Бірліктің ерен үлгісі

Бізге жан-жақтан тамақ, киім әкеліп жатты. Әскерилердің тө­сек-орнын төсеніп ұйықтай­мыз. Мектеп екі қабатты, спорт залға ерлер, кабинеттеріне әйел­дер, бала-шаға орналасты. Коро­на­ви­рустан қорғану үшін маска та­ратты, асханаға қолды антисептикпен шайғызып кіргізеді. Жатарда температурамызды өл­шеп кетеді. Арамызда жүкті әйел­дер бар, оларды дәрігерлер қа­рап жүр. Ауыз бекіткендерге жер­гілікті кәсіпкерлер, кент тұр­ғын­дары сәресі мен ауызашар бер­ді. Бар көмекке разымыз, бірақ... ауылымызға, үйімізге қайт­қы­мыз келді». Мақтаарал ауданы Жеңіс ауылының тұрғыны Алма Жаникешова мамырдағы тосын апатты еске алып осылай дейді.

«Ағайынның, мемлекеттің, облыс, аудан басшыларының қол­дауы дер кезінде көрсетілуі біз­ге дем берді, еңсемізді түсір­ме­дік. Ертеңге сеніміміз нығайды. Бүкіл Қазақ елінің қолдауын се­зіндік. Мемлекет берген 17 млн теңгені үш транш бойынша алып, құрылыс жүргіздік. Жаңа үйді заман талабына сай, сапалы материалдармен салып алдық. Бөлінген қаржы толығымен жетті», дейді Өргебас ауылының тұрғыны Құ­рақ­бай Мамыржиев.

Иә, Мақтааралдағы тосын оқиға бірлігі бекем елдің берекесі бұзылмайтынын кезекті рет айқындады. Сол бір күнді еске сала кет­сек, Өзбекстан Республикасы ТЖМ мәліметіне сәйкес, 1 мамыр 20:15 шамасында «Сардоба» су қоймасы Қазақстан Республикасы аумағына су ағызуды тоқтатқан.

Су қоймасының құрылысы 2010 жылы басталып, 2017 жылы аяқталған, сыйымдылығы 922 млн текше метр. Арнадан асқан су Ақалтын ауданындағы Абай каналымен Жизақ облы­сын­дағы Арнасай көліне ағызылған. Деген­мен түнімен аққан сар­қы­рама су «ЦГК» каналына жи­налған. Аталған каналдың су жіберу қуаттылығы секундына 120 текше метр. Бірақ каналға түнімен секундына 180 текше метр су ағып келген. Екін­ші мамыр, сағат таңғы 4.30 кезін­де Мақтаарал ауданының ше­карасында «ЦГК» каналына 300 миллион текше метр су келіп құйылғандықтан аудан­да төтенше жағдай қалып­тасты. Облыстық маңызы бар Мыр­закент-Жеңіс-Жаңатұр­мыс авомобиль жолын су алып кетуі салдарынан көліктер жүре алмай қалды. Сондай-ақ Мыр­за­кент, Фердоуси, Жантақсай елді мекендері тұрғындарын эва­куа­циялау қажеттілігі туын­дады. Мырзакент елді меке­нінде 14 532, Фердоуси елді ме­ке­нінде 2 377 тұрғын, ал Жан­тақсай елді мекенінде 700 тұр­ғын бар. Апатты-құтқару жұ­м­ыстарына Түркістан облысы, Шымкент қаласы Төтенше жағдай департаменттері, сондай-ақ Ұлттық гвардияның 6 506 бөлімшесінен аудандық полиция бөлімінің, жергілікті атқарушы органның қызметкерлері мен техникалар тартылды. Жалпы, Мақт­аарал ауданының су бас­қан елді мекендерінен 2 мамыр­дан бастап 31 606 адам көші­ріл­ген, 24 эвакуациялық бекетке жай­ғастырылғандардың ден­сау­лы­ғын бақылауға алу үшін 147 ме­дицина қызметкері жұмыл­ды­рылған. Тұрғындардың көшуін қамтамасыз ету мақсатында 68 автобус бөлініп, бір мезетте шамамен 7-8 мың адам Атакент, Асықата кенттеріне тасымалданды. Сондай-ақ 3 115 ірі қара мал, 1 101 ұсақ мал, 585 жылқы, 34 түйе Келес ауданы, Қызыләскер ауылына жеткізілген. Бұдан бөлек, 1 797 ірі қара, 6 029 ұсақ мал, 689 жылқы, 381 түйе Мақ­таарал ауданындағы қауіпсіз жерге шы­ғарылған.

