Ақша үнемделеді
Былтыр Президент Қасым-Жомарт Тоқаев халыққа арнаған Жолдауында нарықтағы 7 мемлекеттік оператордың тым көп екенін, санды азайтып, сапаны арттыру керек екенін айтты. Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігі құрылыс саласы басқармасының жетекшісі Жақсылық Сәрсембаевтың айтуынша, бірыңғай оператордың құрылуына байланысты Бюджет және Жер кодексіне, сондай-ақ 4 бірдей заңға өзгерістер енгізілген.
– Бірыңғай оператор құрамында әртүрлі міндетке ие үш компания біріккендіктен, осындай өзгерістер жасау қажет болды. ҚИК – ипотека нарығын дамытса, «Бәйтерек девелопмент» қолжетімді баспана құрылысын қаржыландырды, ал кепілдендіру қоры үлестік құрылысқа кепіл берумен айналысты. Бірыңғай оператор «Қазақстан құрылыс компаниясы» деп аталады. Соның нәтижесінде «Бәйтерек» холдингіндегі әкімшілік шығындар 40 пайызға қысқарады, бұл – шамамен 3,5 млрд теңге. Компания штаты 32 пайызға қысқарады, – деген еді министрлік өкілі.
Бірыңғай оператор жеке құрылыс компанияларымен, жергілікті атқарушы органмен және екінші деңгейлі банктермен белсенді жұмыс істемек.
– Бізде қолжетімді тұрғын үй құрылысын қаржыландыру бойынша нақты құралдар бар. Үш компанияның қызметі толық көлемде сақталады және «бір терезе» қағидаты бойынша бизнеске мүмкіндіктер ұсынады, – дейді «Бәйтерек» ҰБХ тұрғын үй құрылыс активтерін басқару департаментінің директоры Олжас Салықов.
Міндеті қандай?
Жаңа компанияның құрылуына қатысты мән-жайды түсінгендей болдық. Енді су жаңа ұйымның нақты міндеттеріне тоқталудың реті келген сияқты. Бірыңғай оператор әкімдік облигацияларын сатып алу механизмі арқылы құрылысты қаржыландырады; үлестік құрылысты аяқтау бойынша кепілдік береді; мемлекеттік бағдарлама аясында құрылыс жүргізген компанияны және жергілікті атқарушы органға несие береді; «Нұрлы жер» бағдарламасы аясында жеке құрылыс салушыларды коммерциялық несие бойынша субсидиялайды; инвестициялық жобаларды қаржыландырады және жүзеге асырады; тұрғын үй құрылысы мәселелері бойынша аналитикалық зерттеулер жүргізеді; өкілетті орган лицензиясы негізінде ипотекалық қызмет көрсетеді; қолжетімді баспана құрылысы бойынша стратегиялық IT-бастамаларды дамытады.
Бұл ретте «сонда жақында ғана «Отбасы банкіне» айналған қаржы ұйымының міндеті қандай болмақ» деген заңды сауал туындайды. «Бәйтерек» холдингінің басқарма мүшесі, басқарушы директоры Тимур Жанкенің айтуынша, «Отбасы банкі» бұрынғы міндетін алаңсыз жалғастыра береді.
– Банк жеке тұлғалармен жұмыс істеуді жалғастыра береді. Бұл банк – халыққа жеңілдетілген тұрғын үй займдарын беру арқылы тұрғын үй құрылыс жинақ жүйесін дамытып отырған жалғыз қаржы ұйымы. Онда 1,7 млн-нан астам қазақстандықтың шоты бар. Президент бұл банктің есепке қою, мемлекеттік бағдарлама бойынша кезекте тұрғандарға баспана бөлістіру сияқты әкімшілік функциясын атқаратынын мәлімдеді. Қазір біз осы мәселе бойынша жұмыс істеп жатырмыз. Бұл мақсатта «Отбасы банкіне» жеке тұлғалардың мемлекеттік деректер базасына кіру мүмкіндігі беріледі, – дейді Т.Жанке.
Бірыңғай оператордың ә дегенде-ақ өзіне пұт тасынан да ауыр 8 міндет жүктеп алғанына қарап, жұмысты үйлестіру оңай бола қоймас-ау деп тұжырамыз. Эксперттердің айтуынша, ортақ оператордың басты міндеті – елдегі тұрғын үй қорын көбейту болуы тиіс. 2019 жылы тұрғын үй қоры 364,3 млн шаршы метрге дейін артқан. Ал соңғы он жылда 34,5 пайызға көбейген. Қазіргі есеп бойынша, 2030 жылы адам басына 30 шаршы метрден келу үшін жыл сайынғы өсім 8-10 пайызды құрап тұруы тиіс. «Halyk Global Markets» инвестициялық компаниясының зерттеуінше, дәл қазір Қазақстанда адам басына 21,9 шаршы метрден тиесілі. Мұндай көрсеткішпен алыстағы батыс елдерін былай қойғанда, көршілес Ресейдің өзімен бәсекелесе алмаймыз.
Сонымен қатар бірыңғай оператор отандық құрылыс секторына да серпін беруі керек. Құрылыс компаниялары қажетті материалды импорттамай, өзімізден сатып алса құба-құп. Бұл үшін отандық құрылыс материалы өндірісі дамығаны жөн.
Қысқасы, үш ірі квазимемлекеттік компанияның – «Бәйтерек девелопмент» АҚ, «Тұрғын үй құрылысын кепілдендіру қоры», Қазақстан ипотекалық компаниясының бір шаңыраққа бірігуі отандық тұрғын үй нарығына үлкен серпіліс алып келер деп күтеміз.
АЛМАТЫ
