Облыс орталығындағы құрылыс қарқыны өткен жылдармен салыстырғанда әлдеқайда жақсы. Жаңа тұрғын үйлер жауыннан кейінгі саңырауқұлақтай бірінен соң бірі қаптап бой көтеруде. Әйтсе де, жетім балалардың несібесі көбеймей-ақ тұр. Қазіргі күні облыста ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған 2 мыңнан астам бала бар. Олар да кәмелеттік жасқа толған кезде баспана кезегіне тұрады. Бүгінгі тізімнің үстемеленіп, ұлғая түсетіндігі сөзсіз. Амал жоқ, жетім балалар қалалық әкімдіктің табалдырығын тоздырып, уақытша болса да баспанаға қол жеткізгісі келеді.
Жаутаңдаған балалар өзімдікі деген баспанадан дәмелі. Солардың бірі – Динара Тасболатова. Қазір өзі де екі баланың анасы. Пәтер жалдап тұрады. Динараға қалалық әкімдік уақытша паналай тұруға жатақханадан бір бөлме ұсынған екен. Бірақ әбден тозығы жеткен жатақханада тұру тіпті де мүмкін емес. Бөлменің тарлығы былай тұрсын, қабырғаларының бәрі дымқыл. Сол себепті азын-аулақ киім-кешегі де, төсек-орны да аз уақыттың ішінде көк иісі шығып, шіріп, жарамсыз болып қалады.
– Әкімдік ұсынған айналымға келмейтін тар бөлмеде екі баламен тұру мүлде мүмкін емес, – дейді Динара Тасболатова, – бірер жыл болса бір сәрі, осы бөлмеде он жыл тұрып қалуым да ғажап емес қой. Өйткені, кезектің жылжуы солай болып тұр.
Динара тәрізді баспана тақсыретін тартып жүрген балалар үйінің түлектері аз емес. Бір ғана облыс орталығында мыңға жуық екен. Кезекте ерте тұрғандардың өзі алты-жеті жыл тосып жүр. Әйтеуір бір үміт алға жетелеп, күдерлерін үзбей келеді. Пәтер жалдап тұрғанда да көсегелері көгере қоймайтындығы әлмисақтан белгілі. Өйткені, облыс орталығында соңғы уақытта пәтер жалдап тұру бағасы тым өсіп кетті.
– Айына 75 мың теңгеге пәтер жалдап отырмын. Тұрғын үй жинақ банкі немесе басқа да бағдарламалар арқылы үй алу үшін бастапқы жарна қажет, – дейді балалар үйінің түлегі Татьяна Данилова, – өзің жартымсыз жалақы тауып, тұрғын үй жалдап жүрсең, қор қайдан жиналмақ?! Әрине, тегін алғымыз келіп отырған жоқ, ақшасын төлеуіміз керек. Осы арада біз үшін бәлкім тиімді жолдар қарастырылса деп ойлаймыз. Өзім үй кезегінде осыдан алты жыл бұрын 778-ші болып тұр едім, қазір 539-шы болдым. Сонда мен кезегім жетіп, үй алғанша қанша жыл өтуі мүмкін?..
Қазір облыста 21 мыңнан астам адам баспана кезегінде тұр. Олардың 4,5 мыңға жуығы жетімдер мен ата-анасының қамқорлығынан айырылғандар. Әр жыл сайын орташа есеппен балалар үйлерінің түлектерінің 90-ы ғана баспаналы болуда.
– Соңғы төрт жыл мен биылғы 9 айды қоса есептегенде, облыс бойынша жетімдер мен ата-аналарының қамқорлығынан айырылғандар санаты бойынша 288 адамға пәтер берілді. Баспана бөлуді жергілікті жердегі әкімдіктер жүзеге асырады, – дейді облыстық энергетика және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы басқармасы бөлімінің бас маманы Елена Ерина, – қолданыстағы заңға сәйкес пайдалануға берілген жалдамалы пәтерлердің 20 пайызы осы санатқа бөлінуі қажет. Бұл талап бұзылып тұрған жоқ.
Талаптың бұзылмағаны әрине дұрыс. Дегенмен осы қарқында баспана берілетін болса, үміт үзілмесе де, әбден жіңішкеретін шығар. Мәселен, биылғы 9 айда облыста 300 арендалық пәтер пайдалануға берілді, оның ішінде жетімдерге бұйырғаны 27 ғана баспана. Осы бір мәселені түбегейлі зерттеп, жаңа бір жолын таппасақ, онсыз да өмірге өкпелі балалардың көз жасы құрғамайтын шығар. Жетімін жылатпаған ел едік қой, бір жөні болар ма екен?!
Ақмола облысы
