2000 жылдан бастап Қазақстан, Ресей және Қытай мемлекеттерінің шекарасы түйіскен жерінде орналасқан біздің республикамыздың ең биік шекара бөлімшесі қазақстандық батыр-шекарашы «Раджан Батырқановтың» (бұрынғы атауы «Шындығатай») есімімен аталады. Күршім ауданы бойынша шекаралық басқарма Шығыс Қазақстан облысының көркем жерлерінде, теңіз деңгейінен екі мың метр биіктікте орналасқан. Дәл осы жерде жас шекарашының мінезі қалыптасып, табандылық пен жанқиярлық сияқты баға жетпес жауынгерлік қасиеттерге ие болды.
Раджан Шығыс Қазақстан облысы Катонқарағай ауылында үлкен отбасында дүниеге келген. Жасынан талантты бала сурет салғанды жақсы көріп, суреттерінде көркем аймақтың барлық сұлулығын жеткізуге тырысатын. Ол жергілікті балалар кітапханасындағы қазақ батырларының ерліктері суреттелген барлық кітапты оқып шығыпты. Анасы Қизат Батырқанова ұлының әскери кітаптарды оқығанды ұнататынын, ал шекарашы офицер болу оның ең биік арманы екенін есіне алады. Бала арманына жету үшін дене күші тұрғысынан мықты болу керек екенін түсінді, сондықтан ол үйінің кіре берісіне қолдан құрастырылған спорттық тренажерлер орнатып, достарымен бірге спортпен шұғылданды.
Раджанның бойындағы шексіз мейірімділік сезімі оны нағыз ерге тән әрекеттерге бастайтын. Бірде үйге қайтып келе жатып, саябақтан «қашыңдар!» деп жүгірген жас жігіттерді байқап қалады. Не болса да, Раджан біреуге көмек қажет болуы мүмкін деген оймен ешқайда қашпайды. Ол сол маңда пышақ жарақатымен жатқан жігітті көтеріп алып, жол үстіне алып шығады да, жүк көлігінің жолына тұрып тоқтатады. Осындай батылдығының арқасында жаралыны дер кезінде ауруханаға жеткізіп, өмірін сақтап қалады.
Туған мектебін сәтті бітіріп, Раджан Алматы қаласындағы шекара училищесіне оқуға түсуге аттанады. Бірақ жас жігіттің жолы болмай, ара шағып, аллергиясы қозып, мерзімді емтихандарына бара алмай, қымбат уақытын жоғалтып, туған ауылына оралды.
Ал 1993 жылдың маусым айында Күршім шекара жасағына жедел қызметке шақырылды. Бір жылдан кейін ТМД-ның сыртқы шекарасын қорғау үшін Тәжікстанға әскери қызметшілердің кезекті командасы іріктелді. Раджан еш ойланбастан өз еркімен жазылып, қатарластарымен бірге тәжірибелі офицер-тәлімгерлердің дайындығынан өтеді.
1994 жылы маусымда Раджан Батырқанов басқа еріктілермен бірге сол кезде «Кеврон» шекара бекеті мен комендатура орналасқан Калай-Хумб қаласына келеді.
Блиндаждағы өмір аптап ыстық пен антисанитарлық жағдайда өтіп жатты... Жауынгер анасына өзінің «қақтығыс орнына» кетіп бара жатқанын айта алмағанын, туған жерін жиі еске алады…
1994 жылғы 28 қыркүйекте Хаким бандасының екі жүзден астам қарулы содыры 9 автокөлікпен Тәжікстанның Хорог қаласы маңындағы мемлекеттік шекарасын кесіп өтіп, Ауғанстанға өтуге бет алады. Олардың жолына 38 қазақстандық және ресейлік шекарашы тосқауыл болып тұрады.
Соғысқа бірінші болып кірген ресейлік офицер Константин Селюк пен Раджан Батырқанов қаруластарына моджахедтерге тылдан шабуылдауға мүмкіндік береді. Ұрыста ауыр жарақаттанған Раджан көп қан жоғалтып, есін жимастан қайтыс болды. Ұрыстың нәтижесінде моджахедтердің көзі жойылып, содырлардың кепіліндегі адамдар құтқарылды.
Көрсеткен ерлігі мен батылдығы үшін кіші сержант Р.Батырқанов қаза тапқаннан кейін Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен ІІ дәрежелі «Айбын» орденімен марапатталды.
Біздің кейіпкеріміздің командирлері мен әріптестері – Ресей Федерациясының ФҚҚ генерал-лейтенанты А.Д.Михеев, отставкадағы ШҚ ардагері подполковник А.А.Володин және дәл сол күні онымен бірге қоршауда болған барлық қарулас достары Раджан өз ерлігімен жолдастарының өмірін сақтап, ұрыстың жеңіспен аяқталуын қамтамасыз етті деп санайды. Егер кіші сержанттың шешуші сәттегі батыл әрекеті болмағанда, біздің тарапымыздан шығындар едәуір көп болар еді және сарбаздардың біразы үйге орала алмас еді дейді.
Бұл күндері Раджан Батырқановтың командирі болған Шекара қызметінің ардагері, отставкадағы подполковник Алексей Володин өзінің әлеуметтік желідегі парақшасында батыр ұлымызға Қазақстан Республикасының жоғары марапатын беруді қайтадан ұсынуда және бұл ниетті батыр ұлымыздың қатарлас, қарулас жолдастары да барынша қолдауда.
Раджан Батырқановтың жасаған ерлігі біздің елден тыс жерлерде де белгілі және оның есімі мәңгі ұмытылмайды. Батырдың есімімен Катонқарағайда көше мен мектеп аталды, 2000 жылдың қыркүйегінде Күршім шекара жасағының «Шындығатай» шекара заставасына Р.Батырқановтың есімі берілді және оның құрметіне ескерткіш тақта орнатылды.
Оның інісі Саматтың Р.Батырқанов атындағы шекара заставасына қызмет етуге барғаны және өз өмірін еліміздің шекараларын қорғауға арнауы тегін емес.
Жыл өткен сайын шекарашылардың өз батырларын еске алу дәстүрін сақтауы бүгінгі күнде Отанымыздың шекараларын қорғап жүргендер мен өскелең ұрпақты патриотизм рухында тәрбиелеуге мүмкіндік береді. Ел өз батырларын ұмытпауы керек.
