Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев «Қазақстан-2050» Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Қазақстан халқына арнаған Жолдауында: «Практикалық дағдыларға оқыту және практикалық біліктілікке ие болу жөніндегі бағдарламаларды қосып, орташа және жоғары білімнің оқыту бағдарламаларының бағытын және мәністерін өзгерту», деп жаңа міндет қойғандығы белгілі.
Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев «Қазақстан-2050» Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Қазақстан халқына арнаған Жолдауында: «Практикалық дағдыларға оқыту және практикалық біліктілікке ие болу жөніндегі бағдарламаларды қосып, орташа және жоғары білімнің оқыту бағдарламаларының бағытын және мәністерін өзгерту», деп жаңа міндет қойғандығы белгілі.
Қазір мамандар даярлығын жетілдіру білім беру қызметінде білікті әдістемені қолдану және үздіксіз кәсіби білім идеясын іске асыру мүмкіндігін беретіндігімен танылып отыр. Медицинада жоғары технологиялардың пайда болуы, жаңа емдік-диагностикалық әдістемелерді енгізу, сайып келгенде бұның бәрі теориялық және практикалық дағдыларды бағалауға сапалы жаңа әдістемелерді әзірлеу міндеттерін қояды.
Сонымен қатар, жаңа бағалау жүйесін енгізу денсаулық сақтау мамандарының білімі жүйесіндегі реформаларды ойдағыдай жүзеге асыруға, медициналық көмектің сапасын және практикалық денсаулық сақтау мамандарының әлеуетін арттыруға мүмкіндік туғызады.
Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласын дамытудың 2011-2015 жылдарға арналған «Саламатты Қазақстан» мемлекеттiк бағдарламасының іс-шаралар жоспарында медициналық ЖОО, колледждер түлектерінің және денсаулық сақтау мамандарының білімін және дағдыларын тәуелсіз бағалау институтын енгізу бойынша нақты міндеттер қойылды. Осыған орай, 2012 жылдан бастап басым бағыттары мыналар болып табылатын Білім және дағдыларды бағалау республикалық орталығы (бұдан әрі – БДБРО) жұмыс істей бастады:
– денсаулық сақтау мамандарының кәсіби даярлығын бағалау және біліктілік сәйкестігін растау;
– өлім жағдайларына жол берген денсаулық сақтау мамандарының білімі мен дағдыларын бағалау (Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің ана, нәресте өлімін және қан айналым жүйесі ауруларын төмендету жөніндегі республикалық штабтың ұсынымдары бойынша);
– Астана және Алматы қалаларында симуляциялық технологияларды пайдалану арқылы денсаулық сақтау мамандарын оқыту.
Көптеген елдерде (АҚШ, Канада, Англия, Австралия, Израиль) симуляциялық технологияларды пайдалану арқылы түлектер мен мамандарды емтихандау шарасын жүргізетін тәуелсіз құрылымдар бар. Бұл білім мен дағдылар деңгейін объективті бағалауға, ЖОО-ға кадрларды даярлауға анағұрлым қатаң, ал түлектер мен мамандарға салада одан әрі болу мәселесіне жауапкершілікпен қарауға мүмкіндік береді.
Бүгінгі таңда елдегі денсаулық сақтау мамандары білім және дағдыларды тәуелсіз бағалауды енгізу жүйесі дамудың жаңа кезеңінің табалдырығында тұр. БДБРО – денсаулық сақтау мамандарын тікелей тәуелсіз бағалау функцияларын жүзеге асыратын, симуляциялық технологияларды пайдалана отырып сертификаттау емтихандарын ұйымдастыру мен өткізуде тәжірибе жинақтаған түбегейлі жаңа құрылым болып табылады. 2013 жылдың қыркүйек айында республикада алғаш рет БДБРО Астана мен Алматы қалаларында 174 дәрігер мен 86 орта буынды медициналық қызметкер үшін денсаулық сақтау мамандары біліктілігінің сәйкестігін растау мен кәсіби даярлықтың қанатқақты бағалауын табысты өткізді. Сертификаттаудың емтихан жүйесіне симуляциялық технологияларды пайдаланып, теориялық (150 сұрақтан тұратын тест тапсырмалары) және практикалық дағдыларды бағалаудың кезеңдері кіреді. Қанатқақты бағалауды жүргізудің қорытындылары бойынша денсаулық сақтау мамандары жақсы нәтижелер көрсетті. Тестілеу жүргізгенде жоғары білімі бар мамандардың ең жоғары балы 109 болды, ең төменгісі 41 балл құрады. Ал орта буынды медициналық қызметкерлердің ең жоғары балы 108-ді көрсетсе, ең төменгісі 31 балға тұрақтады.
Медициналық қызметкерлердің пациенттер алдындағы жоғары жауапкершілігін есепке ала отырып, сонымен қатар, дәрігердің қателесуін болдырмау мақсатында кәсіби даярлық деңгейін арттыру қажет.
Осыған орай, ірі көпбейінді клиникалар базасын заманауи муляждармен және фантомдармен жабдықтау үшін денсаулық сақтау мамандарының кәсіби даярлығын бағалау және біліктілік сәйкестігін растау мақсатында 16 өңірлік симуляциялық орталық құру жоспарланды. Ол медициналық персоналдың іс-қимылын автоматты түрге дейін жеткізуіне және де медициналық қызметтер көрсету сапасын басқару мен дәрігерлік қателіктерді азайтуға мүмкіндік береді.
Сондай-ақ, ЖОО-да, колледждерде симуляциялық оқытуға қойылатын талаптарды, стандартталған әдістемелерді үйлестіру мен қамтамасыз ету мақсатында жұмыс істейтін симуляциялық орталықтар БДБРО белгілеген бірыңғай әдістемеге сәйкес оқыту жүргізеді.
Денсаулық сақтау мамандарына біліктілік санатын беру арқылы практикалық дағдыларды бағалаудың жаңа жүйесін енгізу республиканың денсаулық сақтау саласын кәсіби даярланған медициналық кадрлармен қамтамасыз етеді. Түлектер мен оны даярлаған ЖОО жауапкершілігін күшейтеді халыққа дәрігерлік көмек көрсету сапасын арттырады. Сөйтіп, медицина саласындағы инновациялық технологияларды жаңарту мен дамыту үшін негіз қалайды, сондай-ақ қазақстандық мамандардың бәсекелестікке қабілеттілігін жоғарлатып, еуропалық және әлемдік білім беру қоғамына кіруге мүмкіндік береді.
Қорытып айтқанда, дағдылану қашанда қажет. Оны өмірдің өзі талап етіп отыр.
Гүлмира ЖАНГЕРЕЕВА,
ҚР Денсаулық сақтау министрлігі Білім
және дағдыларды бағалау республикалық
орталығының басшысы.