Қауіптің алдын алу, ең бас­тысы адам өмірін сақтау мақ­сатындағы облыс әкімі Өмір­зақ Шөкеевтің, аудан әкімі Бақыт Асанов пен жауапты қыз­ме­тте­гілер­дің жедел қимы­лы өз нәти­же­сін берді де. Мақ­тааралға елі­міз­дің бүкіл облыс­тары көмек қолын созды. Еліміз­дің түк­пір-түкпірінен 700 тонна­дан астам азық-түлік пен гуманитарлық көмек келді. Су басқан аймақтағы әрбір тұрғын республика бюджетінен 100 мың теңгеден қаражат алды. «Болат Өтемұратов қоры» зардап шеккендерге үй салып беру үшін 6 млн АҚШ долларын бөлді. Ресей кәсіпкері Әлішер Усмановтың қорынан 5,2 млн АҚШ доллары аударылды. Бұл қаржы 5 202 от­ба­сына 1 000 АҚШ долларынан үлес­тірілді. Зардап шеккен үш ауыл тұрғындары үшін Мыр­за­кенттен бой көтерген жаңа қала­шықтағы 386 үйдің 196-сы Үкімет резервінен бөлін­ген қаражат есебінен, 150 үй «Болат Өтемұратов қорының» қар­жысына салынды. Ал 20 бас­пана Nur Otan партиясының «Біз біргеміз» қоры мен 20 баспана «Салиқалы ұрпақ» қорының қолдауымен бой көтерді.

Апат аумағында зардап шеккен егістіктер қалпына келіп, Мыр­закентте жаңа шағын аудан бой көтерді. 70 гектар жерде ор­на­ласқан жаңа қалашықтағы 386 үйге Жеңіс, Жаңатұрмыс және Достық елді мекендерінің тұр­ғындары көшіп келді. Соны­мен қатар, Фердоуси ауылында 340 үй, Өр­гебас ауылында 195 үй тұр­ғын­дардың өз күшімен са­лынды және ол үшін Үкімет өтем­­ақы ретінде әрбір үйге 17 мил­­лион теңгеден берді. Жаңа ша­ғын ауданда барлық инженер­лік инфрақұрылым тартылған. Ауыз су, жарық, жылу мен кәріз жүйесі жасақталып, жоғары жыл­дам­дықтағы интернет желі­сіне қосылған. Сондай-ақ мұнда 1 200 орындық мектеп пен бала-бақ­ша және дәрігерлік амбула­тория салынуда. Білім беру нысанын тұрғызу үшін 1,8 млрд теңге жә­не 280 орындық бала­бақшаның құрылысын жүргізу үшін 692,1 млн теңге қарал­ған. Қос нысан­ның құры­лысы келесі жылы аяқ­талады. Сондай-ақ бір ауысым­да 25 адамды қабылдайтын дәрі­герлік амбулатория және полициялық пункт құрылысы аяқталып, ішкі және сыртқы әрлеу жұмыс­тары жүргізілуде. Шағын аудан­да көшелердің барлығы асфальт­талған. Балалардың ойын алаң­дары орнатылып, ағаштар отыр­­ғызылған. Су тасқы­ны сал­­дарынан 3 ауылдық окру­гіне қарасты 11 елді мекен­нің 1 003 агроқұрылымға тиесі­лі 5 694,98 гектар егістік алқап­тары зиян шеккен болатын. Ауыл шаруа­шылығы саласы маман­дарының қатысуымен жасалған есепке сәйкес, жалпы шығын көлемі 1,142 млрд тенге болды және шаруаларға толықтай төленді.

Осылайша, Мақтааралдағы апат халықтың бірлігі мен ын­ты­мағын сынақтан өткізген­дей де болды. Облыс халқы мем­лекет­­тің, қалың жұртшылықтың қол­дауы­мен қиындықтан сүрінбей өтті, ел бірлігінің бекемдігін, ын­ты­мағын, бауырмалдығын көрсетті.

Түркістан облысы