Сондықтан қызмет көрсету саласындағы отандық компаниялар әлемдік нарықтарға шығуы керек. Сонда ғана нарықтағы бос кеңістікке туыңды тігіп, бәсекелестікке ұмтылуға болады. Өкінішке қарай, бұл бағытта түрен салып жүрген қазақстандық компаниялар аса көп те емес. Әзірше ауыз толтырып айтарымыз AAEngineering Group компаниясы ғана.
Иә, инженерлік, жабдықтау және құрылыс жұмыстарын қатар атқаратын отандық EPC-мердігер – AAEngineering Group ЖШС шетел нарығына шығып отыр. Алайда бұл оңай шаруа болған жоқ. Ол үшін тиісті деңгейде қолдау шаралары көрсетілді. Серіктестік Еуразиялық экономикалық одақ нарығындағы құрылыс қызметтері саласындағы бос кеңістіктен орын алуға ұмтылды. Нәтижесіз емес. Ірі өндірістік нысандарды бастан-аяқ жобалап, құрылысымен айналысатын отандық жетекші инжинирингтік және құрылыс компаниясы Қырғызстандағы «Джеруй» кен орнында Талас алтын кені комбинатын салуға тапсырыс қабылдады. Бұл – Қазақстан, Қырғызстан және Ресей мемлекеттерінің халықаралық жобасы.
Компания халықаралық тапсырысты орындауға 2018 жылы кірісті. Биыл толық аяқтамақ. Жобаны жүзеге асыру шеңберінде қуаттылығы жылына 1,3 млн тонна кен өндіретін заманауи алтын өндіру фабрикасы, ілеспе инфрақұрылым, сондай-ақ қалдық шаруашылығы салынды. AAEngineering Group компаниясының қаржы директоры Уәлихан Атагелдиевтің хабарлауынша, жоба тау-кен металлургия нысандарын жобалау және салу саласындағы әлемдік үздік тәжірибелерге толық сәйкес келеді. EPC-мердігер құрылыс процесінде жаңа технологиялық шешімдерді, сондай-ақ ESG және Қырғыз Республикасы заңнамасының талаптарына жауап беретін экологиялық қауіпсіздік және қоршаған ортаны қорғау қағидаттарын енгізуге ерекше назар аударған.
– Жоба техникалық тұрғыдан алғанда күрделі. Сондықтан жылдар бойы жинақталған тәжірибе мен білімді ұштастыруға тура келді. Жалпы, әр жобаның жүзеге асырылу стратегиясы әртүрлі болады. Тәуекелдері де бір-біріне ұқсамайды. Жобаның техникалық құрамдас бөлігінен бөлек, әлеуметтік, экологиялық аспектілер мен елдер арасындағы тәуекелдерді елемеуге, ескермеуге болмайды. Мәселен, 2020 жылдың қазан айында «Джеруй» жобасы 97 пайызға аяқталып, іске қосу-жөндеу жұмыстары басталған кезде Қырғызстан аумағында жобаны тапсыру мерзімін мәжбүрлі түрде бұзуға қауіп төндіретін форс-мажорлық жағдайлар туындады. Алайда инвестор мен мердігер компанияның бірлескен күш-жігерінің нәтижесінде фабриканы қалпына келтіру жұмыстары қысқа мерзімде аяқталды. Сөйтіп осы жылдың 21 ақпанында фабрика алғашқы алтын құйманы өндірді, – дейді У.Атагелдиев.
Таудағы қиындықтарға, пандемия мен процесс кезінде туындайтын түрлі жағдайларға қарамастан, AAEngineering Group FIDIC халықаралық стандартына сәйкес жобаны табысты аяқтады. Бұл компанияның 12-ші жобасы еді. Осы орайда «Джеруй» жобасы Қазақстан даму банкінің тікелей қолдауымен жүзеге асырылғанын бөле-жара атап өтуге тиіспіз.
– Коммерциялық банктер Қырғызстандағы еларалық әрі саяси тәуекелі жоғары жобаны қаржыландыруға құлық танытпады. Тек Қазақстан даму банкі қолдау білдірді. Әлбетте аталған қаржы институтының негізгі мақсатының бірі – Қазақстанның шикізаттық емес секторын және экспорттық әлеуетін дамыту екені анық. Біз олардың қолдауынсыз мұндай ірі жобаны іске асыруда жетекші инжинирингтік және құрылыс компанияларымен бәсекелесе алмас едік, – дейді У.Атагелдиев.
Тәуекелдің жоғары екенін біле тұра, отандық экспорттық қызметтің болашағына үміт артқан Қазақстанның даму банкі AAEngineering Group компаниясына 3 жылға 37,7 млн доллар кепілдік берді. Атап өтерлігі, мұндай ірі жоба қаржы институты үшін қанатқақты жоба болды. Қазақстанның даму банкі алғаш рет экспорттық қызметке қатысты банк кепілдігі құралын пайдаланды.
– Алтын өндіру саласындағы отандық кәсіпорындардың тәжірибесі мол. Қазақстан алтынның барланған қоры бойынша әлемдегі 15 елдің қатарына кіреді. Бұдан бөлек жылдан-жылға жаңа кен орындарын барлау және ел ішінде бағалы металл өндіруді ұлғайту жұмыстары қарқын алуда. Шетелдік тапсырыс берушінің отандық компанияны алтын шығару фабрикасының құрылысын жүргізетін бас мердігер ретінде таңдауы – осының айғағы. Банк өз құзыреті аясында алғаш рет қызметтер экспортын жүзеге асыратын отандық компанияға банктік кепілдік берді. Қызметтер экспорты пандемияның белең алған кезеңінде, жеткізудің логистикалық тізбектері бұзылып, толық оқшаулау режімдері енгізілген кезде жүзеге асырылғанын атап өту керек. Қиын шарттарға қарамастан, қазақстандық компания міндеттемені ойдағыдай орындады, – дейді «Қазақстан даму банкі» АҚ клиенттермен жұмыс жүргізу дирекциясының аға банкирі Владимир Ли.
Осылайша, қазақстандық инжинирингтік компания «Джеруй» жобасын сәтті аяқтап, баға жетпес тәжірибе жинады. Компания әлемдік нарықтан әлі де бос кеңістіктер іздеуді жалғастыруда. Бүгінде серіктестік Қырғызстан аумағында «Жамғыр» кен орнында алтын өндіру фабрикасын салу жобасын іске асыруда. Ресей Федерациясы мен Өзбекстанның ірі жобалары да пысықталып жатқан көрінеді.
