Нақты бір күн белгіленбесе де, жиынға қатысқан мемлекеттердің көбі конференция өткізілген дәл 1 маусымды құп көрді. Бұл, әсіресе, Кеңес Одағына мүше мемлекеттерде ресми мерекеге айналды. Әлбетте, бұл күн үлкен мереке ретінде және барлық елде бірдей тойланбаса да, балалар мәселесі күн тәртібінен түспеуі керегін еске салып тұрады. Мәселен, АҚШ-та Балалар күні 20 қарашада аталып өтіледі.
Балаларды қорғау күні белгіленген кезде БҰҰ-ға мүше мемлекеттер нәсіліне, жынысына, түсіне, дініне, шыққан тегіне қарамастан, әр баланың махаббатқа, жақсы тамақтануға, медициналық қорғауға, тегін білімге, зорлықтан қорғалу мен бейбіт күнде өмір сүруге құқығы бар деген ортақ қарар қабылдады.
Бұрынғы Кеңес Одағының мүшелерінен басқа, Албания, Алжир, Босния және Герцеговина, Эквадор, Грузия, Германия, Солтүстік Корея, Моңғолия, Мьянма, Мозамбик, Польша, Румыния, Сербия, Словакия, Словения, Танзания, Йемен де 1 маусымда Балаларды қорғау күнін тойлайды.
20 қарашаның да өз себебі бар. 1959 жылы 20 қарашада БҰҰ Бас Ассамблеясы Балалар құқығы декларациясын қабылдады. Ал 30 жылдан кейін дәл осы күнде Бас Ассамблея Балалар құқығы конвенциясын қарады.
Жоғарыда аталған екі құжаттың да жаһандық саясатта маңызы зор. Мәселен, 54-баптан тұратын Балалар құқығы конвенциясында балалардың өмір сүруге, аты-жөні болуына, бір елдің азаматтығын алуға құқығы сынды негізгі құқығынан соғыс, апаттық жағдай сынды төтенше жағдайларда қорғануына дейін көрсетілген.
Конвенцияда жақсы отбасыда өмір сүру, тұлғаның қалыптасуына жағдай жасау, білім беруден бөлек, оның рухани дамуы да сөз болған.
Әлбетте, баланың құқығын негізгі қорғаушылар – оның ата-анасы. Дегенмен ата-ана да кейде қауқарсыз. Сондықтан баланың қорғалуы – мемлекет үшін маңызды мәселе. Сондықтан балдырғанның білім алуы, мәдени кемелденуі, тамақтануы сынды кей мәселелер де үкіметке жүктелетін міндет.
Алайда қай мемлекетте де күрмеуі шешілмей тұрған мәселе – зорлық-зомбылық. ЮНИСЕФ ұсынған мәліметке назар салсақ, АҚШ-та 10 баланың біреуі – зорлық-зомбылық құрбаны. Ал олардың 90 пайызын өздері танитын, сенетін адамдар зорлайтын болып шыққан. Қазақстанда да бұл – өзекті мәселе. Оған қоса, еліміз балалардың өзіне қол жұмсауы бойынша нашар статистикамен көзге түсіп отыр. 2016 жылы Қазақстан балалардың өзіне қол салуы бойынша әлемде 2-орында болды.
Бүгінгі таңда әлем бойынша балалар құқығының қорғалуын қадағалап, сол жолда жұмыс істеп жатқан бірнеше ұйым бар. Соның ішінде ECPAT International ұйымы бүгінгі таңда балалар құқығын қорғау бойынша үлкен құрылым болып саналады. Бангкокта орналасқан ұйым балалар еңбегін қанау және оларды сату сынды өзекті мәселелерді де назарда ұстайды.
«Балалар құқығы бойынша халықаралық желі» тобы бұл мәселеге мәдениет пен заң тұрғысынан қарайды. Оның мүшелері – зомбылыққа қарсы әділет іздеушілер.
PLAN International ұйымы әлемнің 76 мемлекетінде жұмыс істейді. Олар көбіне балаларды қолдауды мақсат етеді. Ал Save the Children халықаралық ұйымы әлемнің 120 мемлекетіне қызметкерлерін жіберу арқылы балалардың өмір сапасын жақсартуға үлес қосуда.
Бұлардан бөлек, WE Charity, «Балалар құқығы бойынша халықаралық бюро», World Vision, Humanium ұйымдары да осы жолда қажырлы еңбек етіп келеді. Соғыс жағдайында өмір сүріп жатқан Сирия, Ауғанстандағы балалардың да жағдайы – назарда. Дегенмен үкіметтер мен үлкен ұйымдар қанша бағдарлама жазып, жобаларды қолға алса да балалардың барлығы бірдей қауіпсіз ортада өмір сүріп жатқан жоқ. Балалар құқығының қорғалуы, олардың өмір сапасының артуы ересектер қабылдайтын шешімдерге тікелей байланысты екенін және олардың балалық шағының алаңсыз өтуі де үлкендер жауапкершілігінде екенін естен шығармаған абзал.
