– Моника, туған қалаңызда өзіңізбен қауышып отырғанымызға қуаныштымыз! Қаладан өте жас кезіңізде кеттіңіз, қазір сізді Алматымен не байланыстырады?
– Өкінішке қарай, туған қалам Алматыда өзім қалағандай жиі бола алмаймын, оған себеп – жұмысбастылық. Дегенмен, Алматыға бес жылда бір рет келіп-кетуге тырысамын. Мұнда әке-шешемнің достары бар, балалары бар. Барлығымен жақсы араласып тұрамыз. Жолдасым Антон Пампушный да актер, астанада туып-өскен. Мен Алматыға бұл жолы «Шаман» картинасындағы рөліме байланысты келдім. Фильмде бақсының рөлін сомдаймын. Бұл – сегіз сериялы ресейлік жоба. Ал Алматыда күн райы керемет екен, айнала гүлденген, көңіл күйім бірден көтерілді.
– Актриса ретінде ауқымды фильмографияңыз, жақсы режиссерлік тәжірибеңіз бар. Оған қарамастан, сіз продюсерсіз, оқытушысыз, яғни театр және кино саласында жұмыс істейтін әмбебап адам деп айтуға әбден болады. Жаныңызға жақыны қайсысы?
– Бұл тұрғыда менің ойым америкалықтардың пікірімен үндес. Еуропа мен Ресейде адам тек бір мамандықты таңдап, сол салада жұмыс істеуі керек деген ұғым қалыптасқан. Америкада керісінше, егер сен әртіс болсаң, басқа да бағыттарда өзіңді сынап көру қажет деген түсінік бар. Бұл кез келген істе дарындысың дегенді білдірмейді, бірақ өзіңе шектеу қоюдың да қажеті жоқ. Мен үшін мүлде жаңа сала болса да сценарий жазамын, өйткені қолымнан келіп тұр. Жазу арқылы драматургияның қалай жұмыс істейтінін біліп отырамын, өйткені өзім де еңбек жолын актриса ретінде бастадым. Режиссура да дәл солай, актерлік және режиссерлік тілді түсініп отырамын. Екеуі бір-біріне қайшы келмейді. Шынымды айтсам, есейген сайын қызығушылығым зорайып келеді. Мысалы, мен оқытушы ретінде жастармен араласа жүріп әрқашан соңғы жаңалықтан қалмаймын. Америкалық ерекшелік осы, жастарды тыңдай біледі. Жастардың бізге тигізетін әсері мол.
– Оқыту туралы тақырыпты қозғаған екенбіз, онда коуч, жаттықтырушы ретіндегі Моника туралы айтыңызшы. LucidBody жобасының мақсаты не? Сіз уәде еткендей, үш күнде кәсіби актерді дайындап шығаруға бола ма?
– Иә, қолымнан келеді. Әрине, бұл актердің өзіне де байланысты, десе де рөлге қысқа уақыт ішінде дайындалуға болады. Бұл жағынан сәтті жасаған жұмыстарым бар. Мәселен, Паула Бер есімді актриса соңғы рөлі үшін Берлиналеда үздік актриса ретінде сыйлық алды. Осы рөлге оны мен дайындадым, өзінің де талпынысы мықты болды. Ал коуч не үшін қажет? Рөлге жақсылап дайындалып, кейін кез келген жағдайда режиссердің қалағанын іске асыру үшін. Бұл өзіңіз көре алмайтын нәрселерді сізге жеткізетін сырт көз десе де болады. ТМД мен Ресейде мұндай коучтарға сенімсіздікпен қарайды, өзгелер «рөлге өзің дайындала алмайсың ба?» деген сұрақтарды қояды. Бұл тұрғыда Америка мен Германиядағы көзқарас өзгеше. Оқыту жайлы айтсақ, мен Флорида универистетінің профессорымын, оған дейін Нью-Йорк университетінде істедім, бірақ Флорида мені жаулап алды деуге болады.
– Сәттілік әрқашан шабыт сыйлайды емес пе. Өмір жолыңыздағы жетістіктер жолыңыз болғыштықтан ба, әлде ерекше еңбектің нәтижесі ме?
– Менің жағдайымда, жеткен жетістіктерім табанды еңбегімнің нәтижесі дер едім. Өйткені, мені көп жерде іш тартып қабылдамайтын. Қазір ойласам, ең үлкен артықшылығым осында екен. Бұрын қоғамның мені жақын тартпағанына ренжитінмін. Алматыда тудым, Германияда өстім, кейін Ресейде білім алдым. Моникаға жеңіл болатындай ешкім қолдау көрсетпеді, ата-анам да өнер адамдары емес. Үмітімді үзбедім, тоқтамадым. Керісінше, бұдан үлкен күш таптым. Өзімнің жалғыз емес екенімді түсіндім. Қазір әлем жаһандана бастады. Мысалы, әке-шешемнің Қазақстанға алғысы шексіз, өйткені Кеңес Одағы кезінде немістер дәл осы жерде жақсы өмір сүре бастады. Бүгінде АҚШ-та. Ал қазір Еуропада бәрі араласып кеткен, енді мен азшылық қатарында емеспін. Мені орнымнан тұрғызған да осы дүние болатын.
– Сол күш салуыңыздың бекер болмағанын бүгін дәлелдедіңіз. Күні кеше «Оскар» сыйлығының нәтижелері белгілі болды. Әйгілі режиссер Дэвид Финчердің «Манк» картинасының қоржынында екі сыйлық бар. Сіз онда мейірбике Фриданың рөлін сомдадыңыз. Әсеріңіз қандай?
– Әрине, қуанышымызда шек жоқ. Картина «Оскардың» екі жүлдесіне ие болды. Әсіресе операторымыз үшін өте қуандым. Бірақ Финчер режиссер ретінде сыйлық алмағанына көңілім ортайып қалды. Меніңше, америка киносына қаншама үлес қосқан адамға әлі күнге дейін «Оскар» берілмеуі – әділетсіздік. Бәлкім, уақыты келмеген болар. Келесі жолы сәті түсер деп үміттенемін. Сондай-ақ, «Борат» картинасына сыйлықтың берілмегеніне қуаныштымын. Себебі, Қазақстанмен байланысты саяси ерекшеліктер аясында бұл картинаға қатысты сауал көп.
– Қазақстандық кинематографты бақылайсыз ба? Біздің киноиндустрияға қандай баға бере аласыз?
– Барлығын бірдей қамти алмаспын, бірақ мен білетін жақсы сәттер көп. Еуропада қазақстандық картиналар фестивальдерден сәтті өтіп жатқанынан хабарым бар. Бұған тек қана қуанамын.
– Қазақстандық әріптестеріңізбен жұмыс істеу жоспарыңызда бар ма?
– Жаңа ортамен, жаңа жобалармен жұмыс істеуге әрдайым даярмын. Қазақстанмен диалог жүргізу мен үшін өте маңызды, құдай қаласа, бірлесе жұмыс істейміз деген ойдамын. Бұл кездесудің жемісін көрейік, бұдан ешкім ұтылмайды, тек жеңеміз.
– Әңгімеңізге рахмет.
Әңгімелескен
Ая ӨМІРТАЙ,
«Egemen Qazaqstan»
