Саясат • 17 Мамыр, 2021

Қазақстан – Еуропа мен Азия арасындағы дипломатия дәнекері

445 рет
көрсетілді
6 мин
оқу үшін

Үндістаннан Қырымға дейін, сондай-ақ Сирия, Иран мен Қырғызстанға бітім­гершілік тұрғысынан көмектесу арқылы Қазақстан екі аймақта да бейбітшілікті нығайту үшін көп жылдан бері өз күш-жігерін жұмсап келеді. Бұл іс-қимылдың ықпалы Қазақстанды Еуропалық одақтың таңдаулы серіктесіне айналдырды.

Қазақстан – Еуропа мен Азия арасындағы дипломатия дәнекері

Күніне 400 мыңнан астам жаңа инфекция жұқтырғандар мен күніне 4 мыңнан астам адам өлімі, науқастарға толы ауруханалар,   мәйіттерге толы зираттар... 1,3 млрд тұрғыны бар Үндістанда қазіргі уақытта коронавирустық пандемияның белгілері кез келген уақытта жарылатын бомба тәріздес. Онда тұрғындардың ең осал тобы көп зардап шегіп отыр. Көршісіне ауыртпалықты жеңуге меди­циналық жабдықтар ұсынған Пәкі­станнан бастап, халықаралық қоғамдастық тарапынан осы қиын жағдайға байланысты көмек көрсету ісі ұйымдастырылуда. Басқа аймақтардан қолдау көрсетіп жатқандардың ішінде Қазақстан да бар. Қазақстан Үндістанға көмек ретінде 6 миллион хирургиялық мас­ка, 400 мың респиратор, обаға қарсы 50 мың костюм (стерильді қорғаныс халат­тары) және 105 өкпені жасанды тыныс­тан­дыру аппаратын жеткізіп берді. Бұл құрал­дардың барлығы Қазақстанда өндірілген.

«Біз үнділік достарымызбен панде­мияға қарсы күш-жігерімізді біріктіруге және біздің елдеріміз арасындағы берік достық пен өзара қолдау рухында бар­лық көмек көрсетуге дайынбыз», деді Қазақ­стан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев.

Бұл мәлімдеме Нұр-Сұлтанның жақын­да орын алған Тәжікстан – Қырғыз­стан жанжалынан кейін көрші ел – Қырғызстанға көмек қолын созғаннан соң жарияланды. 2021 жылғы сәуірдің аяғында екі жақтың – Тәжікстан мен Қырғызстанның ұрыс қимылдары кесірінен 30-дан астам адам қаза тауып, 120 адам жарақат алды. Қақтығысқа екі ел арасындағы шекараның нақтыланбауы мен суға талас себеп болған.

Екі ел – Қазақстан мен Қырғызстанды байланыстыратын құндылықтарды еске түсіре отырып, Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Қырғызстанға Қазақ­станнан 10 мың тонна ұн жіберу арқылы гуманитарлық көмек көрсетті. «Біз жайбарақат болмауымыз керек», деген ол, сонымен бірге, егер қажеттілік болса, қазақстандық армияның араласуы мүмкін екенін атап өтті.

Халықаралық мәселелерге сер­гек қарай­тын әрі лайықты үн қата білетін Қазақ­стан басшысы қандай жағдайда да ойланбас­тан бітімгершілік бағытын қолдап, өзара келі­сім мен өзара көмек көрсету ісіне жүгі­ніп, оған мұқият болады. Мұны Президент Қ.Тоқаевтың саяси және кәсіби білімімен, мол тәжірибесімен түсіндіруге болады.

Өз елінде әр жылдарда Сыртқы істер министрі, Үкімет басшысы, Сенат Төр­ағасы сынды жоғары лауазымды қыз­меттер атқарған, 2019 жылдың маусымында Қазақстанның Президенті болып сайланған ол БҰҰ Бас хатшысының орын­басары, БҰҰ-ның Женевадағы Бө­лім­­шесінің Бас директоры және БҰҰ Бас хатшысының Қарусыздандыру жөнін­дегі конференциядағы жеке өкілі, соны­мен қатар, Қарусыздандыру жөнін­дегі кон­ференцияның Бас хатшысы болды.

 

Нұр-Сұлтан – дипломатиялық астана, Еуропалық одақтың серіктесі

Қазақстанның аймақтық медиатор рөліне деген табиғи бейімділігі 1991 жылы тәуелсіздік алғаннан кейін, нақтылай айтқанда, Таулы Қарабақ кикілжіңінде араағайындық жасағаннан кейін байқалды. Қазақстанның бұл қадамын Франция президенті Франсуа Миттеран Қазақстанға 1993 жылғы сапары кезінде оң бағалап, қуаттады.

19 миллион халқы бар, Қытай, Ресей және Еуропалық одақ арасында стратегиялық маңызы зор бұл мемлекет 2010 жылы Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымын (ЕҚЫҰ) басқаруға кіріскеннен-ақ өзінің жоғары деңгейін көрсетті. Қазақстанның ЕҚЫҰ-ға  төрағалығының қорытындысында бірлескен келісім – Астана декларациясына қол қойылды.

Шанхай ынтымақтастық ұйымына (ШЫҰ) мүше бола отырып, Қазақстан 2014 жылы Қырым дағдарысында үлкен рөл атқарды, бұл кезде экс-президент Нұрсұлтан Назарбаев Франсуа Олландты Ресейді ЕО-ға жақындату үшін Владимир Путинмен кездесуге көндірді.

2017 жылы «Астана процесі» барысында Сирияда төрт атысты тоқтату аймағы құрылды. Мұны кепілгер мемлекеттер – Ресей, Түркия және Иран мойындады. Қазақстан тағы да бір жылдан кейін сириялық үкіметтің ресми өкілдері мен үкіметке қарсы тарапты бір үстелдің басына отырғызып, Сирия қақтығысы бойынша келіссөздерді қайтадан ұйымдастырды.

2018 жылы Қазақстан алғашқы меди­ци­налық-санитарлық көмек туралы дүние­жү­зілік декларацияға және терроризммен күрес жөніндегі конфессияаралық келі­­сім­ге қол қоюымен дипломатиялық қаты­нас­­тар саласында тағы да ерекше көзге түсті.

Өз тәуелсіздігі жылдары ішінде Қазақстан ықпалды позициясының арқасында Еуропалық Одақтың артық­шылықты серіктесіне айналды. Қазақстан мен ЕО арасында 2018 жылдың басын­да кеңейтілген серіктестік пен ынтымақ­тастық туралы келісімге қол қойылды.

Қазақстан – Франция байланыстары, әсі­ресе экономикалық ынтымақтастық, тұ­рақты даму, қауіпсіздік және терроризммен күрес сияқты маңызды салаларда жоғары дең­гейде. Франция, сондай-ақ Париждегі CAC40 биржасының Сент-Гобейн, Алстом, Даноне, Тотал, Орано және басқа­лары сияқты ірі топтары қатысатын Қазақ­стан­ның бес негізгі сау­да және инвестициялық серіктестері­нің бірі болып табылады. Жаңа сауда-экономикалық жобаларды дамытуға бағытталған 2030 жылға дейінгі Жол картасына қол қою арқылы француз-қазақ қатынастары одан әрі нығая түсуі қажет.

Франция президенті Эммануэль Мак­ронның көптен бері жоспарланған, бірақ коронавирустық пандемияға байланысты кейінге қалдырылған Нұр-Сұлтанға сапары екі ел арасындағы жалпы міндеттерді жүзеге асыруды жалғастыруға мүмкіндік беруі тиіс.

Редакциялық мақала.

14 мамыр 2021 жыл.