеткен, құтты ошағын қыдыр тұтқан біздің анамыздың сара салты.
Түптеп келгенде, баршамыздың аналарымыз осындай!
Сондықтан болса керек, қазақ әдебиетінің көшін бастаған шоқтығы биік шығармалар әйел мен ана тақырыптарынан бастау алады. Сол арқылы ұлт әдебиетінде ардақты аналардың образдар галереясы жасалды. Өкініштісі, соңғы жылдары көркем әдебиетте осы аяулы аналарымыздың асыл бейнесін лайықты дәрежеде көрсете алмай жүрген сияқтымыз. Кешегі Домалақ ана, Айғаным, Зере секілді қазақ аналарының жиынтық образы бүгінгі жас буын оқырманға қаншалықты таныс? Бесік қара шаңырақтың қастерлі мүлкі болса, ақ жаулықты ана берекенің кілті іспетті. Осы орайда Елордамыздың төрінде ұлтымызды ұйытып, елдігімізді тербетіп отырған ақ жаулықты ардақты ананың бесік ұстаған алып ескерткіші бой көтерсе деген тілегіміз бар.
Орталық Азиядағы ең ірі «Керуен-сарай» туристік кешені ашылды
Туризм • Бүгін, 10:12
Пневмониядан 5 адам қайтыс болды
Коронавирус • Бүгін, 10:00
Елімізде 1222 науқас коронавирустан айықты
Коронавирус • Бүгін, 09:37
Өткен тәулікте 2842 адамда коронавирус анықталды
Коронавирус • Бүгін, 09:32
Көкшетауда сауда үйінің терезесінен құлаған жігіт мерт болды
Аймақтар • Кеше
Киік мүйізінің 293 данасы тәркіленді
Оқиға • Кеше
Батыс Қазақстандағы Бөрлі ауылында карантин шаралары күшейтілді
Аймақтар • Кеше
Иманбек Зейкеновтің жаңа туындысы жарыққа шықты
Өнер • Кеше
Динара Сәдуақасова турнирге қатысудан не себепті бас тартқанын айтты
Қазақстан • Кеше
Елорда әкімі мердігерлерге ыңғайлы жол салуды тапсырды
Елорда • Кеше
Маңғыстауға «Sputnik V» вакцинасының кезекті партиясы жеткізілді
Аймақтар • Кеше
Мәдениет министрінің қатысуымен қызметкерлер 300 түп ағаш екті
Экология • Кеше
Алматыда түске дейін 55 тұрғынға вакцина егілді
Аймақтар • Кеше
Аграрлық мамандықтарға бөлінетін ауыл квотасы артты
Білім • Кеше
Санкт-Петербургте Жамбыл Жабаевқа арналған кітап көрмесі ашылды
Руханият • Кеше
Орталық мемлекеттік архивке жаңа басшы келді
Тағайындау • Кеше
ІІМ Риддердегі бала өліміне байланысты үндеу жасады
Аймақтар • Кеше
«Нұр-Сұлтан – Теміртау» тас жолын су шайып кетті
Аймақтар • Кеше
Шымкенттің төрінде «Егемен Қазақстан» көшесі ашылды
Аймақтар • Кеше
Татьяна Ахметова Олимпиада жолдамасын иеленді
Күрес • Кеше
Әзербайжанда «Қазақ әдебиеті апталығы» өтіп жатыр
Қазақстан • Кеше
Алтай Көлгінов елорданы велосипедпен аралап шықты
Елорда • Кеше
Президент Ханзада Филипптің қайтыс болуына байланысты көңіл айтты
Президент • Кеше
Республика бойынша 8 өңір қызыл аймақта тұр
Қазақстан • Кеше
Елордада Жоғарғы сот судьясы қамауға алынды
Оқиға • Кеше
Елордалық оқушылар IV тоқсанда қалай оқиды?
