Шынын айтқанда, осы салада күндіз-түні жан салып, қызмет істеп жүрген мамандардың еңбегі көп елене де, айтыла да бермейді. Әйтпесе, олардың жұртшылықты ибалы ізгілікке үндеп, рухани-мәдени өмірімізді байытып жүрген еңбектері айтуға тұрарлық. Соның ішінде «баға жетпес байлық» саналған кітаппен тығыз байланыстағы кітапханашыларды бөле-жара айтсақ дейміз. Осы мақсатта елордадағы Орталықтандырылған кітапханалар жүйесіне қарасты зағиптар мен көзі нашар көретін азаматтарға арналған кітапхана мен оны басқарып отырған, 2018 жылғы «Жүз жаңа есім» жобасы екінші кезеңінің жеңімпазы Ғалым Нұрланов жайында сөз қозғауды жөн көріп отырмыз.
Жалпы, кейіпкеріміз бала күнінен кітапқа жақын болып өссе де кітапханашы боламын деп еш ойламапты.
– Бұл мамандықпен тағдырым тоғыстырды, − дейді ол. − Алдымен оқырман ретінде Алматыдағы зағиптарға арналған республикалық кітапханаға барып, содан түрлі кітаптар алып оқып жүрдім. Сөйтіп, бірте-бірте осы мамандыққа деген қызығушылығым оянып, құрметім артты. Сосын кітапханада жұмыс істесем деп ойладым. Өйткені өзім секілді тағдырластарыма қолұшын созғым келді. Сол мақсатпен Шоқан Уәлиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік университетінің кітапхана ісі мамандығында оқып, оны ойдағыдай аяқтап, 2014 жылы астанадағы осы арнайы кітапханаға жас маман болып орналастым. Алғаш келгенімде оқырмандарға Брайль жүйесіндегі қазақша кітаптардың жетіспейтіндігін көрдім. Тіпті ана тілімізде жазылған аудио жинақтар қоры да өте аз. Осы мәселе мені қатты ойландырды.
Елімізде зағиптар мен көзі нашар көретін азаматтарға арналған кітапхана санаулы. Бас шаһардың өзінде біреу, ол 1970 жылы ашылған, содан бері жұмыс істеп келеді. Қазір жарты ғасырдан аса тарихы бар кітап ордасының мыңнан аса оқырманы бар, оның 29-ы – балалар. Ондағы кітап қоры 19 248 болса, қазақша кітап саны – 3 031 ғана. Ал Ғалым сөз еткен Брайль жүйесіндегі рельефтік-нүктелік қаріптегі әдебиет 2095 дананы қамтыса, соның 30-ы ғана қазақша екен. «Дыбысталған әдебиет» бойынша таспаға түскен жинақ 8 806 болса, соның 1 213 данасы ана тілімізде жазылған. Бүгінде кітапхана уақыт талабына сай тифлокомпьютерлермен жабдықталған, ғаламтор желісіне қосылған, оны оқырмандарға кеңінен пайдалануға мүмкіндік берілген.
Ғалым Нұрланов – жай қарап отырмайтын, үнемі ізденісті жақсы көретін маман. Ол 2015 жылы «Әлемді саусақ ұшымен сезінемін» атты алғашқы жобасымен көзі көрмейтін немесе нашар көретін ересектер мен балалар үшін Брайль жүйесімен оқу мен жазуды қолға алды. Сонымен бірге компьютерге орнатылған арнайы синтезатор арқылы өз оқырмандарына компьютердің қыр-сырын үйретіп, көңілі қаяулы болып жүрген біраз жанға үміт отын жақты.
2018 жылы өзі бас болып, «Болашақ» корпоративтік қоры қолдауымен кітапханада дыбыс жазу студиясын ашты. Бұл оның көптен жүзеге асырсам деген мақсатының бірі еді. Жаңа студия ашылысымен бірден жұмысқа кірісті. Бұған дейін шаң басып жатқан ескі кассеталарды аудиоформатқа көшірді. Сосын қазақ ақын-жазушыларының шығармалары жазылған аудио-кітаптар шығаруды бастады. Бүгінге дейін осындай жүзден аса туынды жарық көрді.
− Біз «Кітап және мейірімділік» бағытында жұмыс істейміз. Оқырмандардың қатысуымен түрлі мәдени іс-шаралар өткіземіз. Халықаралық Зағиптар күніне орай Брайль жүйесі бойынша дәстүрлі мәнерлеп оқу және жазу сайысы өтіп тұрады. Жыл сайын кітапханада «Ақ таяқша» апталығын ұйымдастырамыз. Бұл апталықта «Жабық көзбен саяхат», «Тарихты саусақпен оқимын», «Түнекте де жарықты таба аламын» атты тақырыптар аясында оқырмандармен кездесіп, ашық-жарқын әңгімелесіп, олардың ішкі қорқыныш сезімін жеңуге, қоғамға, ортаға тезірек бейімделуге көмектесеміз. Былтыр Абай атамыздың мерейтойына орай «Абай әлемі» оқуларын өткіздік. Қазақ радиосының 100 жылдығына орай кітапханамыздың студиясынан Орталықтандырылған кітапханалар жүйесінің Kitap _kala радиосы ашылды.
Ол өзі басқарып отырған кітапханада бес жылға жуық қатардағы кітапханашы болып, осы қадірлі мамандықтың қыр-сырын меңгерді. Қазір кітапханада өзінен басқа тағы үш маман істейді. Кітапхана кестесінің әр күні бос емес. Оқырмандар бұл жерге кітап оқуға немесе алуға ғана келмейді, сонымен бірге домбыра, шахмат, тоғызқұмалақ үйірмелеріне қатысып, көңілдерін көтереді.
Ғалым 2018 жылы «Қазақстанның 100 жаңа есімі» жобасында кіл жүйріктер жиналған бәйгеде қара үзіп, жеңімпаз атанды. Ол өзі «мен сондаймын» деп көп мақтана қоймайды, әйтпесе, талай байқауда топ жарған азамат. Мәселен, 2015 жылы елордада өткен халықаралық «Ақ таяқ» фестивалінде Брайль жүйесіндегі «Оқу мен жазу» аталымында бас жүлдені иеленсе, жеңіл атлетикадан мүмкіндігі шектеулі жандар арасында болған «Үміт» спартакиадасының күміс жүлдесін қанжығасына бөктерген. Сондай-ақ ол – үздік маман ғана емес, бір шаңырақтың қамқоры, қызғалдақтай екі қыз өсіріп отырған ардақты әке.
Оның көптен бергі арманы – Брайль жүйесіндегі баспахана ашу, мұндай баспа біздің елімізде әзірше жоқ. «Мен осы мәселені 5-6 жылдан бері көтеріп келемін. Соған қол жеткізу үшін біраз дүниені зерделедім. Демеуші де таптым. Енді осы баспахананы ашуға ынталанып отырмын. Амандық болса, биыл біздің кітапхананың базасында Қазақстанда алғашқы Брайль жүйесіндегі баспахана ашылады деп жобалап қойдық. Қазір келісім құжаттары қалды. Сол күнді асыға тосып жүрмін», деді ол.
Біз де сол қуанышқа толы күн тезірек келсе дейміз!
