Рас, былтыр Тәуелсіздік күнін ауыр жағдайда қарсы алдық: әлемді құрсауына алған коронавирус індеті бүкіл адамзатқа үлкен қасірет әкелді. Біз де талай арысымыздан, аяулы жандарымыздан айырылдық. Осындай адамзатқа төнген қауіп-қатер үстеген қиындықтарға қарамастан, екі жыл бұрын мемлекет басшылығына келген Президентіміз Қасым-Жомарт Тоқаев ел тізгінін мықты ұстап, салиқалы саясатымен көш бастап, өзі уәде берген саяси реформаларын сабақтастықпен жүзеге асырып келеді. Қиын сәттерде шыңдала түсіп, Арыс қаласындағы жарылыста, Қордайдағы қақтығыста, ішкі-сыртқы саясаттағы елді елеңдететін текетірестер барысында өзінің сарабдал саясаткер екендігін көрсете білді. Былтыр пандемияға қатысты ауыр жағдайда да жұмыссыз қалған халыққа мемлекет тарапынан қолдау көрсетіліп, көмек қолын созғаны елдің ертеңге деген сенімін оятты.
Пандемия дерті күллі жаһанды жайлаған күрделі сынақ кезеңінде қиындықты қажырлылықпен еңсеріп, алдымен ел болашағының бақуаттылығы көзделген зор мақсаттар мен міндеттерді алға қоя білген Мемлекет басшысының қайраткерлігіне тәнті боламыз. Қазірдің өзінде жер мәселесі, саяси-экономикалық реформалар, цифрландыру, балалар мен мүгедектердің құқығын қорғау, экология проблемалары жаңа серпінмен қолға алынып жатқаны айқын аңғарылады.
Биыл өткен жолымызды зерделеуге таптырмас мүмкіндік туып отыр. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев жыл басында ««Egemen Qazaqstan» газетінде жарияланған «Тәуелсіздік бәрінен қымбат» атты мақаласында бұл туралы айрықша атап өтті. Алғашқы онжылдық егемендікке енді ғана қол жеткізген Қазақстандай жас мемлекет үшін оңай болған жоқ, бұл Қазақстанның өз дербестігін қалыптастыру кезеңі болды. Екінші онжылдықта етек-жеңімізді жиып, шекарамыздың іргесі бекітіліп, ел керегесі кеңейді, тұғыры нығайды. Енді, міне, үшінші онжылдықта мемлекетіміз шын мәнінде жаһандық көшке ілесіп, ешбір елден кем болмай, әлемдік саясаттың төріне оза бастағанына куә болып отырмыз. Осылайша, Қасым-Жомарт Кемелұлы парасаттылықпен жалғастырып келе жатқан еліміз тәуелсіздіктің отызжылдық белесіне абыроймен шығып, төртінші он жылдығына нық қадам басқалы отырмыз.
Қазіргідей тағылымды кезеңнің белесінде өткен ғасырдың 90-жылдарындағы ел болып бастан өткерген қиындықтарды естен шығармаған дұрыс. Күрделі кезеңде жаңа мемлекеттің іргесін қалауға атсалысқан бүкіл халқымыздың ерен еңбегі көрінді. Сол уақытта Елбасы – Тұңғыш Президент Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев қысыл-таяң сәттен халқын аман-есен алып шығып, тәуелсіз мемлекеттің халықаралық аренадағы беделін биіктетті.
Елбасы шығыстағы көрші елмен, батыстағы елдермен шекараны бекітіп, іргелі мемлекеттермен дипломатиялық қатынас орнатып, еліміз беделді халықаралық ұйымдарға мүше болуының арқасында өзгелермен үзеңгілесе алға дамыдық. Мемлекетіміздің нышандары белгіленіп, Конституция қабылданып, Қарулы күштеріміз құрылды. Еліміз нарықтық жолды таңдап алған соң, осы күні экономикалық әлеуетімізді арттыруға өз үлесін қосып келе жатқан отандық бизнес қалыптасты. Елімізге шетелден инвесторлар келе бастады. Осылайша, жан-жақты бейбіт дамуды мақсат еткен соң, еліміздің аумағын ядролық қарудан біржолата тазалаған едік. Осындай егемен ел керегесін қалыптастыруда қандай үздіксіз саяси күрестердің жүргенін, халқымыздың қандай ауыр белестерден өткенін мен өзімнің «Жаным садаға» кітабымда егжей-тегжейлі баяндадым. Кітапты оқырмандар жылы қабылдады.