Білім • Кеше
Пневмониядан 1 науқас қайтыс болды
Коронавирус • Кеше
Елімізде 1511 адам коронавирустан айықты
Коронавирус • Кеше
Қазақстанда бір күнде 2734 адам коронавирус жұқтырды
Коронавирус • Кеше
Қазақстан-Ресей бірлескен демаркациялық комиссиясының отырысы өтті
Саясат • 09 Сәуір, 2021
Шымкентте триатлоннан Қазақстан чемпионаты өтеді
Спорт • 09 Сәуір, 2021
Қазақстан елшісі Швецияның Сыртқы істер министрімен кездесті
Саясат • 09 Сәуір, 2021
ШҚО-да тұрғындар эвакуацияланды
Аймақтар • 09 Сәуір, 2021
Қазақстанда қанша микроқаржы ұйымы жұмыс істейтіні белгілі болды
Экономика • 09 Сәуір, 2021
Президент Атырау және Ақтөбе облыстары әкімдерінің есебін тыңдады
Президент • 09 Сәуір, 2021
Елбасы Ханзада Филипптің қайтыс болуына байланысты көңіл айтты
Елбасы • 09 Сәуір, 2021
Биыл 4 мыңға жуық этникалық қазақ қандас мәртебесін алды
Қоғам • 09 Сәуір, 2021
Асқар Мамин «Роскосмос» басшысымен келіссөз өткізді
Үкімет • 09 Сәуір, 2021
Аймақтар • 09 Сәуір, 2021
Қостанай облысында жаппай вакцина егу басталады
Аймақтар • 09 Сәуір, 2021
М.Әйтенов: Халыққа вакцина егудің маңыздылығын қарқынды насихаттау керек
Аймақтар • 09 Сәуір, 2021
«Рухани жаңғыру» бағдарламасы қалай жүзеге асырылып жатыр?
Руханият • 09 Сәуір, 2021
Президент ғарыш саласының мамандарына ризашылығын білдірді
Президент • 09 Сәуір, 2021
Ұйғыр ауданының судьясы жемқорлық фактісімен күдікке ілінді
Аймақтар • 09 Сәуір, 2021
Түркістан облысында вегетациялық маусым қалай өтеді
Экология • 09 Сәуір, 2021
Алматыда тау баурайы отқа оранды
Аймақтар • 09 Сәуір, 2021
Қабдеш Жұмаділовтің соңғы сұхбаты эфирге шығады
Руханият • 09 Сәуір, 2021
Филипп ханзаданың қазасы: Ұлыбританияда ұлттық аза тұту күні жарияланды
Әлем • 09 Сәуір, 2021
Түркістан облысында 7 тойхананың жұмысы тоқтатылды
Аймақтар • 09 Сәуір, 2021
Әйелдер ипотекасы қашан іске қосылатыны белгілі болды
Экономика • 09 Сәуір, 2021
Қазақстандық вакцина қашан дайын болады?
Қазақстан • 09 Сәуір, 2021
Жемқорлық: «СҚ-Фармацияның» экс-басшысына қатысты істің жайы белгілі болды
ANTIKOR • 09 Сәуір, 2021
Полиция қызметкері 14 жастағы қызды өлімнен аман алып қалды
Қоғам • 09 Сәуір, 2021
Президент елдегі жолдардың сапасына қатысты сын айтты
Президент • 09 Сәуір, 2021
Батыс Қазақстанда өзен жағасынан малдың өлекселері табылды
Аймақтар • 09 Сәуір, 2021
Алматыда карантин күшейтіле ме?
Коронавирус • 09 Сәуір, 2021
Алматы полициясы мылтықтан оқ атқандарға қатысты түсініктеме берді
Аймақтар • 09 Сәуір, 2021
Тбилисиде грузин тіліндегі Абай өлеңдерінің жинағы жарық көрді
Абай • 09 Сәуір, 2021
Қызылорда облысында заңсыз балық аулаудың екі дерегі анықталды
Аймақтар • 09 Сәуір, 2021
ШҚО: Қызға қол көтерген басқарма басшысы жұмыстан қуылды
Оқиға • 09 Сәуір, 2021
Елордада тарауих намазы мен ауызашар рәсімдері өткізілмейді
Қоғам • 09 Сәуір, 2021
Саяси қуғын-сүргін құрбандарын ақтау жөніндегі комиссияның алдағы міндеттері қандай?
Үкімет • 09 Сәуір, 2021
Коронавирус вакцинасы оразаны бұзбайды - Жанна Пірәлиева
Коронавирус • 09 Сәуір, 2021
Ұқсас жаңалықтар