Білім және ғылым министрлігі жанындағы «Адал білім» жобалық кеңсесінің сарапшысы Лилия Испенбетованың айтуынша, құрылыс саласындағы кадр тапшылығы жыл өткен сайын өзекті мәселеге айналып барады. Бүгінде салаға 8 мыңдай адам керек. Жалпы, құрылысқа қатысты 277 мамандық бойынша қажеттілік байқалып отыр.
– Тығырықтан шығудың жолы бар. Қажетті кадрларды құрылыс компанияларының өздері даярлауы керек. Біз құрылыс компаниялары, жоғары оқу орындары мен колледждер арасындағы өзара іс-қимылдың жаңа жүйесін ұсынып отырмыз. Оған сәйкес компаниялар талапкерлерді оқытады. Кейін оларды жұмысқа қабылдайды. Яғни құрылыс компаниялары өздеріне қажетті маманды оқу орындары арқылы даярлап алады, – дейді Л.Испенбетова.
Сондай-ақ ол студенттер оқитын бағдарламаларды қайта пысықтау қажет деп санайды. Өйткені кейбір бағдарламалар ескірген. Қазіргі заманға сәйкес келмейді.
Қазақстан құрылысшылар одағының төрағасы Талғат Ерғалиевтің мәліметінше, бүгінде шамамен 2 млн-ға жуық қазақстандық баспанаға мұқтаж. Демек, құрылыстың қарқыны бәсеңдемейді. Оның үстіне баспанаға мұқтаждардың үлесі 7 млн-ға дейін жетуі мүмкін деген болжам бар.
– Урбандалуға байланысты қазір баспанаға мұқтаж 2 млн адамның қатарына 5 млн адам қосылуы мүмкін. Өйткені адамдар ауылдан қалаға көшеді. Ал қаладағылар Нұр-Сұлтан, Шымкент, Алматы секілді ірі мегаполистерге қоныс аударады. Осы жағдай соңғы 10 жыл бойы қайталанып келеді. Сондықтан баспанаға деген қажеттілік азаймайды, – дейді Т.Ерғалиев.
Осы орайда одақ басшысы мемлекеттік бағдарламалардың азайып бара жатқанына алаңдаулы.
– Баспанаға мұқтаждардың санатында көпбалалы аналар, жетімдер, қалаға қоныс аударуға ниетті ауылдықтар бар. Өкінішке қарай, баспана алуға бағытталған бағдарламалар қысқаруда. Ал адамдардың қаржы құралдарына деген қолжетімділігі төмендеп барады. Сондықтан жаңа бағдарламаларды қолға алу керек, – дейді ол.
Т.Ерғалиевтің айтуынша, үйдің бағасы жыл сайын кемінде 10-15 пайызға өсіп отырады. Себебі қыста құрылыс бәсеңдеп, көктемде қайта жанданатындықтан, құрылыс материалдарының бағасы қымбаттайды. Тиісінше үйдің де құны өседі.
– Құрылыс 35-40 пайызға, құрылыс материалдары 60-90 пайызға қымбаттап кетті. Ал шаршы метрдің құны 15 пайызға өсті. Демек, 2022 жылдың көктемінде үйдің бағасы шамамен 20-30 пайызға көтеріледі, – дейді Т.Ерғалиев.
Бағаның шарықтауына қатысты мәселенің бір ұшы құрылыс материалдарына келіп тіреледі.
– Ресми дерек бойынша, Қазақстанда құрылыс материалдарының 54 пайызы өндіріледі. 46 пайызы шетелден жеткізіледі. Бірақ Қазақстанда өндірілетін материал ішкі нарықтың жартысын ғана жабады. Қалған сұранысты сырттан алдыратын өнімдер өтейді. Сондықтан құрылыс саласындағы жағдай теңгенің тұрақтылығына байланысты. Бұл жағдай шаршы метрдің құнына тікелей әсер етеді. Девальвация кезінде сырттан келетін материалдардың бағасы қымбаттайды. Ал мемлекеттік бағдарламалар бойынша жұмыс істейтін компаниялар материалдар қымбаттаса да, бағаға түзету енгізе алмайды. Тиісінше олар нарықтан біржола кетіп тынады. Орнын басқалар басқанымен, жаңа компаниялардың тәжірибесі шамалы. Сапаның да нашарлайтыны сондықтан, – дейді одақ басшысы.
Т.Ерғалиевтің есебінше, Қазақстандағы баспана мәселесін біржола шешу үшін 30 трлн теңге қажет.