Қазіргі пандемия бүкіл әлем бойынша бұрын-соңды болмаған экономикалық, әлеуметтік, экологиялық және басқа да дағдарыстар туындатып отыр. Соның ең қауіптісі жағымсыз идеологиялық вирустардың белең алуы, интернет желісі арқылы ел ішіне іріткі салып, дүрдараздық тудыруды мақсат етушілердің әрекеті дер едім. Кешегі тоталитарлық кезеңнің құрсауында тіліміз бен ділімізден, дініміз бен ұлттық құндылықтарымыздан айырылып қала жаздап едік, бүгінде ел бірлігіне нұқсан келтіріп, әртүрлі идеологиялық арандату жасауды көздейтіндер тәуелсіздігімізге қауіп төндіруде. «Іштен шыққан жау жаман» дегендей, халқымыз қазіргі кезде осы ел ішіне іріткі салушыларға қарсы саналы түрде бірігіп, Мемлекет басшысының бастамаларын бірлесіп қолдағаны абзал. Дана халқымыз «Төртеу түгел болса, төбедегі келеді, алтау ала болса, ауыздағы кетеді» демеуші ме еді, қазіргі ақпараттық идеологияның қолжетімді заманында бейсаналы түрде теріс ықпалға ілесіп кетпеуді ойлау керек. Жаһандану кезеңінде мидай араласқан өркениеттерге жұтылып кетпей, ұлт, я ел ретінде сақталып қалудың бірден-бір жолы – тәуелсіздікті уыстан шығарып алмау екенін әрқайсымыз жақсы түсінгеніміз жөн.
Мемлекет басшысы «Тәуелсіздік бәрінен қымбат» атты мақаласында: «Жерге байланысты бәріміз айқын білетін және бұлжымайтын ақиқат – қазақтың жері ешбір шетелдіктің меншігіне берілмейді, ешқашан сатылмайды. Осыны әр азаматымыз санасына берік сіңіруі қажет», деп анық та нақты атап көрсетті.
Әрбір елім деген саналы азамат ата-бабаларымыз найзаның ұшымен, білектің күшімен қорғап қалған қасиетті жерімізді көздің қарашығындай қастерлеуі міндетті. Себебі қасиетті кең-байтақ Жер-Анамыз – аузымызды ақтан айырмаған, сарқылмас күш-қуат берген, береке-бірлігімізді арттырған құтымыз, ең басты байлығымыз. Кезінде дәл өз уақытында, табандылықпен жүргізілген келіссөздер нәтижесінде бүгінде халықаралық деңгейде танылған берік шекарамыздың мызғымайтын беріктігіне сенімдімін. 2018 жылы Каспий теңізінің құқықтық мәртебесі туралы конвенцияға қол қойылғаннан кейін құрлықтағы ғана емес, теңіздегі шекарамыз да толығымен шегенделгенін білеміз. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев жер мәселесіне байланысты аумақтық тұтастығымызға күмән келтіріп, тату көршілік қағиданы бұзып, арандатушылыққа баруды ойға алған кейбір шетелдік азаматтардың іс-әрекеттеріне ресми және қоғамдық деңгейде тойтарыс бере отырып, қасиетті жерімізді аспен де, таспен де қорғауға дайын болуымыз қажеттігін өз мақаласында баса айтқан болатын.
Біздің келер ұрпаққа аманаттап, табыстап кететін бірден-бір асыл мұрамыз болса, ол – бір уыс топырағы алтыннан қымбат қасиетті жеріміз. Соның дәлеліндей, жақында ғана «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне жер қатынастары мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заңға Мемлекет басшысы қол қойды.
Заң шетелдіктерге және шетелдік компанияларға, азаматтығы жоқ адамдарға, халықаралық ұйымдардың қатысуындағы ғылыми-зерттеу орталықтарына, сондай-ақ қандастарға ауылшаруашылық жерлерін беруге тыйым салуды көздейді. Сонымен қатар құжатта шетелдіктер мен шетелдік үлесі бар қазақстандық компаниялардың бұрын жалға алған ауылшаруашылық жерлерінің мерзімдерін ұзартуға болмайтыны және оларды пайдалану мерзімі аяқталғанға дейін ғана иелік ететіні туралы да нақты айтылған.
Сонымен қатар экономикасы қуатты, рухы асқақ Қазақстан мемлекетінің тізгінін болашақ ұрпаққа табыстап кетерде, қазақ халқын біріктіретін бәрімізге ортақ бір құндылық бар екенін естен шығармауымыз керек, ол – қастерлі тәуелсіздік. Президентіміз Қасым-Жомарт Кемелұлы ертеңгі күні елдік істерді жалғастыратын лайықты ұрпақ тәрбиесіне қатты мән беріп отыр. Осыған орай, балаларға арнап шығармалар жазатын жазушыларды қолдау, шетелдік жақсы шығармаларды аудару, мектеп кітапханаларының жұтаң базасын толықтыру, бай шежіремізді негізге алып, төл киномызды дамыту, жас таланттарды қолдау туралы жиі айтып келеді.
