Бірнеше үйді біріктірген ПИК төрағасын орнынан табу да қиын. Сондықтан бір мәселемен көмекке зәру болған тұрғындар оларды іздеумен сарсылатын. Ал ауладағы балалар алаңдарын абаттандырып, жарақтандыруды көптеген кооперативтер жергілікті әкімдіктердің де мойнына артып қойған.
Сонымен қатар ПИК-тер кооперативке кіретін үйлердің барлығын ұстауға бір ғана шот ашты, ал бұл пәтер иелерінің ақшаны мақсатты пайдалануын бақылауға мүмкіндік бермеді. ПИК-тердің осындай толып жатқан кемістіктері тұрғын үй шаруашылығын басқарудың басқа жолын іздеуге мәжбүр етті.
2019 жылғы 26 желтоқсанда Президент «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заңға қол қойды. Осы Заңға сәйкес, 2022 жылдың 1 шілдесінен бастап пәтер иелері кооперативтері (ПИК) болмайды, ал олардың орнын мүлік иелері бірлестіктері мен жай серіктестіктер алады.
Мүлік иелерінің бірлестігі (МИБ) – бұл бір көппәтерлі тұрғын үйдің пәтер иелері ғана құратын коммерциялық емес нысандағы заңды тұлға. Жай серіктестік (ЖС) – азаматтық шарт негізінде үйге ортақ мүліктерді барлық меншік иелерімен үйді бірлесіп басқару және күтіп ұстау. Бұл жүйе тұрғындар қаражатының ашық жұмсалуын қамтамасыз етеді деген үміт бар. Сондай-ақ олар тұрғындарға басқару тәсілін таңдау құқығын беру үшін енгізілген.
Жаңа тәртіп бойынша МИБ-тер «мүлік иелерінің бір бірлестігінде – бір шот» қағидаты бойынша жұмыс істейтін болады, бұл бір үйдің тұрғындарына жиналған қаражаттың басқару және ұстау үшін мақсатты пайдаланылуын бақылауға мүмкіндік береді. МИБ-тің ПИК-тен түбегейлі айырмашылығы да сол – ақша қаражатын дұрыс әрі әділ бөлу. ПИК-тің бір шоты болғанымен, үйлері көп болды, ал МИБ-те әр үйдің өз шоты болады. Қаражат тек бір үйдің қажетіне жұмсалады және оны жоғарыда айтқанымыздай, тұрғын үй иелері де, жергілікті билік те қадағалай алады.
Бұл мәселені шешу қазір Солтүстік Қазақстан облысының қалаларында қызу қолға алынды. Жуырда Петропавл қаласы әкімдігінің тұрғын үй инспекциясы бөлімінің басшысы Ерлан Қайырбеков пен әкімнің тұрғын үй-коммуналдық мәселелер жөніндегі кеңесшісі Анатолий Мишин БАҚ арқылы тұрғындарға МИБ-тің ПИК-тен артықшылығын түсіндіруге тырысты.
Сонымен қатар олар МИБ құрудың және оған мүше болудың жолдарын айтты. «Бұл үшін төрт құжат қажет: алдымен тұрғындардың МИБ құруды қолға алған жиналысының хаттамасы, әр тұрғын үй иелерінің оған өтуді қалаған өтініші, төрағаны таңдау туралы шешімі және МИБ-тің үлгілік жарғысы мен тіркелуіне 1 АЕК мөлшерінде ақы төленгені туралы түбіртек. Осы құжаттар дайын болса, төраға оны әділет органдарында тіркетеді. Осыдан кейін МИБ өз жұмысына кірісуге құқылы», деді Е.Қайырбеков.
МИБ-тің төрағалығына пәтерлердің кез келген иесі төраға болып сайлана алады. Оны жалпы жиналыста меншік иелері 1 жыл мерзімге сайлайды. Егер бұрын ПИК-тің өзінде аула сыпырушылар, электриктер, бухгалтерлер сияқты қызметкерлер штаты болса, енді олармен МИБ төрағасы тапсырыс беруші ретінде келісімшарт жасайды. Келісімшартта орындалатын жұмыстардың көлемі мен түрлері және еңбекақысы анық көрсетіледі. Ал басқарудың жаңа нысаны тек төрағадан ғана тұратын болады.
Кондоминиум нысанының ортақ мүлкін басқаруға және күтіп-ұстауға арналған шығыстарын есептеудің бекітілген әдістемесі, яғни жыл ішінде орындалуы қажет жұмыстардың қажетті тізбесі болады. Осы жұмыстар тізіміне сәйкес үйді басқару және күтіп ұстау шығындарының жылдық сметасы жасалады.
Бұрын ПИК құру үшін жалпы жиналысты пәтер иелерінің кемінде 10% кіретін бастамашыл топ шақыратын. Ал МИБ құру үшін үй тұрғындарының 100% келісімі қажет. Олардың әрқайсысы сенімхат беріп, бірлескен қызмет туралы келісімге қол қояды. Сонымен бірге ПИК әділет органдарында тіркеу жарғыны да талап етпейтін. Ал МИБ-ті тіркеуге ол қажет болады. Қазіргі уақытта Петропавл қаласының аумағында 1 090 көппәтерлі тұрғын үй бар, оның ішінде 624 кондоминиум объектісінде басқару нысаны ұйымдастырылған, 328 үйде тұрғындардың өзі сайлаған басшысы бар, ал 138-і иесіз болып табылады.
Қала әкімдігі тарапынан кондоминиум нысандарын басқаруға және оның ортақ мүлкін күтіп-ұстауға арналған шығыстар сметасын есептеу әдістемесі әзірленді. Бұл әдістеме «Тұрғын үй қатынастары туралы» Қазақстан Республикасының 1997 жылғы 16 сәуірдегі заңының нормаларын негізге ала отырып, кондоминиум объектісін басқару және кондоминиум объектісінің ортақ мүлкін күтіп-ұстау жөніндегі шығындарды есептеу кезінде қолданылады. Сонымен бірге қала әкімінің өкімімен кондоминиум объектісінің ортақ мүлкін басқаруға және күтіп-ұстауға арналған шығыстар сметасының ең аз есебі бойынша жұмыс тобы құрылды. Жұмыс тобы жергілікті өкілді органда бекіту үшін шығыстар сметасының ең аз есебі бойынша жоба әзірлейді.
Сөйтіп, қызылжарлықтар көппәтерлі үйді күтіп, басқарудың жаңа әдісін қолдануға жіті кірісіп отыр. Әрине, оның да жетіспейтін жақтары шығатын шығар, бірақ бұрынғы ПИК-терге қарағанда дұрыстау болуға тиісті.
ПЕТРОПАВЛ