Қазақстан Президентінің тапсырмасына орай бірқатар рухани жобалар дүниеге келді. Мемлекет басшысы Ұлық ұлыстың, яғни Алтын Орданың 750 жылдығын мерекелеуге көңіл бөлді. Саяси қуғын-сүргін құрбандарын толық ақтау жөніндегі арнайы мемлекеттік комиссия құру туралы шешім қабылдады.
«Жас ұрпақтың санасы айқын әрі берік болуы тиіс» деген Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев: «Тарихымыздың ақтаңдақ беттері әлі күнге дейін жан-жақты зерттелмей келеді. Тіпті ғалымдардың арасында ашаршылық құрбандарының нақты саны туралы ортақ пайым жоқ. Ала-құла деректер және оның себеп-салдары жайлы әртүрлі көзқарас қоғамды адастырады. Тиісті тарихи құжаттарды, жиналған мәліметтерді аса мұқият зерделеу керек», деп атап көрсетті.
Тәуелсіздік алған алғашқы жылдарда ҰҚК төрағасы қызметін атқарған кезімде академик Манаш Қозыбаев бастаған тарихшы ғалымдармен бірге тарихтағы ақтаңдақтар ақиқатының астарын ашу үшін бірге күш жұмсап, іргелі шаруаны атқарған едік. Сол кезде тарихшылар үшін ҰҚК мұрағатының есігі алғаш ашылып, соның нәтижесінде көп тарихымыз зерттеліп, кітап болып шықты. Зерттеуші ғалымдар үшін тарихымыздың дереккөздері ашық та қолжетімді болғаны дұрыс. Бұл ретте, Қазақстанның академиялық үлгідегі жаңа тарихын жазу туралы бастама көтерген Қасым-Жомарт Кемелұлы: «Шетел аудиториясына арналған Қазақстанның қысқаша тарихын жазып, әлемнің негізгі тілдеріне аударуды ұсынамын. Бұл – қазақтың санғасырлық шынайы тарихын әлемге танытудың бірден-бір жолы», деп атап көрсеткен болатын. Ел Президенті айтқандай, әрбір халық өзінің арғы-бергі тарихын өзі жазуы тиіс. Бөтен идеологияның жетегімен жүруге болмайды. Ұлттық мүдде тұрғысынан жазылған шежіре ұрпақтың санасын оятып, ұлттың жадын жаңғыртуға мүмкіндік береді.
Тәуелсіздіктің отыз жылдығында жаңа белеске қадам басқан елімізді үлкен жетістіктер күтіп тұр. Мен бұған сенімдімін.
Қасым-Жомарт Кемелұлының «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» тұжырымдамасы қазақстандықтардың ел өміріне белсенді араласуына, мемлекет басшылығының шешімдеріне ашық пікір айтуларына мүмкіндік тудырып отыр. Сол сияқты Ұлттық қоғамдық сенім кеңесі де Президент атап көрсеткендей, «қазақтың қанына сіңген қасиет – келелі істі ақылдасып бірге шешу дәстүрін жалғастыруға» жол ашты. Сондай-ақ Президенттің ұсынысымен Парламент Сайлау туралы заңға да өзгерістер енгізді. Енді ауыл әкімдерін, аудан, қала әкімдерін халық сайлайтын болады.
Бұл келелі шаралар елімізді демократияландыруға, саяси жүйені жаңғыртуға бағытталған сындарлы саясаттың жемісі екені анық.
Жаңа технологиялардың қарыштап дамуына байланысты жаңа өзгерістер асқан жылдамдықпен орын алып отырғанына бүгінде баршамыз куә болып отырмыз. Десек те елдегі саяси реформа бір күнде жасалатын шаруа емес. Ел Президенті жарқын болашаққа белгілеген межелерді ел іргесін шайқалтпай, түрлі арандатуларға жол бермей, байыппен, асқан жауапкершілікпен көп болып іске асыруымыз керек. Себебі таразы басында қасиетті тәуелсіздігіміз, халқымыздың бірлік-берекесі тұр.
«Елімізде, ең алдымен, адамның құқығын толығымен сақтауға негізделген заң мен тәртіп болуы керек. Анархия мен жүгенсіздік жақсылыққа апармайтыны анық», деген Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың көшбасшылығымен бүгінде Қазақстанның саяси жүйесі заман талабына сай дамып келеді. Осы орайда, ел тізгінін қолға алғанына екі жыл толған Мемлекет басшысының саясатын толық қолдайтынымды білдіремін. Мемлекеттік мүдде жолындағы барлық саяси қадамы сәтті болсын.
Тәуелсіздігіміз баянды болсын!
Сәт Тоқпақбаев,
запастағы генерал-полковник
